سئوالات متعددی در ذهن خوزستانی‌هاست که چرا کسی به فکر رفع مشکل آلودگی هوای این استان نیست، چرا روز به روز شاهد افزایش بوهای بد در خوزستان هستیم، راهکار جدی برای رفع آن چیست؟، مگر مسئولان این استان از این اتفاقات غافلند؟ یا اطلاع دارند و کاری انجام نمی‌دهند، این پرسش‌ها، حرف‌های همیشگی برخی از شهروندان خوزستانی است و مدام بر سر زبان‌ها چرخیده می‌شود.

بر اساس این مقدمه تصمیم گرفتم به سراغ، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان خوزستان بروم.

* انتشار این بوهای بد در کلان شهر اهواز تولید ماده‌ای به نام ویناس است

احمدرضا لاهیجان‌زاده  دلیل انتشار این بوهای بد در کلان شهر اهواز را تولید ماده‌ای به نام ویناس دانست و افزود: ویناس ماده ارزشمندی است که می‌تواند جایگزینی مناسب برای ماده نفتی مالچ در طرح‌های بیابان زدایی باشد.

وی با بیان اینکه این ماده توسط شرکت الکل رازی تولید می‌شود، گفت: تقریبا یک سالی است که شهروندان اهوازی از انتشار بویی نامتبوع در این کلان شهر گلایه دارند.

لاهیجان‌زاده با اشاره به اینکه در این زمینه سازمان حفاظت محیط خوزستان برنامه‌های گسترده‌ای برای شناسایی عامل اصلی انتشار این بو انجام داد، تصریح کرد: با تشکیل چهار تیم، بررسی‌های میدانی برای بررسی دقیق این مشکل آغاز و در نهایت مشخص شد عامل اصلی انتشار این بوی آزاردهنده، ماده‌ای به نام «ویناس» از کارخانه تولید الکل و خمیر مایه رازی است.

این مقام مسئول در ادامه با بیان اینکه  در شهرستان خرمشهر نیز شهروندان این شهر به دلیل وجود دو کارخانه الکل‌سازی در شهرک صنعتی وضعیتی مشابه کارخانه الکل سازی رازی دارند، اظهار کرد: کارخانه الکل و خمیر مایه رازی در شبانه روز دو هزار و ۱۰۰ متر مکعب فاضلاب تولید می‌کند.

لاهیجان‌زاده با بیان اینکه متاسفانه با وجود این حجم فعالیت این کارخانه، این شرکت فاقد تصفیه خانه است، ادامه داد: این شرکت متاسفانه در اقدامی غیر منطقی، با ایجاد حوضچه‌هایی تبخیری در محدوده کارخانه ماده ویناس را که عامل انتشار بوی نامطبوع در هوای شهر اهواز است را در این حوضچه‌ها نگهداری می‌کند.

وی در زمینه اقدامات قضایی محیط زیست خوزستان برای حل این مشکل گفت: با توجه به اقدام قضایی انجام شده علیه مدیریت این کارخانه، بر اساس حکم دادگاه برای مدیرعامل این شرکت چهار ماه حبس و دو سال تعلیق به دلیل تهدید علیه بهداشت عمومی در نظر گرفته شده که در صورت حل نشدن مشکلات، حکم چهار ماه حبس قابل اجراست.

* برای حفظ محیط زیست از هیچ کوششی دریغ نمی‌کنیم

پس از لاهیجان‌زاده به سراغ مدیر عامل شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی خوزستان رفتم.

نسیم صادقی در این زمینه در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در اهواز اظهار کرد: ما هرگز علاقمند نیستیم مردم اهواز و روستاهای همجوار را دچار نگرانی کنیم، در این زمینه هر کاری لازم باشد برای رفع نگرانی انجام می‌دهیم، ما برای حفظ محیط زیست از هیچ کوششی دریغ نمی‌کنیم.

مدیر عامل شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی خوزستان اضافه کرد: در زمینه سوزاندن نیشکر در حال حاضر در وضعیت ناچاری، بخشی از نیشکر را می‌سوزانیم این روندی است که در پیشرفته‌ترین کشورهای دنیا هم وجود دارد.

صادقی گفت: اگر محیط زیست به این نتیجه برسند که زه آب نیشکر تالاب شادگان را آلوده می‌کند ما آمادگی داریم در کمترین زمان ممکن زه آب را از تالاب بر داریم، که در آن صورت مطمئن هستم خشک شدن تالاب، قطعی است.

مدیرعامل شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی خوزستان تاکید کرد: در برخوردهای محیط زیستی نگاه تبعیض آمیز وجود دارد بعضی صنایع را رها کرده‌اند و تیغ بر گلوی صنعت دیگری گذاشته‌اند در حالی که ما به تعهدات خود تا حدودی که نگاه علمی اجازه می‌دهد وفاداریم.

وی ادامه داد: ما از واحد دهخدا در شمال خوزستان تا تمام واحدهای جنوبمان حتی یک قطره زه آب وارد کارون نمی‌کنیم و حاضریم با هر کسی که در این زمینه مدعی است و معتقد است که ما کارون را آلوده می‌کنیم مناظره کنیم.

مدیرعامل توسعه نیشکر و صنایع جانبی خوزستان افزود: در زمینه تولید شکر خوشبختانه در طول چند سال گذشته تولید ما سه برابر شده و اکنون به تنهایی به اندازه تمام تولید کنندگان چغندری کشور تولید داشته و ۴۰ درصد شکر کشور را نیز تولید می‌کنیم و امیدواریم سال دیگر به تولید بالای ۵۰۰ هزار تا ۵۵۰ هزار تن برسیم.

وی گفت: در حال حاضر با توجه تمام شدن برداشت نیشکر هیچ سوزاندنی در کار نیست هرگونه مطلبی در این خصوص مردود بوده و ناشی از بی‌اطلاعی نسبت به صنعت نیشکر است.

صادقی در ادامه تصریح کرد: اقدامات جبرانی توسعه نیشکر در خصوص تولید سالانه ۷۸۶ هزار تن اکسیژن و جذب بیش از یک میلیون تن گاز دی اکسید کربن، توسط مزارع نیشکر در بحث های زیست محیطی کمتر دیده شده است.

وی، خواستار آن شد که تیمی متشکل از کارشناسان خبره با حضور رسانه‌ها و صداوسیما تشکیل شود و تمام ورودی‌های کارون را بررسی و مستندسازی کنند و در این زمینه توسعه نیشکر هزینه‌های لازم را پرداخت می‌کند و همه افرادی که در حوزه محیط زیست اظهار نظر می‌کنند در این زمینه صاحب نظر نیستند ما فقط به گفته‌های مسئولانه، علمی و منطقی توجه می‌کنیم و گفته‌های غیرکارشناسانه و غیرمسئولانه را جدی نمی‌گیریم.

* رد تمام اتهام‌های وارده مبنی بر آلاینده بودن این شرکت

مدیرعامل شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی با رد تمام اتهام‌های وارده مبنی بر آلاینده بودن این شرکت گفت: مجموع مزارع نیشکر جهان حدود ۲۵میلیون هکتار است که از این مزارع تنها ۲۰ درصد به صورت سبز برداشت و بقیه سوزانده می‌شود و اتهام‌ها در حالی به شرکت وارد می‌شود که حتی در پیشرفته‌ترین کشورهای جهان هم برداشت نیشکر به صورت تمام سبز صورت نمی‌گیرد.

صادقی با تائید موضوع سوزاندن مزارع نیشکر که اجتناب ناپذیر است افزود: میزان آلاینده‌های ناشی از برداشت غیر سبز بسیار کمتر از میزان اکسیژن تولیدی است و با هر کسی که مدعی آلاینده بودن شرکت است حاضر به مناظره‌ایم چرا که این اظهار نظرها همراه با دانش کافی نیست و این قضاوت‌های ناعادلانه است که باعث می‌شود روزانه چند نفر از مدیران شرکت‌های تابع به دادگاه احضار شوند.

وی با بیان اینکه آیا چاه‌های نفت موجود در خوزستان آلاینده نیستند و گاز آلوده ندارند، صنایع فولاد خوزستان مگر آلودگی ایجاد نمی‌کند، فقط ما هستیم که آلاینده‌ایم؟ افزود: این شرکت هرگز معیارهای سازمان حفاظت محیط زیست را زیر پا نگذاشته است.

صادقی همچنین با انتقاد از قضاوت‌های نابجا و غیر فنی در خصوص فعالیت‌های شرکت گفت: برای سرمایه گذاری‌های خود در استان خوزستان دچار تردید شده‌ایم و این که می‌گویند شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی موجب آلودگی است و زهاب وارد کارون می‌کند و محیط زیست خوزستان را دچار اختلال کرده به هیچ وجه صحیح نیست.

وی به سرمنشا خروجی زه آب نیشکر اشاره و یادآوری کرد: زه آب دهخدا وارد طلاییه، زه آب واحدهای امیر کبیر و میرزا کوچک خان وارد شلمچه و از آنجا به دستور شورای عالی امنیت ملی وارد مرز ایران با عراق می‌شود و واحدهای شرق کارون مانند سلمان فارسی، دعبل خزاعی و فارابی هم زه آب خود را وارد تالاب شادگان و خوریات خلیج فارس کرده و باعث احیای مجدد تالاب شده‌اند.

مدیرعامل شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی گفت: تمام مسئولان واحدهای تابع شرکت را موظف کرده‌ایم تا تمهیدات لازم برای جلوگیری از ورود فاضلاب‌های صنعتی به زه کش ها را اندیشیده و اقدام به تصفیه آن کنند.

صادقی افزود: تمام تلاش خود را برای سرمایه گذاری در حوزه محیط زیست به کار گرفته‌ایم و خوشحالیم که در این زمینه دروغ نمی‌گوییم اما نگرانیم که دروغ می‌شنویم.

وی تاکید کرد: مدعیان آلاینده بودن شرکت که به دنبال تعطیلی واحدهای تابع آن هستند اگر حاضرند تبعات تلخ این تعطیلی را بپذیرند ما آمادگی این کار را داریم.

مدیرعامل شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی از خوزستان به عنوان استانی ثروتمند اما فقیر یاد کرد و گفت: آنچه در خوزستان ما را خوشحال می‌کند یک اشتغال بیشتر است؛ چند سال است که به دنبال احیای ۱۴هزار هکتار اراضی جدید برای توسعه سطح زیر کشت نیشکر هستیم اما مسئولان با برخوردهای نامسئولانه و غیر منطقی خود حتی ما را در سرمایه گذاری‌های آتی دچار تردید کرده‌اند.

وی یادآوری کرد: در زمان حاضر ۱۷ هزار نفر در واحدهای تابع شرکت شاغل هستند که از این تعداد، تنها کمتر از یکصد نفر نیروی غیر بومی است.

* نمی‌توان صرفا کارخانه الکل سازی رازی را متهم کرد

مدیرعامل کارخانه الکل و خمیر مایه رازی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در اهواز در خصوص انتشار بوهای بد در شهرستان اهواز گفت: مشکل بوی نامطبوع هوای اهواز از کارخانه الکل سازی رازی نیست.

علی احتشامی در پاسخ به اظهارات مدیرکل سازمان محیط زیست خوزستان در خصوص تبخیر ماده ویناس در این شرکت گفت: در حال حاضر در مناطق مختلف اهواز تبخیرهایی انجام می‌شود که این تبخیرها می‌تواند از منشا بوی نامطبوع باشد لذا نمی‌توان صرفا کارخانه الکل سازی رازی را متهم کرد.

مدیرعامل کارخانه الکل و خمیر مایه رازی در خصوص ماده ویناس که به عنوان عامل اصلی انتشار بوی نامطبوع اهواز معرفی شده خاطرنشان کرد: در خصوص رفع مشکلات اقداماتی در حال انجام است.

ناگفته نماند که صنعت الکل‌سازی و تولید خمیرمایه خوزستان، صنعت جدیدی است و توانسته ایجاد اشتغال کند، باعث رونق اقتصادی در منطقه شود، تاثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم در خوزستان داشته باشد و ظرفیت صادرات و بازار داخلی ایجاد کند.

* ۱۵ روز مهلت برای رفع مشکل انتشار بوی بد در سطح اهواز

معاون عمرانی استاندار خوزستان به کارخانه الکل‌سازی رازی مهلت داد تا ظرف ۱۵ روز آینده اقدامات لازم برای رفع مشکل انتشار بوی بد در سطح اهواز را حل کند، در غیر این صورت کارخانه به صورت کامل تعطیل می‌شود.

احمد سیاحی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در اهواز گفت:  یکی از مهم‌ترین مباحث در دنیا موضوعات زیست محیطی است که متاسفانه در کشور ما بنا به دخل و تصرف‌هایی که صورت گرفته، محیط زیست به درستی حفاظت نشده است و به دنبال آن، شاهد وقوع مشکلاتی جدی در تالاب انزلی، تالاب بین‌المللی شادگان، دریاچه ارومیه و پنج تالاب دیگر استان خوزستان از جمله تالاب بزرگ هورالعظیم بودیم.

وی افزود: بحث محیط زیست رودخانه‌ها را نیز که در استان خوزستان نقش بسیار اساسی را در تامین آب دارند، باید این موضوعات و مشکلات اضافه کرد.

معاون عمرانی استاندار خوزستان افزود: اولویت همه باید جلوگیری از ورود فاضلاب خام به رودخانه باشد و اگر سدی زده می‌شود باید قبل از ساخت آن، ارزیابی‌های زیست‌محیطی آن انجام شود، بنابراین با قاطعیت اعلام می کنیم هیچ صنعتی بدون اخذ مجوزهای زیست محیطی اجازه آغاز عملیات ساخته و ساز و فعالیت نخواهد داشت. اولویت این است که محیط زیست سالمی را برای مردم فراهم کنیم.

وی عنوان کرد: متولی اصلی این امر، سازمان محیط زیست است و محیط زیست با قاطعیت باید پیگیر مسایل زیست محیطی باشد و ارزیابی‌ها را انجام دهد.

معاون استانداری خوزستان گفت: محیط زیست به عنوان متولی این حوزه باید تشخیص دهد که بوی بد منتشر شده در سطح شهر مربوط به کجاست. درست است که استدلال‌های مختلفی وجود دارد اما چرا روز اول که این اتفاق افتاد به حل مشکل فکر نکردیم و چرا پس از تولید حجم بالایی از ویناس و جمع‌آوری آن در حوضچه ها به فکر حل مشکل افتادیم؟

در پایان این گزارش ذکر این نکته ضروری است که شهروندان و رسانه های استان همچنان به دنبال پاسخ به این پرسش هستند که کدام دستگاه اطلاعات جامعی دارد، عامل آلودگی هوای خوزستان چیست؟