هورنیوز – خوزستان حدود ۱۵ سال است که با بحران گرد و غبار یا همان ریزگردها دست‌ و پنجه نرم می‌کند؛‎ گرد و غباری که دید را به شدت کاهش می‌دهد و به تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها، ادارات و حتی بانک‌ها منجر می‌شود.‌ اما تصمیم‌گیری با تاخیر و اطلاع‌رسانی دیرهنگام ستاد مدیریت بحران استان به این بحران دامن می‌زند و هر بار موجب کلافگی و گله‌مندی شهروندان می‌شود.

در گرد و غبار اخیر که هفته گذشته رخ داد و با بارش اولین باران پاییزی استان همزمان شد، ستاد مدیریت بحران استان یک بار دیگر کار خود را در اعلام تعطیلی مدارس و… با تاخیر انجام داد و موجب سردرگمی و اذیت شدن شهروندان به‌خصوص دانش‌آموزان و خانواده‌های آنها شد.

بعد از سال‌ها تجربه درگیری مدیران اجرایی استان با بحران‌ ریزگردها، انتظار می‌رود که متولیان مدیریت بحران خوزستان بتوانند به یک مدل مناسب برای تصمیم‌گیری و اطلاع‌رسانی دست یابند. اما آنچه هفته گذشته و همزمان با آغاز موج جدید گرد و غبار به وقوع پیوست، نشان‌دهنده استمرار ناهماهنگی‌ها و نبود برنامه‌ریزی و قدرت تصمیم‌گیری به‌موقع بود. گرد و غبار غلیظ به همراه تندباد از صبح دوشنبه گذشته شهرهای مختلف استان را درگیر کرد، اما مدیرکل هواشناسی و نیز مدیرکل مدیریت بحران استانداری خوزستان تاکید داشتند که این گرد و غبار زودگذر است و به تعطیلی مدارس نیازی نیست.

اما آنچه رخ داد، بلاتکلیفی تعطیلی مدارس همزمان با افزایش سریع غلظت گرد و غبار در شهرهای مرکزی و جنوبی استان بود. در حالی ‌که مدیرکل مدیریت بحران استانداری خوزستان با قاطعیت اعلام کرده بود تصمیمی برای تعطیلی مدارس اتخاذ نشده است، فرماندار بندر ماهشهر مدارس این شهرستان را تعطیل اعلام کرد. حتی جاده ماهشهر – هندیجان به دلیل کاهش کم‌سابقه دید افقی و توقف خودروها برای چند ساعت مسدود شد. با این حال، پورتال رسمی اداره‌کل مدیریت بحران استانداری خوزستان همچنان بر زودگذر بودن گرد و غبار و تعطیل نشدن مدارس تاکید داشت.

با وجود تصمیم به‌موقع فرمانداران بندر ماهشهر و خرمشهر برای تعطیلی مدارس و دانشگاه‌های این ۲ شهرستان، در شهرستان آبادان موضوع متفاوت بود. فرمانداری ویژه آبادان تا یک ساعت بعد از اعلام تعطیلی از سوی فرمانداران خرمشهر، ماهشهر و شادگان همچنان منتظر دستور استانداری خوزستان بود. به دلیل اعلام نشدن تعطیلی مدارس، خیلی از دانش‌آموزان در اوج گرد و غبار راهی مدارس شدند و در مدرسه به آنها اعلام شد که تعطیل است و به خانه‌های خود برگردند. در اهواز نیز بسیاری از مدارس به دلیل غیبت دانش‌آموزان تعطیل شدند زیرا والدین با دیدن گرد و غبار صبحگاهی اجازه ندادند فرزندانشان به مدرسه بروند.

والدین بهتر از مدیریت بحران تصمیم می‌گیرند

یک شهروند اهوازی می‌گوید: حتی اگر حرف مسئولان درست بوده و گرد و غبار زودگذر باشد، ساعت‌ها طول می‌کشد که این گرد و غبار بخوابد. ضمن این‌که با وقوع گرد و غبار کل نیمکت‌ها پر از خاک می‌شوند و دانش‌آموزان باید در میان آن همه خاک بنشینند و وضعیت را تحمل کنند.

«معصومه موسوی» می‌افزاید: به نظر من والدین در مواقع بحرانی خیلی بهتر از ستاد مدیریت بحران تصمیم می‌گیرند و واقعا هم تصمیم‌گیری درباره ریزگردها کار سختی نیست. مسئولان خودشان در خوزستان زندگی می‌کنند و می‌دانند که شهرهای ما نزدیک ۱۵ سال است با گرد و غبار درگیر است. آنها می‌دانند که آثار و تبعات گرد و غبار گاهی بیشتر از خود آن است و حالا حالاها رد آن پاک نخواهد شد و می‌دانند که با وقوع گرد و غبار، کل کلاس‌ها پر از خاک می‌شود و درست نیست بچه‌ها در این خاک که آلرژی‌زاست، بنشینند و درس بخوانند.

تجهیزات هواشناسی مشکل دارد

مدیرکل مدیریت بحران استانداری چندی پیش علت تاخیر در تصمیم‌گیری برای تعطیلی مدارس را دقیق و به‌موقع نبودن زمان ارسال گزارش‌های اداره‌کل هواشناسی و اداره‌کل حفاظت محیط‌ زیست خوزستان اعلام کرده و به انتقاد از این دستگاه‌ها پرداخته بود.

«کیامرث حاجی‌زاده» گفته بود: تجهیزات هواشناسی خوزستان مشکل دارد و این مساله جدیدی نیست. در برخی موارد دستگاه‌های سنجش آلودگی اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست خوزستان هم دچار اختلال هستند. تجهیزات پیش‌بینی مشکل دارند و ما ناچاریم تا دقیقه ۹۰ برای تصمیم‌گیری صبر کنیم.

تضییع حقوق شهروندان

کارشناس محیط زیست درباره این ادعای حاجی‌زاده می‌گوید: نابسامانی در اطلاع‌رسانی و تصمیم‌گیری تنها به گرد و غبار برنمی‌گردد. در موارد دیگر مثل سیل و زلزله هم مردم خوزستان شاهد ضعف مدیریت بحران خوزستان در پاسخگویی، تصمیم‌گیری و اطلاع‌رسانی به‌موقع هستند.

«سمیه زمانی» ادامه می‌دهد: در ضمن، حتی اگر دستگاه‌های سنجش و پایش هواشناسی و محیط‌زیست خراب باشند، با چشم غیرمسلح هم می‌توان متوجه شد که این گرد و غبار می‌طلبد که مدارس خیلی فوری تعطیل اعلام شوند.

این کارشناس می‌گوید: تاخیر مسئولان استان در تصمیم‌گیری و اعلام آن یا حتی تصمیم‌گیری غیرصحیح در مواقع بحران تضییع حقوق شهروندان و به خطر افتادن سلامت آنهاست. به‌ویژه دانش‌آموزانی که به دلیل تاخیر در تصمیم‌گیری مجبورند در هوای به شدت آلوده و خطرناک شهرهای خود به مدرسه بروند و با درهای بسته مواجه شوند و در همان هوای آلوده به خانه برگردند.

‌ناتوانی در پیش‌بینی بحران‌ها

نماینده اهواز در مجلس شورای اسلامی نیز در گفت‌وگو با همشهری اظهار می‌کند: درباره مسائل زیست‌محیطی ازجمله گرد و غبار بارها به مسئولان استانی تذکر داده‌ایم چون بلاتکلیفی مردم در زمان وقوع ریزگردها غیرقابل‌قبول است.

«جواد کاظم‌نسب الباجی» می‌گوید: تاخیر مسئولان در تعطیل کردن مدارس غیرقابل‌قبول است. دانش‌آموزان در هوای آلوده و غبارآلود نباید به مدرسه بروند.

مدیریت بحران و هواشناسی باید پیش از آغاز بحران به مردم اطلاع دهند که ریزگردها زودگذر است یا دیرگذر و در صورتی که حتی زودگذر است، مدارس و ادارات باید در آن ساعت‌ها تعطیل اعلام شوند تا هیچ بحرانی گریبان مردم را نگیرد.

وی بیان می‌کند: ناتوانی هواشناسی در پیش‌بینی پدیده ریزگردها تعجب دارد. ناهماهنگی مدیریت بحران استانداری و هواشناسی استان هم تعجب‌آور است. این ۲ دستگاه باید جواب قانع‌کننده به مردم بدهند.

انتقاد مدیرکل مدیریت بحران استانداری خوزستان از کمبود و خرابی تجهیزات پیش‌بینی و سنجش آلایندگی در جای خود می‌تواند موضوعی جدی و مهم برای استان بحران‌خیزی همچون خوزستان و در نهایت دولت باید در این خصوص پاسخگو باشد. اما ضعف مدیریت بحران استان در تصمیم‌گیری یا تناقض در اظهارنظر و اطلاع‌رسانی و نداشتن اشراف میدانی بر شرایط جوی و محیطی مواردی هستند که تنها قصور عوامل انسانی می‌توانند در آنها دخیل باشند و با خرابی یا کمبود تجهیزات ارتباطی ندارند.

متولیان مدیریت بحران در خوزستان بعد از ۱۵ سال درگیری این استان با بحران گرد و غبار و آلودگی هوا باید به یک مدل جامع و مشخص برای تصمیم‌گیری و اطلاع‌رسانی به‌موقع دست یابند. قطعا در این زمینه نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی در جایگاه نظارتی و قوه قضائیه در جایگاه قضایی خود باید نسبت به این موضوع حساسیت بیشتری نشان دهند و عوامل دخیل در تضییع حقوق شهروندان را شناسایی کنند و تحت پیگرد قانونی قرار دهند.

همشهری