سهم قابل توجهی از یارانه در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا به سوخت و مواد غذایی اختصاص دارد تا دسترسی به این کالاها را برای شهروندان این کشورها امکان پذیر سازند.

این یارانه بخصوص برای افزایش سطح رفاه در بین اقشار محروم جوامع توسط دولت ها اختصاص می یابد اما در حقیقت سهم این افراد از دریافت یارانه نسبت به افراد با سطح رفاه بالاتر به میزان قابل توجهی پایین تر است.

بنا به آخرین گزارش صندوق بین المللی پول، بر همین اساس یارانه های کلی در افزایش شاخص های اجتماعی اقشار متوسط و ضعیف نمی توانند نقش اساسی را ایفا کنند.

اختصاص یارانه به حامل های انرژی و غذا از چند جهت می تواند تأثیر منفی بر روند رشد جوامع بگذارد، یکی از تأثیرات منفی اختصاص یارانه به کالاها این است که این بودجه می تواند به جای اختصاص به کالا و کاهش قیمت آن که پیشتر عنوان شد سهم اقشار ضعیف از آن ناچیز است، در توسعه زیر ساخت ها، بخش سلامت، و همچنین آموزش هزینه شود و بر همین اساس یارانه یکی از موانع رشد اقتصادی شناخته می شود.

از دیگر تأثیرات منفی اختصاص یارانه به کالاهای مصرفی مانند حامل های سوخت، افزایش فزاینده مصرف آنها و در نتیجه افزایش آلودگی هوا و برخی مشکلات دیگر در جامعه است.

به طور کلی اختصاص یارانه به کالاهای خاص مانند حامل های انرژی افراد جامعه را به مصرف بیشتر تشویق کرده و همین امر میزان منابع طبیعی که باید برای نسل های آینده جامعه ذخیره شود را تهدید می کند.

یارانه یکی از عوامل توزیع ثروت بخصوص در کشورهای صادر کننده نفت در خاورمیانه بحساب می آید و بر همین اساس حجم یارانه پرداختی در این کشورها طی سال های گذشته بسیار بالا بوده است.

*نیمی از یارانه دنیا در خاورمیانه و شمال آفریقا پرداخت می‌شود

تنها در سال ۲۰۱۱ یارانه اختصاص داده شده در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا برابر با ۲۳۷ میلیارد دلار بوده که  معادل نیمی از یارانه اختصاص داده شده در کل جهان بوده است. این میزان یارانه معادل ۸.۵ درصد از کل تولید ناخالص داخلی این کشورها و یارانه غذا نیز معادل یک درصد از تولید ناخالص داخلی آنها بوده است.

یکی از اصلی ترین دلایل اختصاص یارانه در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا، جایگزین کردن آن با شبکه امنیت اجتماعی در این کشورها بوده است و تلاش شده است تا با اختصاص یارانه جای خالی شبکه تأمین امنیت اجتماعی در این کشورها پر شود.

در برخی کشورها حذف یارانه های کالایی با مقاومت افراد جامعه روبرو شده است و در برخی کشورها به همین دلیل در روند اصلاحات اقتصادی با مشکل مواجه شده اند. مقاومت مردم این جوامع به این علت بوده است که آنها به دولت خود نسبت به استفاده از منافع حاصل از حذف یارانه در بخش های زیر ساختی اطمینان نداشته اند.

در این گزارش افزایش قیمت نفت جهانی در پی بحران های اقتصادی غرب طی چند سال گذشته یکی از علل روی آوردن کشورها به اصلاحات اقتصادی عنوان شده است. این مسئله به خصوص در کشورهای وارد کننده سوخت مانند اردن، موریتانی، مغرب و تونس باعث اقدام دولت ها برای افزایش تدریجی قیمت سوخت و برق و تعریف فرمول برای تعیین قیمت شناور این حامل های انرژی بوده است. این کشورها همچنین سیاست های حمایتی مختلفی برای افزایش رفاه اقشار ضعیف خود انجام دادند تا از این اقشار در برابر افزایش هزینه ها حمایت کنند.

در کشور ایران اصلاحات اقتصادی و هدفمند کردن یارانه ها از طریق مشورت با بسیاری از کارشناسان اقتصادی و همچنین ایجاد ارتباط عمومی مؤثر با مردم صورت گرفته است.

در این گزارش بر سهم ایجاد ارتباط عمومی مناسب توسط دولت ها برای اجرای اینگونه اقدامات تأکید شده است است و می افزاید این اقدامات با اتخاذ سیاست هایی مانند پرداخت نقدی یارانه به اقشار ضعیف می تواند نتایج موفق تری را به همراه داشته باشد.