در سال‌های گذشته عدم تناسب رشته‌های دانشگاهی با بازار کار موجب افزایش بیکاران فارغ‌التحصیل دانشگاهی در کشور شده است به نحوی که این مسئله به یک معضل در کشور تبدیل شده است.

دانشگاه‌ها امروز بدون توجه به نیاز واقعی بازار کار اقدام به تربیت دانشجو می‌کنند اما بازار کار تنها به آن بخشی از فارغ التحصیلان توجه دارد که بتواند نیاز واقعی خود به نیروی کار را برطرف کند. بنابراین ناتوانی دانشگاهها یا بی توجهی دانشجویان به لزوم کسب مهارتهای شغلی مورد نیاز بازار کار موجب شده تا همواره نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان بیش از سایر گروه‌ها و تا دو برابر متوسط نرخ بیکاری کشور باشد. یکی از مهمترین دلایل به وجود آمدن این شرایط، عدم ارتباط صحیح بین دانشگاه و بازارکار است.

رشته	فوق دیپلم	لیسانس	فوق لیسانس و دکترای حرفه‌ای	دکترای تخصصی	جمع مرد و زن
علوم تربیتی	۵۴۱۲	۱۹۳۵۳	۷۷۲	۹	۲۲۵۴۷
علوم انسانی و هنر	۲۳۲۸۸	۷۰۶۲۷	۶۷۸۱	۲۰۱	۱۰۰۹۱۲
علم اجتماعی، بازرگانی و هنر	۴۳۳۸۳	۱۶۶۶۹۰	۱۱۸۸۶	۱۱۶	۲۲۲۱۱۲
علوم ریاضی و کامپیوتر	۸۱۲۶	۵۸۳۶۲	۹۶۰۷	۸۴	۷۶۱۹۱
مهندسی ساخت و تولید	۱۰۱۴۲۴	۱۳۷۴۰۲	۱۲۳۵۳	۱۴۹	۲۵۱۴۰۲
کشاورزی و دامپزشکی	۷۱۸۹	۲۷۲۳۱	۳۹۶۷	۳۴	۳۸۴۳۸
بهداشت و رفاه	۹۷۹۲	۱۵۰۷۴	۱۰۴۴	۷۸	۲۵۹۹۷
خدمات	۶۹۱۴	۹۵۸۹	۸۸۷	۱۴	۱۷۴۰۷
اظهار نشده	۱۷۸۲	۳۶۸۲	۴۸۷۲	۲۷۰۳	۱۳۰۴۵
جمع کل	۱۲۲۸۶۳	۲۱۳۰۰۷	۲۵۵۱۷	۲۲۵۷	۷۶۸۰۵۱

بیشترین تعداد بیکاران در رشته‌های مهندسی،‌ ساخت و تولید، با ۲۵۱ هزار و ۴۰۲ نفر وجود دارد و پس از آن نیز ۲۲۲ هزار و ۱۱۲ نفر در رشته‌های علوم اجتماعی، بازرگانی و حقوق قرار دارند. از مجموع بیش از ۷۶۸ هزار نفر بیکار فارغ‌التحصیل دانشگاهی، ۳۶۳ هزار و ۷۴۰ نفر مرد و ۴۰۴ هزار و ۳۱۱ نفر هم زن هستند.

                                      جدول ۸ ساله تعداد بیکاران کشور

سال	نرخ بیکاری	تعداد بیکاران
۱۳۸۴	۱۱.۵	۲.۶۷۴.۸۶۶
۱۳۸۵	۱۱.۳	۲.۶۴۲.۶۴۸
۱۳۸۶	۱۰.۵	۲.۴۸۶.۲۳۸
۱۳۸۷	۱۰.۴	۲.۳۹۲.۱۷۹
۱۳۸۸	۱۱.۹	۲.۸۳۹.۹۷۱
۱۳۸۹	۱۳.۵	.۲۱۸.۳۲۹
۱۳۹۰	۱۲.۳	۲.۸۷۷.۶۰۸
۱۳۹۱	۱۲.۲	۲.۹۴۴.۱۵۸

در انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته، تقریباً تمامی کاندیداها درباره بیکاری و وضع ننابسامان بازار کار سخن گفتند. حسن روحانی رئیس جمهور هم با ارائه آمار بیکاری، درباره این مسئله سخن گفت و تلاش برای حل بیکاری جوانان را از برنامه‌های دولت خود عنوان کرد. کارشناسان بازار کار معتقدند،‌افت شدید قدرت خرید کارگران و پایین ماندن دستمزدها موجب شده تا اثرات افزایش سالیانه حداقل دستمزدها به کمترین حد برسد و با افزایش مکرر قیمتها در بازار، افزایش ۲۵ درصدی دستمزد کارگران در سال ۱۳۹۲ هیچ گونه تأثیری در زندگی خانوار کارگری نداشته است.

آمارها نشان می‌دهد در سالهای ۸۴ تا ۹۱ حدود ۲۷۰ هزار نفر دیگر به صف ۳ میلیون بیکار پیوسته‌اند و به دلیل پایین بودن سطح دستمزدها ۶ میلیون مشمول قانون کار فقط حداقل دستمزد را دریافت می‌کنند.

                                  رشته‌هایی که بیشترین بیکاری را دارند

ردیف	نام رشنه	تعداد فارغ التحصیلان	اشتغال	بیکاری	نرخ بیکاری
۱	صنعت و فناوری	۳۹۷۹۵	۲۳۲۲۳	۱۶۵۷۲	۴۱.۶
۲	علوم کامپیوتر	۱۱۱۲۹	۷۷۴۰	۳۳۸۸	۳۰.۴
۳	روزنامه نگاری و اطلاع رسانی	۳۶۹۶۷	۲۵۷۶۶	۱۱۲۰۰	۳۰.۳
۴	علوم حیاتی	۱۰۶۲۸۳	۷۷۹۸۹	۲۸۲۹۴	۲۶.۶
۵	هنر	۸۷۸۰۲	۶۴۵۸۲	۲۳۲۲۰	۲۶.۴
۶	حقوق	۱۸۴۶۵۰	۱۳۷۷۸۸	۴۶۸۶۲	۲۵.۴
۷	علوم فیزیکی	۱۷۷۸۱۳	۱۳۳۳۲۸	۴۴۴۸۵	۲۵
۸	کشاورزی، جنگلداری و شیلات	۱۵۳۳۷۶	۱۱۵۳۳۵	۳۸۰۴۰	۲۴.۸
۹	معماری و ساختمان سازی	۳۵۴۹۵۲	۲۷۲۹۹۵	۸۱۹۵۷	۲۳.۱
۱۰	مهندسی و حرفه های مهندسی	۸۹۴۷۴۰	۶۹۶۹۴۹	۱۹۸۷۹۰	۲۲.۲
۱۱	علوم رفتاری و اجتماعی	۲۹۵۴۲۱	۲۳۵۰۲۷	۶۰۳۹۴	۲۰.۴
۱۲	دامپزشکی	۱۶۷۶۳	۱۳۳۷۵	۳۳۸۸	۲۰.۲
۱۳	بازرگانی و علوم اداری	۷۹۵۶۹۳	۶۳۴۱۰۲	۱۶۱۵۹۰	۲۰.۳
۱۴	خدمات بهداشتی	۱۹۴۰۸	۱۵۵۷۴	۳۸۳۳	۱۹.۸
۱۵	ریاضیات و آمار	۱۲۴۶۷۰	۱۰۰۹۳۶	۲۳۷۳۳	۱۹
۱۶	علوم انسانی	۵۸۲۸۵۶	۴۹۴۰۳۸	۸۸۸۱۸	۱۵.۲

بر اساس آخرین سرشماری انجام شده، ۷۶۸ هزار بیکار در کشور دارای تحصیلات فوق دیپلم تا دکترای تخصصی هستند.

در میان رشته‌های دانشگاهی، بالاترین تعداد بیکاران در رشته‌های صنعت و فرآوری، کامپیوتر، هنر و روزنامه‌نگاری هستند.

در واقع یکی از مهمترین چالش‌های بازار کار کشور در سال‌های اخیر بیکاری کارجویان جوان است که بخش عمده آنها را فارغ‌التحصیلان تشکیل می‌دهند و مسئولان دولت یازدهم نیز بیکاری فارغ‌التحصیلان را »مهمترین معضل آتی اقتصاد کشور» عنوان کردند.

وضعیت بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی

از مجموع ۵۲ هزار و ۱۶۹ نفر بیکار دارای مدرک فوق لیسانس و دکترای حرفه‌ای، ۱۱ هزار و ۸۸۶ نفر در رشته‌های علوم اجتماعی، بازرگانی و حقوق تحصیل کرده‌اند و ۱۲ هزار و ۳۵۳ نفر دارای مدرک رشته‌های مهندسی، تولید و ساخت هستند. ۹ هزار و ۶۰۷ نفر در رشته علوم ریاضی و کامپیوتر و ۶ هزار و ۷۸۱ نفر هم در رشته‌های علوم انسانی و هنر بوده‌ا‌ند.

به طور کلی ۱۲۲ هزار و ۸۶۳  مرد با مدرک فوق دیپلم بیکار هستند. ۲۱۳ هزار و ۷ نفر لیسانس، ۲۵ هزار و ۵۱۷ نفر فوق لیسانس و دکترای حرفه‌ای و ۲ هزار و ۲۵۷ نفر نیز دکترای تخصصی دارند.

در بین زنان ۸۴ هزار و ۴۴۷ نفر بیکار فوق دیپلم، ۲۹۲ هزار و ۳ نفر لیسانس، ۲۶ هزار و ۶۵۲ نفر فوق لیسانس، و دکترای حرفه‌ای و هزار و ۱۳۱ نفر نیز دارای مدرک دکترای تخصصی هستند.