خوزستان و درآمدهای نفتی

هورنیوز – امروزه در جهان کمتر کشوری مشاهده می شود که با دقت هر چه بیشتر به امر برنامه ریزی در جهت توسعه منطقه ای و استان های خود مشغول نباشد. تمایل کشورها برای دست یابی به استفاده مفید و کارآمد از تمامی منابعی که در اختیار دارند به عنوان کلید و پل محرک خود برای توسعه در تمام بخش ها شده است. در کشور ایران با توجه به این که دارای منابع طبیعی و انسانی سرشاری است اما به دلایل تاریخی، اجتماعی و سیاسی هنوز نتوانسته به یک توسعه متعادل دست یابد. توسعه که متناسب با شایستگی مصرف منابع اش باشد. و اینکه هنوزمناطق و بخش های مختلف کشور با داشتن منابع سرشار،
اما هنوز درگیر مراحل اولیه توسعه هستند که چگونه از منابع و در چه جهتی از توسعه استفاده شود. یکی از مهمترین منابع نفت و درآمد های نفتی است که با کشف آن در ایران همزمان با پیدایش دولت مدرن همراه بوده است. از آن زمان نقش نقت در فرهنگ و تاریخ ایران بسیار پرنگ تر شده است به طوری که رویکردی وجود دارد که معتقد است، حتی امروزه برای هر کاری برای توسعه در سطح کشور و استان ها بدون در نظر گرفتن نفت و قیمت و درآمدهای نفتی غیر ممکن است.
از زمان پیدایش نفت حکومت و ملت به نفت وابسته شده اند و طوری به درآمد های نفت وابسته شده اند که باعث مختل کردن همه بخش های تولیدی و نیروی های مولد جامعه شده است. و از سوی تلاش برخی از دولت ها برای جدا کردن ایران از یک کشور نفتی و تک محصولی در عرصه های مختلف بی نتیجه ماند. به طوری که آرزوی شده برای مردم ما که بتوانیم نفت را از شرایط اقتصادی کشور مان جدا کنیم.

اما یک رویکرد دیگر هم وجود دارد که نفت زمینه ساز پیشرفت و توسعه را در ایران فراهم کرد و ایران توانست با استفاده از پول نفت بسیاری از زیر ساخت های که شاید در زمان های خود بی نظیر بوده با استفاده از پول نفت بسازد. به هرحال تلاش برای جدا کردن پول نفت در توسعه و پیشرفت کشور بی نتیجه ماند. با این شرایط دنیا وارد دورانی شده که شروع این دوران از سال ۲۰۰۰ یعنی قرن بیست یکم شروع  شده است قرنی که با خود شوک های عظمی به ملت ها هم از نظر سیاسی، اقتصادی، فرهنگی وارد کرده است. در این قرن منابع سوخت در حال تغییراست.

یعنی نفت دارد از چرخه ای اقتصاد دنیا خارج می شود. به طوری که تا سال ۲۰۳۰ نیمی از سوخت های صنایع را سوخت های غیر فسیلی تشکیل می دهند. طوری که نفت هم مانند زغال سنگ از چرخه ای اقتصاد دنیا خارج می شود و این شرایط برای ایران که به عنوان یک کشور نفتی و با اقتصاد تک محصولی چندان خوشبینانه نیست. با این شرایط پیشرو آمده کشور ما یک فرصت تاریخی را ازدست داده است. زیرا درآمدهای نفتی ایران از ابتدای دهه ۸۰ از روندی صعودی برخوردار بوده و درنیمه دوم دهه ۸۰ به بالاترین سطوح خود رسید و در نهایت، در سال ۱۳۹۰ از مرز، ۱۰۰ میلیارد دلار نیز عبور کرد.

یک محاسبه ساده نشان می دهد که اگر طی دهه ۸۰  با کارکرد صحیح حساب ذخیره ارزی سالانه تنها ۳۰ درصد از درآمدهای نفتی کشور پس انداز و به ذخایر ارزی تبدیل می شد، موجودی حساب در پایان سال ۱۳۹۰ به ۲۰۰میلیارد دلار بالغ می شد. حال آنکه در پایان سال ۱۳۹۱ ذخیره ارزی کشور از رقم ۵۴ میلیارد دلار فراتر نرفت. این وضعیت حکایت از مدیریت ناکارای مازاد درآمدهای ارزی در کشور دارد. که می توانست با استفاده از یک مدیریت کاردان بیشترین استفاده را در همه ای بخش ها ببرد و زمینه را برای یک توسعه همه جانبه که هم رفاه و هم رضایت به دنبال داشته باشد، فراهم کند.

که به دلیل بی برنامگی و بی تدبیری مسؤلین نظام این فرصت تاریخی را از دست داده است.(به طوری که می توان ایران را به عنوان کشوری فرصت سوز نام نهاد) با این شرایط برای رسیدن به توسعه ای ماندگار در هر زمینه ابتدا باید از سطح توسعه منطقه ای یا استانی بهره گرفت. به طوری که دنیا در شرایط کنونی از توسعه ملی به سمت توسعه ای منطقه در حال حرکت است و اقتصاد بسیاری از شهرهای بزرگی که در درون یک نظام سیاسی جغرافیایی است به سمت اقتصاد جهانی در حال حرکت اند نمونه آن بسیاری از شهرها و استان های مختلف دنیا از جمله هنگ کنک (چین ) کبک (کانادا)، نیویورک (آمریکا )، بارسلون (اسپانیا)، پکن (چین ) ،توکیو (ژاپن ) و شهرهای دیگر که در حال تبدیل شدن به یک دولت _ شهر مستقل هستند. مهمترین ویژگی این دولت – شهرها استفاده از تمام ظرفیت ها و پتانسیل های موجودی که در خود شهری که وجود داردند، بهره می گیرند. به طوری که توسعه ملی تبدیل به توسعه ای منطقه ای و شهری شده است. حال اگر ما بخواهیم به توسعه استان هایمان توجه کنیم نیازمند آن هستیم که به بعد منطقه ای استانی و امکانات و ظرفیت های که استان داردند در جهت بهبود توسعه استفاده کنیم.

استان خوزستان به عنوان یکی از استان های ایران که زمینه ای تبدیل شدن به یک دولت- شهر در سطح جهانی دارد به طوری که یک زمانی مسجد سلیمان (پایتخت نفت) یا آبادان(پایتخت اولین شرکت نفت) به عنوان شهرهای مطرح در سطح جهان که به دلیل شرایط و منابع نفتی که داشت شناخته می شدند.ولی شرایط امروزه با آن زمان تغییرکرده است. استان خوزستان تا قبل از انقلاب جز یکی از استان های پر رونق و امکانات کشور بود به طوری که طبق آمارها حتی بعد از تهران شهرها هم چون اهواز و آبادان جز شهرهای پر جمعیت کشور شناخته می شدند و شرایط برای جذب نیروکار و مهاجرت به استان هم زیاد بوده است.

اما بعد از انقلاب اسلامی با شکل گیری جنگ ۸ ساله زمین های برای ریزش در استان فراهم کرد و کم کم استان از چرخه های شاخص های توسعه یافتگی فاصله گرفت. و اینک امروز به دلیل بی توجهی به مشکلات و مسائل استان، استان درگیر مسائل های اساسی هم چون ریزگردها، آلودگی رودخانه کارون، آلودگی هوا، مشکلات کشاورزی، مسائل اجتماعی و فرهنگی، بحث های قومیتی، مسائل زیربنایی زمینه ها را برای مهاجرت در استان فراهم کرد است.

که به نظر نگارنده معتقد است تا فرصت باقی است بتوانیم از سرمایه نفتی که همینک در اختیار داریم در جهت بهبود توسعه استان بهره بگیریم. سرمایه ای نفتی که اگر با مدیریت و به نحو احسن در همه بخش های استان توزیع شود زمینه توسعه امکان پذیر است. درآمد های ۲ درصدی حاصل از نفت که به طوری خود یک نوع بی عدالتی در استان در دادن این مقدار درآمد به استانی که خود به تنهایی تولید کنند۸۲ درصد تولید درآمدهای نفتی کشور است. با این وجود در استان آنطور که شایسته است برخورد صورت نگرفته است. و اینکه شاید روزی بتوانیم خوزستان را به عنوان نماینده ایران در سطح نظام بین المللی به عنوان دولت_ شهر در چرخه ای عرصه ای نظام اقتصادی ببینیم هر چند این عمل دور از چشم انتظار هم نیست.

https://hoorkhabar.ir/639746کپی شد!
106