هورنیوز – قلیان وسیله‌ای آبی است برای کشیدن تنباکو که در خاورمیانه، آسیای مرکزی و شمال آفریقا متداول است و توسط هندی ها اختراع شد.

استعمال دخانیات تنها به معنی مصرف سیگار نیست و توتون و تنباکو، پیپ و مصرف قلیان نیز دخانیات محسوب می‌شوند که دود ناشی از مواد دخانی بیش از ۴۰۰۰ ماده سمی و۷۰ ماده سرطان زا دارد.

در این گزارش با آسیب های ناشی از مصرف قلیان بیش تر آشنا شوید.

اثرات قلیان و سیگار برابر است

سید مهدی حسینی زاده، سرپرست معاونت بهداشت استان خوزستان گفت: در هر وعده کشیدن قلیان که با ۵۰ تا ۱۰۰ نخ سیگار برابر است، هر میزان از این دود که وارد ریه فرد می شود اثرات منفی خود را دارد که می توان به اینکه دود قلیان مانند دود سیگار هم ۴ هزار ماده سمی و ۴۰ نوع ماده سرطان زا را دارد اشاره کرد و از لحاظ میزان خطرزایی فرقی با دود سیگار ندارد، ضمن اینکه دود قلیان از کوزه آن رد می شود و آب کوزه این دود را مرطوب و سنگین می کند و تجمع این دود در ریه در مدت زمان بیشتری صورت می گیرد و زمان ماندن بیش تری در ریه دارد و همین باعث می شود تبادل مواد مضر با بافت ریه بیش تر انجام شود.

مضرات توتون و معسل های مورد استفاده در قلیان

وی افزود: توتون و معسل های مورد استفاده در قلیان معمولا از جنس های بی کیفیت هستند که در اثر انبارداری های نامناسب کیفیت بسیار ضعیفی دارند و با استفاده از انواع اسانس ها به مواد شیمیایی تبدیل می شوند. این معسل ها به هیج وجه خواص میوه جات را ندارند و برخلاف آن چیزی که در باور برخی افراد است، این معسل ها ویتامین ندارند. معسل ها به علت استفاده از اسانس ها و موادشیمیایی که در آن ها به کار رفته است به مراتب خطرات بیش تری دارند و به غیر از سوختن توتون و دود ناشی از آن مضرات مضاعفی را برای مصرف کننده دارد.

مصرف جمعی قلیان

حسینی زاده بیان کرد: یکی از آسیب های مصرف جمعی قلیان استفاده از دهانی مشترک در قلیان است که باعث انتقال انواع عفونت ها و بیماری های دهانی و لثه ای و در کنار آن انتقال بیماری های ریوی و تنفسی بسیار خطرناک مثل سل به افراد می شود.

وی اظهار داشت: دیگر آسیب های جدی که متاسفانه امروزه با آن مواجه هستیم این است که قلیان دروازه ای شده به سمت سایر اعتیادها به گونه ای که محل های عرضه کننده برای پایبند کردن مشتری به محل خود موادمخدر را در پوشش معسل ها به مصرف افراد می رسانند و به نوعی آن فرد را برای مصارف بعدی خود به محل وابسته می کنند که البته این مورد برای استفاده پوششی بالاخص مواد صنعتی مثل شیشه بکار رفته می شود و حتی خیساندن الکل در توتون و استعمال توتون های آغشته به الکل معضل دیگری است که شاهد رخ دادن آن هستیم و باید بدانیم که مصرف تنفسی و استشاق الکل به مراتب از مصرف آشامیدنی آن خطرناک تر است و می تواند مشکلات جدی از قبیل کوری را برای فرد به دنبال داشته باشد.

کاهش سن مصرف استفاده از دخانیات

سرپرست معاونت بهداشت تصریح کرد: کاهش سن مصرف مواد دخانی به ویژه قلیان که استفاده از آن به صورت یک سرگرمی رایج خانواده ها زمان مراجعه به پارک ها بین اعضای خانواده و دختران و زنان که بدون هیچ ابایی جلوی اعضای دیگر خانواده صورت می گیرد، این یک نمونه از بین رفتن قبحی است که برای استفاده از یک ماده خطرناک و مضر و درعین حال یک بد رفتاری اجتماعی است که در پارک ها و فضای سبز اندک سطح شهر شاهد آن هستیم.

عرضه کنندگان قلیان در سطح شهر

وی ضمن اشاره به مصرف قلیان در پارک ها گفت: به استناد ماده ۸ قانون بند آیین نامه کنترل و مبارزه ملی با دخانیات مصوبه سال ۱۳۸۵ شورای اسلامی عرضه و استعمال دخانیات در فضاهای عمومی از جمله؛ رستوران ها، سفره خانه ها، قهوه خانه ها و پارک ها ممنوع است و به استناد مواد ۷ و ۸ این آیین نامه کنترل این موضوع به عهده شهرداری است، لذا متولیان در حوزه پارک ها و فضاهای عمومی مشخص هستند، ولی متاسفانه عملکرد شهرداری اهواز در کنترل عرضه قلیان در این اماکن به حدی ضعیف است که شاهد تبلیغ توسط دوره گردان عرضه کننده قلیان در پارک ها که آزادانه درخصوص صندلی چینی، پذیرایی از افراد و حتی ایجاد چراغانی های جذب کننده مشتری هستیم که این موضوع شکایت شهروندان را برانگیخته است.

تاثیرات قلیان بر گروه های حساس

این مقام مسئول بیان کرد: دود قلیان به واسطه حجم بالا تاثیرات زیادی روی مصرف کنندگان دست دوم که افرادی هستند که از هوای مشترک با فرد دخانی تنفس می کنند و به واسطه محدودیت فضا در تماس با دود قلیان قرار می گیرند، مضرات این دود برای آن ها کم تر از آن فرد مصرف کننده نیست . از گروه های حساس این دسته می توان به کودکان و زنان باردار و افرادی که دارای بیماری های زمینه ای هستند اشاره کرد و افرادی که بیماری های ریوی و آلرژیک دارند، تماس دود غلیظ قلیان با این افراد می تواند سلامت آن ها را به شدت تحت تاثیر قرار دهد، ضمن اینکه زمینه را برای روی آوری به خصوص کودکان به استعمال قلیان فراهم می کنند.

بررسی اخیر وزارت بهداشت بر روی انواع معسل ها و توتون های موجود در بازار کشور نشان می دهد قلیان آلودگی های میکروبی فلزات سمی و سنگین را نیز دارند، لذا مصرف این مواد به ویژه این معسل ها فرد را در تماس با انواع سموم های سرطانی و فلزات سنگین و خطرناک به علاوه به انواع و اقسام مواد خطرناکی که در سوختن توتون ایجاد می شود، ترکیبات شیمیایی که سرطان زایی را اثبات می کند و هنگامی که وارد ریه می شوند به علت چسبندگی خروج آن ها هم به طور اندک در بازدم صورت می گیرد و عمدتا در ریه افراد باقی می مانند.

سمیه یزدانی، روانشناس تربیتی گفت: این روزها شاهد افزایش روزافزون مصرف قلیان در میان نوجوانان و جوانان دختر و پسر هستیم. پدیده ای که هم از لحاظ بعد روانی و هم از لحاظ بعد جسمانی؛ آسیب زا و مخرب است. برخلاف تصور عامه مردم درباره اعتیادآور نبودن قلیان؛ باید گفت شواهد موجود کاملا این ادعا را تکذیب می کنند. چرا اگر این چنین بود؛ مشاهدات فردی کسانی که قلیان مصرف می کنند؛ استفاده افزایشی و روزافزونشان را نشان نمی داد.خوب است بدانیم که قلیان می تواند زمینه استفاده از دخانیات را فراهم کند.

وی ادامه داد: بررسی‌های کمیته مبارزه با استعمال دخانیات وزارت بهداشت درمان و علوم پزشکی نشان می‌دهد که؛ در حال حاضر ۱۵ درصد جوانان کشور مصرف‌کننده مستمر قلیان هستند. متاسفانه گرایش زنان و دختران ایرانی بسوی مصرف قلیان بسیار زیاد و حیرت آور است.

۳ عامل گرایش دختران به قلیان

یزدانی در این مورد توضیح داد: سه عامل، تفریح، فشار همسالان، برابری با پسرها؛ یافته‌های یک پژوهش دانشگاهی دربارهٔ گرایش دختران به قلیان است.در این پژوهش آمده است: احساس لذت و شادمانی همزمان با مصرف قلیان از سوی تمام دختران مصرف‌کننده بیان شد. علاوه براین دختران با کشیدن قلیان در مکان‌های عمومی احساس غرور و بزرگی می‌کردند، و احساس می‌کردند که از محدودیت‌های زنانه عبور کردند.

مضمون دیگری که از مصاحبه‌ها انتزاع شد، تأثیر بی‌تفاوتی خانواده نسبت به رفتارهای نوجوان، مشکلات ارتباطی والدین-نوجوان، الگوبرداری از والدین مصرف‌کننده و فشار و تشویق همسالان برای مصرف قلیان بود. عوامل اجتماعی تسهیل کننده مصرف قلیان از دیدگاه نوجوانان دختر، مقبولیت اجتماعی مصرف قلیان توسط زنان نسبت به سایر مواد دخانی، دسترسی آسان و ارزان در قهوه‌خانه‌های سنتی بیان شده است.

از نظر دختران، چون قلیان قدمت زیادی دارد تاریخی و سنتی بوده، هیچ وقت در تاریخ ما برای زنان ممنوعیت نداشت؛ بنابراین برای فرد، خانواده و اجتماع قابل پذیرش می‌باشد.نتایج مطالعه حاضر مطابق با بررسی جهانی مصرف دخانیات نشان داد که دختران تمایل زیادی به مصرف سایر محصولات دخانی به غیر از سیگار دارند. این مسئله به فقدان نظارت دقیق و رفتار پذیرفته شده اجتماعی در مورد مصرف قلیان نیز برمی‌گردد.

وی بیان کرد:نوجوانان به دنبال فرصت‌هایی هستند که با همسالان خود ارتباط برقرار کنند؛ بنابراین مصرف قلیان ممکن است برای نوجوانان جذاب و پذیرفته شده باشد. یافته‌های این پژوهش حاکی از تأثیر بالای همسالان، نرم‌های اجتماعی و دسترسی آسان به قلیان در سفره خانه‌های سنتی بر گرایش نوجوانان به مصرف قلیان است؛ بنابراین سیاست‌ها و برنامه‌های ارتقای سلامت نه تنها باید به اجرای قوانین منع فروش دخانیات به نوجوانان زیر ۱۸ سال توجه داشته باشند، بلکه باید بر روی پذیرش اجتماعی مصرف قلیان در دختران نیز تمرکز داشته باشند.

نقش خانواده ها در گرایش بسوی مصرف قلیان در جوانان

این روانشناس گفت: متاسفانه عدم نظارت دقیق خانواده ها و سهل انگاری در این امر مهم ؛ از عوامل بسیار مهم مصرف قلیان در نوجوانان و جوانانشان است. اکثر خانواده ها با این تفکر که قلیان تفریح سالمی ست و چون دخانیات به حساب نمی آید؛ جوانان خود را در این امر آزادانه رها کرده اند.متاسفانه عدم مطالعه و ناآگاهی، از بین رفتن اخلاق مداری، عدم حس مسئولیت پذیری والدین و سبکهای تربیتی سهل انگارانه؛ از عوامل بروز چنین آمارهای بی سابقه ای در مصرف قلیان توسط جوانان است.

یزدانی افزود: با وجود آنکه خانواده اولین و مهمترین نهادی است که هر فرد در آن پا می گذارد؛ باید گفت در هر امری این نهاد مهم تربیتی نقش بسزایی را ایفا می نماید.

دوره نوجوانی و جوانی؛ دوره ای رشدی است که وجود هیجانات متعدد و بیشمار؛ ابعاد مهم و بزرگی از آن را شامل می شود. ریسک پذیری و نداشتن هراس از نتایج دست زدن به تجربیات جدید، از ابعاد مهم سنین نوجوانی و جوانی است.

وی ادامه داد: ترغیب نوجوانان و جوانان بسوی پرداختن به فعالیت های ورزشی، ثبت نام در کلاس های هنری و خلاقیتی، فراهم آوردن دورهمی های سالم خانوادگی، برپایی تفریحات سالم و دسته جمعی، یاری گرفتن و مسئولیت دادن به نوجوانان و جوانان برای پیشبرد امور خانه، هم صحبتی و ایجاد روابط دوستانه و نزدیک با نوجوان و جوان، شناساندن ارزش وجودی دختران و پسران و آشناسازی با شان و منزلت و جایگاه مهمشان در جامعه و نقش اساسی این گروه سنی برای جامعه ؛ همه و همه از جمله راهکارهای مهمی هستند که خانواده می بایست در بازداری نوجوانان و جوانانشان در گرایش بسوی قلیان، سیگار و دخانیات بکار گیرند.

به امید آنکه تمامی خانواده ها نقش کلیدی و مهم خود در امور تربیتی فرزندان و ساختن بنیادی ترین ابعاد شخصیتی و وجودی آن ها را درک نمایند و در جهت ایجاد، اصلاح و تثبیت عادات رفتاری صحیح فرزندانشان گامی موثر و محکم بردارند.

باشگاه خبرنگاران جوان