چرا نوکیا گوشی اندرویدی تولید کرد؟
روابط بین مایکروسافت و گوگل به همان سردی مقر نوکیا (بزرگترین شریک سخت‌افزاری مایکروسافت) در شهر Espoo فنلاند است که باعث می‌شود همه ما در فکر فرو رویم که چرا نوکیا باید یک بمب اندرویدی را با معرفی دستگاه‌های سری X طی هفته‌ای که گذشت در میان زمین خودی ویندوز فون رها کند. درست چند هفته پیش از اینکه نوکیا توسط مایکروسافت بطور کامل بلعیده شود، این کمپانی سه دستگاه اندرویدی ارزان قیمت را برای عرضه بصورت انبوه رونمایی می‌کند. هدف مایکروسافت و نوکیا برای این اقدام چه بوده است؟
تمامی مدل‌های این سری گوشی‌های سطح پایین هستند و قرار نیست به هیچ عنوان با آیفون ۵s یا گلکسی اس ۵ سرشاخ شوند. در عوض این دستگاه‌ها بازار بزرگی را هدف قرار داده‌اند که در آن اشخاص به تازگی در حال رهایی جستن از فیچر فون‌ها و روی آوردن به گوشی‌های هوشمند ارزان قیمت هستند. ویندوز فون چند صباحی است که اندگی روز خوش به خود دیده و دستگاه‌های ویندوز فونی نوکیا نیز در مرحله فروش وضعیت بهتری پیدا کرده‌اند؛ پس چرا این کمپانی باید به تولید یک دستگاه اندرویدی روی آورد؟ چرا اکنون که از نظر بسیاری دیر است این اقدام انجام شده است؟
این سوال بزرگی است که نوکیا بصورت گسترده طی هفته از پاسخگویی به آن سر باز زد. در عوض، نوکیا چنین بیان می‌دارد که بهره‌گرفتن از اندروید در طراحی و تولید گوشی‌های سری X تلاشی از سوی این شرکت برای پر کردن شکاف میان سری آشا (پلتفرم گوشی‌های ارزان‌قیمت این کمپانی) و گوشی‌های ویندوز فونی این شرکت است. نوکیا مدعی است که هدف نهایی از این اقدام، ایجاد یک منبع تغذیه برای گوشی‌های سری لومیا ویندوز فون است؛ به عبارت دیگر با این اقدام، افرادی را وارد بازار مصرف اسمارت‌فون‌ها می‌کنیم، به آن‌ها سرویس‌های مایکروسافت را ارائه می‌کنیم و در نهایت امیدوار خواهیم بود در این راستا، اشخاص را متقاعد به خرید یکی از دستگاه‌های مبتنی بر ویندوز فون خود کنیم. این مساله رویکرد عاقلانه‌ای به نظر می‌رسد مگر اینکه کمی تلاش کنید با نگاهی ریزبینانه‌تر به مشخصات بنگرید.
دستگاه‌های سری X نوکیا تقریبا با گوشی محبوب لومیا ۵۲۰ این شرکت بجز در جزئیاتی نظیر دوربین، حافظه ذخیره‌سازی و دکمه‌های ناوبری یکسان هستند. معقول است اگر حدس بزنیم که دستگاه‌های سری X به منظور گرفتن جای سری آشا در دراز مدت تولید شده‌اند اما اولین دستگاه‌های این رده -که سایه‌ای از لومیا ۵۲۰ اما با پلتفرم اندروید هستند- بطور واضح مشخص نمی‌کنند که چرا جریان را پیچیده کرده و از پلتفرم رقیب یعنی اندروید بهره می‌گیرند؛ با این رویکرد چه دلیلی بر عدم استفاده از ویندوز فون بر روی این دستگاه‌ها وجود داشت؟ مدیر بخش دستگاه‌های نوکیا، یعنی استفان الوپ با زیرکی تمام این موضوع را مخفی نگاه می‌دارد که دستگاه‌های سری X تنها تلاشی برای خریدن فرصت بیشتر برای پلتفرم ویندوز فون است تا مایکروسافت بتواند با خیال راحت‌تری پلترفم خود را برای بخش سطح پایین بازار آماده سازد. در مصاحبه‌ای که طی هفته گذشته وب‌سایت ورج با استفان الوپ داشت، این مدیر به صراحت بیان کرد که از تغییرات سخت‌افزاری مد نظر مایکروسافت برای ویندوز ۸.۱ استقبال می‌کند، اما این مساله را پذیرفت که نوکیا دستگاه‌هایی را در نواحی و سطوحی که ویندوز فون همچنان قدرت رقابتی بالایی در آن‌ها ندارد نیاز خواهد داشت. استفان الوپ در این خصوص چنین بیان داشته است:
در آن سطوح قیمتی که ویندوز فون همچنان حضوری در آن‌ها نداشته یا امکان ارائه تجربه مناسبی از سوی دستگاه‌های لومیا فراهم نیست، ما نیاز به محصولی داشتیم که بدون ایجاد تعهد یا اکوسیستم جدید بتواند به مشتریان ارائه شود. بنابراین ما به سادگی با بهره گرفتن از Android Open Source Project به مزیت سازگاری اپلیکیشن دست یافتیم.
الوپ همچنین تاکید کرده است که این استراتژی نوعی متمم و تکمیل کننده بر ویندوز فون خواهد بود.
شناسایی این مساله که بازارها و سطوح قیمتی وجود دارند که در حال حاضر با استفاده از گونه دیگری از تکنولوژی‌ها پاسخ داده می‌شوند بسیار حائز اهمیت است
این اقدام ممکن است شبیه به یک تکمیل کننده به نظر برسد اما با توجه به این موضوع که در همین سطح قیمت و مشخصات سخت‌افزاری رده-پایین، هم‌اکنون دستگاهی نظیر لومیا ۵۲۰ یا ۵۲۵ در حال فعالیت بوده و هر روز سهم بازار بیشتری را به خود اختصاص می‌دهند بیشتر به این نتیجه می‌رسیم که سری X نوکیا و ویندوز فون به نقطه تضاد و دو راهی می‌رسند. لومیا ۵۲۰ به نحوی محبوب‌ترین و پرفروش‌ترین دستگاه ویندوز فون محسوب می‌شود که اکنون به شکل جالبی رقیبی به نام X را با پلتفرم رقیب و توانایی اجرای محدوده عظیمی از اپلیکیشن‌ها در مقابل خود می‌بیند. مایکروسافت در روال مالکیت بر نوکیا باید تصمیم بگیرد که آیا سری X را به کلی طرد کند یا با زیرکی و دشواری نوعی تعادل میان توسعه و پیشبرد ویندوز فون و ایجاد سرویس‌ها، اپلیکیشن‌ها و در مجموع بستر مورد نیاز برای دستگاه‌های مبتنی بر اندروید X ایجاد نماید.
آنچه بسیار حائز اهمیت است، ذکر این نکته است که این اقدام نوعی پیروزی برای گوگل محسوب نمی‌شود: هر بار که نوکیا در روند معرفی محصولات جدید خود نامی از اندروید بر زبان جاری ساخت، بلافاصله با جمله‌ای در خصوص سرویس‌ها و برنامه‌های مایکروسافت آن را خاتمه داد. پیش‌تر در مقاله‌ای به تفصیل توضیح دادیم که آنچه نوکیا در حال بهره‌گیری از آن است بستر متن‌باز اندروید یعنی ASOP است که لایسنس مجموعه سرویس‌های گوگل برای آن تهیه نشده است و از این میان منفعتی برای گوگل حاصل نخواهد شد. ذکر مکرر سرویس‌های مایکروسافت از سوی استفان الوپ حسی شبیه به نوعی عذرخواهی و اطلاع رسانی در خصوص ادغام این دو کمپانی در آینده نزدیک را القا می‌کرد. دستگاه‌های سری X نوکیا مزایایی نظیر پیشبرد سرویس‌ها و اپلیکیشن‌ها را برای مایکروسافت خواهد داشت؛ اما در همین زمان نوعی ریسک بزرگ نیز محسوب می‌گردد. در حالی که سرویس‌های مایکروسافت بر روی پلتفرم ویندوز فون به نحوی کاملا یکپارچه هستند، بر روی پلتفرم موجود در نوکیا X تنها بعنوان اپلیکیشن‌ها و سرویس‌های جداگانه و در مجموع تجربه کاربری جداگانه‌ای در نظر گرفته خواهند شد. پشتیبانی از اپلیکیشن‌های اندروید بر روی دستگاه X نوکیا این امکان را برای کاربر فراهم می‌کند که به سادگی به یکی از اپ استورهای موجود (به غیر از گوگل پلی) مراجعه نموده و سرویس ترجیحی خود را برگزیده نصب نماید. البته سرویس‌های گوگل در این حیطه قرار نمی‌گیرند مگر آنکه گوگل خود دست بکار شده و سرویس‌ها و اپلیکیشن‌های خود را برای ارائه در اپ‌استور نوکیا آماده نماید. چنین اقدامی از سوی گوگل مسلما بسیار غیرمحتمل است اما باز هم تمامی کاربران X خواهند توانست از سرویس‌هایی غیر از ان‌درایو، اوت‌لوک و اسکایپ که بصورت پیش‌فرض در گوشی قرار دارد برای پوشش نیازهای خود بهره گیرند.
بدون توجه به این مساله که آیا مایکروسافت پروژه X را به سرعت متوقف خواهد نمود یا خیر، تحقیق و توسعه‌ای که برای اجرای این برنامه در نوکیا صورت گرفته است یکی از واحدهای اساسی مورد توجه مایکروسافت در روند خریداری این کمپانی بزرگ بوده است. با وجود دستگاه‌هایی که به شکل خطرناکی توسعه ویندوز فون در سطح پایین قیمت بازار را با مشکل مواجه می‌کنند، مایکروسافت نمی‌تواند از پس هزینه‌های اجازه دادن به بزرگترین شریک تجاری ویندوز فون (که بیش از نود درصد دستگاه‌های این پلتفرم را تولید می‌کند) بدون هیچ اعمال کنترلی برای روی آوردن به اندروید برآید. مالکیت هرچه سریع‌تر بر نوکیا می‌تواند این فرصت را برای مایکروسافت فراهم آورد که استراتژی X نوکیا را دوباره شکل‌دهی کرده و از آسیب رساندن آن به سهم بازار لومیا جلوگیری نماید. این موضوع همچنین مهر تاییدی خواهد بود بر وجود تغییر در مایکروسافت، جهشی که در آن دیگر تولید همه چیز تنها برای پلتفرم انحصاری خود اولویت اول مایکروسافت نخواهد بود؛ یا به بیان دیگر نمودی از جمله‌ی مدیرعامل جدید این کمپانی که در آن «اول سرویس ابری، اول موبایل» را بیان کرده و از تمرکز بر انحصارگرایی می‌کاهد. استفان الوپ می‌گوید:
من فکر می‌کنم هرچه به تشکیل تیم جدید و پیشروی مدیریت جدید در مایکروسافت می‌نگریم، شاهد دورنمای بسیار گسترده‌تری در خصوص دنیای پردازش و بهترین شیوه خدمت‌رسانی به مشتریان هستیم. من اطمینان دارم که موقعیت‌های منحصر بفرد بسیاری در درون مایکروسافت وجود دارد، اما این نکته را نیز به خوبی می‌دانم که با رویکرد تمرکز بر روی سرویس‌های ابری [به‌جای پلتفرم پایه] و تمایل برای رساندن سرویس‌های مایکروسافت به دست میلیون‌ها نفر که تا کنون از این دسترسی محروم بوده‌اند بطور قطع خود، یک موقعیت بسیار ویژه و قدرتمند است.
به نظر می‌رسد سری دستگاه‌های X دقیقا آزمایشی بر همین استراتژی هستند و نوکیا با این متد در صدد بررسی این مساله است که آیا به‌واقع توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌های خود را افزایش خواهند داد و یک جنبش را ایجاد خواهند کرد یا خیر. سرعت رشد اکوسیستم اپلیکیشن‌های ویندوز فون احتمالا بسیار برای نوکیا خسته‌کننده بوده است و در بخش دستگاه‌های سطح پایین و مقرون به‌صرفه نیز همین عدم غنی بودن پلتفرم موجب شده نوکیا لذتی که در دوران‌های گذشته با سیمبین بدست آورد را شاهد نباشد. این اقدام همچنین می‌تواند روشی برای نوکیا -و در آینده مایکروسافت- باشد تا با استفاده از آن بهره‌گیری از سرویس‌های گوگل را در بستر اندروید مختل نمایند؛ دقیقا به همان روشی که آمازون با کیندل فایرهای خود موفق به اجرای آن شد. در گوشی‌های سری X خبری از سرویس‌های گوگل نخواهد بود و توسعه‌دهندگانی که علاقمند به ارائه نرم‌افزارهای‌شان بر این بستر باشند لازم است ویژگی‌هایی نظیر پرداخت درون برنامه‌ای، مکان‌یابی و اطلاع‌رسانی‌های مربوط به برنامه‌ی خود را بازتنظیم نموده و آن را برای پلتفرم نوکیا سازگار کنند. این موضوع در نهایت به کنترل نوکیا و مایکروسافت بر کلیه تراکنش‌های درون برنامه‌ای، داده‌های نقشه‌برداری و کلیه اطلاع‌رسانی‌ها و پوش پیغام‌های درون پلتفرم خواهد شد.
در منظر نوکیا، جداسازی گوگل از اندروید، کلید در اختیار گرفتن مشتریانی است که به سرعت در حال انتقال از دنیای تلفن‌های معمولی به سوی گوشی‌های هوشمند هستند. دستگاه‌های ارزان قیمت در بازارهای رو به رشد کلید همیشگی نوکیا برای تصاحب بازار بوده است که به خوبی با ارائه یک گوشی ۲۹ یورویی توسط این کمپانی در کنگره جهانی موبایل بارسلون به نمایش گذاشته شد. در چنین بازارهای رو به رشدی، به‌گونه مشخص هیچ کس تمایلی به پرداخت هزینه برای خریداری اپلیکیشن نداشته و بیش از ۹۰ درصد تراکنش‌ها ار داخل اپلیکیشن‌ها انجام می‌گیرد. شبکه پرداخت اپراتور وسیع و کلان نوکیا می‌تواند به ساده‌سازی روند این پرداخت‌ها کمک شایانی کند. در عین حال با گسترش اکوسیستم مایکروسافت این شانس نیز فراهم خواهد شد که مشتریان آینده، به‌جای انتخاب پلتفرم گوگل، به ویندوز فون روی آورند.
بسیاری تصور می‌کنند که مایکروسافت طی ماه‌های آتی پروژه X نوکیا را خواهد کشت اما آنچه بیشتر می‌توان منتظر آن بود اتخاذ رویکردی سنجیده در این خصوص به منظور کشف این نکته است که آیا چنین پروژه‌ای خواهد توانست کاربران را به سوی اکوسیستم مایکروسافت سوق دهد یا خیر. به بیانی ساده، افراد به آن سرعتی که به جرگه استفاده‌کنندگان از خدمات و دستگاه‌های گوگل و اپل می‌پیوندند وارد اکوسیستم مایکروسافت نمی‌شوند. مایکروسافت در تلاش است که این رویه را تغییر دهد اما لازم است که این شرکت از گیج کردن توسعه‌دهندگان اجتناب کند: آیا توسعه‌دهندگان به سادگی اپلیکیشن‌های خود را پورت کرده و به استور نوکیا وارد خواهند شد و ویندوز فون را فراموش خواهند کرد؟ یا این رویکرد ارزان قیمت در نهایت منجر به جلب توجه توسعه‌دهندگانی خواهد شد که تا کنون هیچ‌گاه توسعه‌ی اپلیکیشن برای پلتفرم مایکرسافت را بطور جدی را در نظر نگرفته بودند؟
روی آوردن به اندروید تصمیم نوکیا بود، اما ادامه حیات آن بستگی کامل به مایکروسافت خواهد داشت و این کمپانی موظف خواهد بود با احتیاط تمام به این موضوع رسیدگی کند. در غیر این صورت مایکروسافت بر سر تبدیل ویندوز فون به پلتفرم سوخته‌ی بعدی قمار خواهد کرد.