هورنیوز – صنعــت پتروشــیمی بــه عنــوان پیشــران بســیاری از صنایــع در کشــور، در ســالیان گذشــته توانســته رشــد کمــی قابــل توجهــی را تجربـه کنـد، ولـی بـا نقایـص سـاختاری عدیـده ای نیـز مواجـه اسـت. در نتیجـه بـه لحـاظ حجـم تولیـد، جایـگاه قابـل قبولـی در دنیـا بـرای صنعـت پتروشـیمی ایـران به دسـت آمـده بـه طـوری کـه در برخـی از محصـولات مثـل متانـول، اوره و آمونیـاک جـزء تولیدکننـدگان و صادرکننـدگان بـزرگ دنیـا است. ولـی بـه لحـاظ ارزش صادراتـی محصـوالت، جایـگاه مناسـبی عایـد ایـن صنعـت نشـده اسـت.

تجـارب کشـورهای موفـق در ایـن زمینـه نشـان می دهـد، بـرای رهایـی از خـام فروشـی، هدایـت بنگاه هـا بـه سـمت تولیـد محصـولات صادراتـی بـا ارزش افـزوده و فنـاوری بـالا ضـروری اسـت. بـر اسـاس آسیب شناسـی صـورت گرفتـه در مطالعـه حاضـر، نقایـص عملکـردی ایـن صنعـت را می تـوان در دو گـروه کلـی عـدم تـوازن در زنجیـره تولیـدات و ضعـف در زیرسـاخت های پشـتیبان طبقه بنـدی کـرد. در واقـع رشـد صنعـت پتروشـیمی در ایـران قابـل توجـه ولـی نامتـوازن بـوده اسـت. از طـرف دیگـر نیـز وابسـتگی های مهندسـی و فناورانـه صنعـت بـه کشـورهای دیگـر بالا بـوده و در خصـوص تامیـن مالـی طرح هـای سـرمایه گذاری نیـز مشـکلات عدیـده ای گریبان گیـر صنعـت هستند. نقایـص سـاختاری صنعـت پتروشـیمی، منجـر بـه چالش هـای قابـل توجهـی بـرای صنایـع پایین دسـت آن در زمینـه تامیـن مـواد اولیـه مـورد نیـاز شـده اسـت.

در این بین به اعتقاد کارشناسان مهم ترین اقدامی که در صنعت پتروشیمی باید صورت گیرد تکمیل زنجیره تولید است. مرکز پژوهش ها و مطالعات بازرگانی وابسته به وزارت صمت پیشنهاد داده است در این زمینه اقدامات عملی صورت گیرد: دریافـت عـوارض مالیاتـی (مالیـات بـر ارزش افـزوده و مالیـات بـر سـود) از صادرکننـدگان محصـوالت بالادست و واریـز منابـع بـه صنــدوق ســرمایه گذاری توســعه صنایــع میان دســت پتروشــیمی. نیـاز اسـت وزارت صنعـت، معـدن و تجـارت لیسـتی از اقـام دارای ارزش افـزوده پاییـن را مشـخص کنـد.

همچنین این گزارش در بخش دیگری پیشنهاد داده است:« بازبینی در معافیت های پیش بینی شده در ماده ۵ آیین نامه اجرایی ماده ۱۵۶ قانون برنامه پنجم توسعه اجرایی شود. اسـتفاده مجـدد از پتانسـیل مـاده ۱۵۶ قانـون برنامـه پنجـم توسـعه بـرای انعقـاد قراردادهـای بلندمـدت تامیـن خـورا ک صنایـع میانــی پتروشــیمی و پیشــنهاد بهره بــرداری مجــدد از آن در قالــب یــک مصوبــه بــا هــدف تســری تخفیفــات اعمــال شــده در بالادســت بــه محصــولات میان دســت.»

صنعت پتروشیمی می تواند در حوزه هایی همچون لاسـتیک و پلاسـتیک، دارو، منسـوجات، مبلمـان، اتومبیل سـازی، شـوینده، آرایشـی و بهداشـتی، انتشـار، چـاپ و تکثیـر، پوشـا ک، غذایـی و آشـامیدنی، بسـته بندی، ساختمان سـازی و صنایـع وابسـته نقش بسیار مهمی داشته باشد.

در ایــن بیــن، صنعــت بســته بندی، بالاتریــن ســهم(۲۸ درصــد) را در به رهگیــری از تولیــدات پتروشــیمی دارد. صنایــع الکترونیــک بــا ۱۹ درصــد، ساختمان ســازی ۱۴ درصــد و اتومبیل ســازی بــا ۱۲ درصــد در رده هــای بعــدی از ایــن منظــر قــرار دارنــد. صنایــع پایین دســت پتروشــیمی، تــوان ایجــاد ارزش افــزوده بالاتــر و اشــتغالزایی بیشتــر را دارند. از طرف دیگر، این صنایع، امکان دستیابی به صادرات متنوع تر و پیچیده تری را فراهم می آورند.

اهمیـت توجـه بـه صـادرات غیرنفتـی و همچنیـن تکمیـل زنجیره هـای ارزش در اسـناد بالادسـتی کشـور نیـز مـورد تا کیـد بـوده اسـت. در بنـد ۱۳ سیاسـت های کلـی اقتصـاد مقاومتـی، بـه مقابلـه بـا ضربه پذیـری درآمـد حاصـل از صـادرات نفـت و گاز از طریـق افزایــش صــادرات پتروشــیمی و در بنــد ۱۵ آن نیــز بــه افزایــش ارزش افــزوده از طریــق تکمیــل زنجیــره ارزش صنعــت نفــت و گاز و توســعه تولیــد محصــولات پتروشــیمی و فرآورده هــای نفتــی اشــاره شــده اســت.