کتابخوانی مظلوم است / وقتی مردم برای کتاب گریه می‌کنند!
دومین سمینار کتاب، کتابخوانی و کتابداری امروز دوشنبه (۲۶ آبان ۹۳) در مجتمع آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان برگزار شد.
دکتر قدرت‌الله شاکری‌نژاد، رییس سازمان جهاد دانشگاهی خوزستان، در این سمینار درباره ارتقای فرهنگ مطالعه و کتابخوانی اظهار کرد: وقتی بحث ارتقای فرهنگ مطالعه پیش می‌آید احساس می‌شود که حتما مشکلی در آن وجود دارد. لذا باید ببینیم که در بحث کتاب و کتابخوانی چه مشکلی وجود دارد که از کسانی خواسته می‌شود تا در این زمینه صحبت کنند.
او با اشاره به این مطلب که صحبت کردن از فرهنگ مطالعه در دانشگاه‌ها سخت است ادامه داد: اقوام و مللی که با مطالعه مانوس هستند و کتابخوانی در میان آن‌ها رواج دارد از فرهنگی بهتر و نسل‌های فرهیخته‌ای برخودار هستند.
شاکری‌نژاد خاطرنشان کرد ما مسلمان هستیم و کتاب ما قرآن است. وقتی بخواهیم چیزی اثبات کنیم به سراغ قرآن می‌رویم. در قرآن ۳۲۲ بار ماده کتابت در ۳۷ صیغه مختلف به کار رفته است و لفظ کتاب، کتابت و مکتوبات ۲۶۳ بار در قرآن استفاده شده است.
وی با بیان این که ما شیعه هستیم و فقه شیعه یک فقه پویا است اظهار کرد: شیعیان مرتباً با استنتاج احادیث با قرآن می‌توانند حکم دهند. پویا بودن شیعیان یکی از برتری آن‌ها نسبت به دیگر فقه‌ها است.
رییس مجتمع آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری درباره فرهنگ کتابخوانی گفت: رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند کتابخوانی باید به یک سیره و سنت در بین مردم ما تبدیل شود. مردم ما باید کتاب بخوانند و به بچه‌هایشان نیز یاد بدهند. همچنین ایشان در جایی دیگر فرموده‌اند که کتاب و کتابخوانی باید مثل خوردن و خوابیدن در زندگی ما نهادینه شود.
شاکری‌نژاد بیان کرد: امروز دیگر بحث کتابخوانی فقط یک بحث لوکس نیست بلکه یک شاخص توسعه یافتگی محسوب می‌شود و میزان مطالعه یک ملت از میزان توسعه یافتگی آن ملت حکایت می‌کند.
او با اشاره به وضعیت کتابخوانی در کشور یادآوری: متاسفانه هنوز در کشور ما میزان زمان مطالعه مشخص نیست. در بعضی مقالات ۲ دقیقه، در بعضی دیگر هفت دقیقه و در بعضی مقالات حتی ۳۰ دقیقه و ۷۶ دقیقه آمده است. این ارقام متفاوت در زمینه سرانه مطالعه کتاب نشان از مظلومیت کتابخوانی دارد چراکه نشان می‌دهد در کشور ما شاخص مشخصی برای میزان مطالعه وجود ندارد.
شاکری‌نژاد اظهار کرد: در پژوهشی که توسط شورای فرهنگی عمومی کشور انجام شده بود زمان اختصاص داده شده به مطالعه در میان مردم را ۱۲ دقیقه اعلام کردند که این ۱۲ دقیقه شامل خواندن روزنامه، ادعیه و غیره نیز می‌شود که اگر این‌ها را جدا کنیم ۲ دقیقه باقی می‌ماند.
او با اشاره به مقایسه سرانه مطالعه در ایران نسبت به دیگر کشورها خاطرنشان کرد: سرانه مطالعه در ژاپن ۹۰ دقیقه، در انگلستان ۵۰ دقیقه، در آمریکا ۳۰ دقیقه و در کشور ما با مطالعه روزنامه، ادعیه، کتاب‌های درسی و غیر به ۱۲ دقیقه می‌رسد. حال با این مقایسه شما فکر می‌کنید وضعیت مطالعه ما خوب است یا بد؟ متاسفانه وضعیت مطالعه در کشور ما اسفناک است و اوضاع آن خوب نیست.
وی با اشاره به عوامل ارتقای فرهنگ مطالعه گفت: یکی از عوامل موثر در ارتقای کتاب و کتابخوانی نقش خانواده است. در خانواده‌ای که والدین آن اهل مطالعه هستند اعضای دیگر نیز به مطالعه علاقه‌مند می‌شوند. عادت به مطالعه، ترویج فرهنگ کتابخوانی، طرز تفکر و نگرش والدین درباره کتاب و کتابخوانی، سطح اقتصاد و پایگاه اجتماعی در این امر بسیار مهم و مؤثر است.
رییس سازمان جهاد دانشگاهی خوزستان با اشاره به نقش مدارس و نظام آموزشی در ارتقای فرهنگ مطالعه گفت: پس از خانواده دشوارترین وظیفه در اشاعه کتابخوانی بر عهده مدارس و نظام آموزشی است. برای بهبود فرهنگ مطالعه در مدارس توجه به نکاتی همچون غنی کردن کتابخانه‌های مدارس، تشویق دانش‌آموزان به مطالعه توسط معلمان، برگزاری جلسات نقد و بررسی در دانشگاه‌ها، اهدای بن کارت، برگزاری مسابقات کتابخوانی و غیره لازم است.
شاکری‌نژاد افزود: یکی دیگر از عوامل مؤثر دیگر در ارتقای مطالعه نقش کتاب‌داران است. کتاب‌داران می‌توانند با روش‌های خلاقانه خود نقش مهمی را ایفا کنند و رشد فعالیت‌های کتابخانه‌ها را افزایش دهند. همچنین فضای کتابخانه‌ها بسیار مهم است. بنابراین ما باید فضاهای خوبی را برای مطالعه ایجاد کنیم.
او با اشاره به نقش دولت و رسانه‌های گروهی در ارتقای فرهنگ مطالعه بیان کرد: دولت نقشی کلیدی و پایه در هر موضوعی دارد و اگر دولت بخواهد می‌تواند بودجه برای این امر کنار بگذارد. رسانه‌های گروهی مانند تلویزیون و رادیو نیز نقش بسیار اساسی دارند که اخیراً نیز فعالیت‌های بسیار خوبی را در این زمینه انجام داده‌اند.
وی معتقد است: ناشران و کتاب‌فروش‌ها نیز جزیی از پازل مطالعه هستند. اگر کتاب‌ها با قیمت مناسب، دسترسی آسان و افزایش تعداد تیراژ در دسترس مردم قرار گیرد می‌تواند تاثیر به سزایی در ارتقای فرهنگ مطالعه داشته باشد.
رییس مجتمع آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان یادآوری کرد: دنیا رو به تغییر است و ما نیز نیاز داریم که در روش‌های مطالعه خود تغییر ایجاد کنیم. در حال حاضر کتاب‌های الکترونیکی وارد بازار کتاب شده است و این کتاب‌ها جزیی از فرهنگ مطالعه هستند. ما باید روش مطالعه کتاب‌های الکترونیکی و چگونگی استفاده از آن‌ها را آموزش دهیم.
شاکری‌نژاد تاکید کرد: باید در بحث کتاب و کتابخوانی از امکانات و فناوری‌های روز استفاده کنیم و سعی کنیم از این طریق فرهنگ مطالعه را گسترش دهیم.
او با اشاره مضر بودن بعضی از کتاب‌ها گفت: اصلاً چیزی به نام کتاب بی‌زیان وجود ندارد. ما باید قدرت تشخیص کتاب را داشته باشیم.
او تصریح کرد: شاید ۹۵% از کتاب‌هایی که داریم بی‌زیان باشند اما کتاب‌هایی مانند کتاب‌های تبلیغ وهابیت وجود دارند که بسیار زیان‌بار هستند. کتاب‌هایی وجود دارند که می‌توانند فکر و نگرش آدم‌ها را عوض کنند. کتابی که ما مطالعه می‌کنیم باید به ما امید به آینده بدهند. ما باید کتاب‌هایی را شناسایی کنیم که مؤثر باشند و از کتاب‌هایی که ذهن را مسموم می‌کنند بپرهیزیم.
همچنین در این سمینار عبد‌الرضا الواری، قائم مقام مجتمع آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان، با اشاره به الفبای مطالعه گفت: میزان مطالعه در کشور ما آن قدر کم است که اصلا قابل گفتن نیست. اگر به نشر و تیراژ کتاب‌ها نگاهی بیندازیم متوجه این موضوع می‌شویم. در بعضی کشورها مردم برای یک کتاب تازه منتشر شده صف می‌بندند و حتی گریه می‌کنند اما در کشور ما این گونه نیست.
او با اشاره به روش‌های مختلف مطالعه تاکید کرد: ما باید هوشمندانه مطالعه کردن کتاب را فرابگیریم. ما باید مطالعه را به عنوان یک عادت در زندگی قرار بدهیم و آن را تقویت کنیم.
الواری با اشاره به شیوه‌های صحیح مطالعه گفت: شیوه صحیح مطالعه زمان مطالعه را کاهش و یادگیری را افزایش می‌دهد. ما باید برای مطالعه برنامه منظم داشته باشیم چراکه عواملی همچون موقعیت و مکان مناسب، زمان مشخص، تجهیز محل مطالعه، انگیزه لازم برای مطالعه و غیره در شیوه مطالعه صحیح نقش دارند.