ایران و مصر بی تردید دو قطب عمده جهان اسلام هستند کـه از دیرباز جایگاه رفیع و اثربخشی در  جهت دهی جریان ها و تفکرات اسلامی داشته اند. ایران به سبب اندیشه فراگیر انقلاب اسلامی، وجود حوزه علمیه قم و مرجعیت تشیع و مصر به سبب وجود جامع الازهر، تاثیربخش بـودن فتاوای الازهر در بین عامه اهل سنت  و سبقه تــاریخی راهبری فکری اسلامی، همواره از کنش گران اصلی جهان اسلام بوده اند.

 هرچند در این میان پادشاهی سعودی با زر و زور خود می خواهد فرقه ضاله وهابیت را در ایـن راستا قرار دهد لیکن اقبـال عمومـی و نگاه های تاریخی به ایــن دو کشور معطوف بـوده  و این در حالی است کـه میان این دو قطب شاهد یک واگرایی فکری و مذهبی هستیم.

مصر به دلیل بروز تحرکات و تحولات اخیر داخلی از یک بــی ثباتی سیاسی – مذهبی رنج می برد کــه می تواند در شکل دهی تحولات آینده این کشور سهیم باشد و قطعا اگر تدابیر خردمندانه و موشکافانه ای اتخاذ نگردد ای بسا که مصر هم مانند عراق و سوریه دچار بحران های عمیق تری گردد.

از سویی؛ گروه تکفیری ـ تروریستی داعش کـه با علم خلافت اسلامی امورات خود را سازماندهی می کند در دو نوبت برای جماعت اخوان المسلمین مصر پیام هایی را صادر کرده است که در صورت قبول این پیـام ها از سوی اخوانی ها و ایجاد تعامل میان آنـان شاهد هرچه جـدی تـر شدن بحران داعش در منطقه خواهیم بود.

 این سیاست داعشی ها با هدف جذب اخوانی هـا و اینکه چــرا به اخوان المسلمین مصر توجه کرده اند نکته ای ظریف است، چراکه اخوان المسملین از مصر ظهور کرد و کـم کـم از این نقطه بود که به یک جنبش توده ای در میان عامه اهل سنت مبـدل گردید و امروز هم از بـاورهای اساسی آنـان تاسیس خلافت و حکومت اسلامی است که شهید حسن البناء آن را تدبیر کرده بود.

 هرچند اصول اخوان المسلمین و روش رهبران اصیـل ایـن جـریان در ادوار مختـلف همچون  حسن البناء، حسن الهضیبی، عمر التلمسانی و… با نوع رفتارهای داعشیون هیچ سنخیتی ندارد لکن عدم وجـود رهبران خردمند و کاریزمای پیشین در میان اخوانی ها سبب تشدید نگرانی ها شده است. این در حالی است که گروه تروریستی انصار بیت المقدس، در شمال مصر با داعش اعلام بیعت کرده و احتمال رشد و نفوذ داعش را در مصر قوی تر می کند.

از سوی دیگر؛ ایران با توجه بـه جایگاه رفیع و اثربخشی انقلابی خود از همان ابتدای امر در مقابل فرقه ها و جریان های نوظهور موازی با اسلام که هدف غایی آنان ارائـه یک چهره منفور و خشن از اسلام است، به شدت ایستادگی و به تقابل در سطوح سیاسی، فکری و فرهنگی برخواست. یکی از اقدامات اساسی ایران برقراری روابط حسنه با قطب های اسلامی و تعامل میان اندیشمندان،   موسسات و مراکز علمی و فرهنگی جهان اسلام است که در جوامع اسلامی دارای  وجه و وقار بالایی هستند.

به طور مشخص در این موارد جامع الازهر مصر است که از قضا میان حوزه علمیه قم و جامع الازهر روابط خوبـی در قرن معاصر برقرار بوده اما به دلیل عدم گستردگی ارتباطات گذشته، عـدم وجـود حکـومت های اسلامی در دو کشور، مسئله ایران هراسی و شیعه هراسی و… این مهم به تدریج رنگ باخته و مـجالی را برای خود نمایی فرقه های ضاله و گروه های نوظهور تکفیری ایجاد کرده است.

در راستای روند فوق الذکر از سوی ایـران، سال گذشته بـه دعوت «شیخ احمد طیب»، رئیس جـامع الازهر مصر، «حجت الاسلام احمد مبلغی»، رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی به مصر سفر کرد که در این سفر رایزنی های ارزنده ای جهت از سرگیری روابط علمی و فرهنگی ایـن دو قطب مـهم جهان اسلام صورت گرفت.

 نکته قابل عرضه این تعامل محدود تاکید طرفین بر همگرایی بود چرا کـه هر دو طرف بر این مسئله اذعان نموده که در صورت واگرایی و ناهمسازگرایی، عرصه برای ظهور و تاخت و تاز جریان های تکفیری وسیع خواهد شد.

 گام دوم این مهم، انتشار مواضع شیخ احمد طیب پیرامون  تشیع و رفع ابهامات وارده بود که در واکنش به ایشان آیت الله مکارم شیرازی، حجت الاسلام احمد مبلغی و مقتدی صدر پیام های مهمی صادر کردند.

بر این اساس؛ آنچه مشخص است اینکه رهبران و اندیشمندان شیعه خواستار تعامل و همگرایی با جامع الازهر بوده و شیخ الازهر نیز شخصا به این مورد تمایل دارد امـا در این میـان جـریان های رادیـکال و تندرویی وجود دارند کـه خواهان عدم برقراری این رابطه تاریخی مـی باشند که غالبا جریـان هایی وابسته هستند.

 به هر روی واقعیت جـامعه امروز مصر، این جامعه غنی و متمدن اسلامی را بر سر دو راهی قرار داده  که مـی بایست از سوی متولیان و رهبران مذهبی آن تصمیمات تاریخی اتخاذ گردد. خطر نفوذ گروه های تکـفیری در مصر جدی بوده و در صورت غفلت از این مهم شاهد بروز بحران های عقیدتی و حتی بـحران های امنیتی در این کشور خواهیم بود و این در حالی است که علما، اندیشمندان و رهبران دینی مصر می توانند این آینده مبهم را به مسیری صلاح رقم بزنند، آینده ای با تعامل یا چالش!؟