سالانه ۳۸۰ همت از جیب ۱۳ میلیون ایرانی دود می‌شود
هورخبر – سیگار در ایران دیگر یک کالای تفننی یا لوکس نیست بلکه به‌نوعی به یکی از عادت‌های گسترده و پرهزینه تبدیل شده است. اگرچه آمار رسمی دقیقی از تعداد مصرف‌کنندگان سیگار در کشور وجود ندارد، اما بر اساس برآورد مرکز پژوهشهای مجلس، حدود یک‌چهارم جمعیت ایران به شکل مداوم یا تفننی سیگار مصرف می‌کنند. به‌عبارتی از هر چهار ایرانی، یک نفر درگیر دود و نیکوتین است؛ عددی که به‌خوبی ابعاد اقتصادی و اجتماعی این پدیده را نشان می‌دهد.
طبق بررسی‌های انجام‌شده سرانه مصرف سیگار در ایران روزانه به ۱۶ نخ رسیده است یعنی هر فرد سیگاری در طول هفته به‌طور متوسط بیش از یک و نیم پاکت سیگار مصرف می‌کند که اگر متوسط قیمت هر پاکت را ۸۰ هزار تومان در نظر بگیریم خرج هفتگی افراد سیگاری حدودا ۵۸۸ هزار تومان خواهد بود این عدد وقتی در یک سال ضرب می‌شود، به ۲۹ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان برای هر فرد می‌رسد؛ رقمی که به‌خوبی نشان می‌دهد دود کردن سیگار تنها سلامت را نمی‌سوزاند، بلکه بخش قابل‌توجهی از درآمد خانوار‌ها را نیز از بین می‌برد.
با یک محاسبه ساده، اگر همین هزینه سرانه را در میان جمعیت حدود ۱۳ میلیون نفری که وزارت بهداشت اعلام کرده است از مصرف‌کنندگان سیگار در کشور ضرب کنیم،اما مرکز پژوهشهای مجلس این جمعیت را تا ۲۰ میلیون نفر تخمین می‌زند. با این حال آمار وزارت بهداشت در این گزارش مورد استفاده قرار گرفته است.به عددی نزدیک به ۳۸۲ هزار میلیارد تومان در سال می‌رسیم. این رقم معادل ۴۵ برابر بودجه سالانه سازمان حفاظت محیط‌زیست است؛ نهادی که برای حفظ جنگل‌ها، تالاب‌ها و منابع طبیعی کشور تلاش می‌کند. در واقع پولی که ایرانی‌ها سالانه برای دود کردن سیگار خرج می‌کنند می‌توانست چندین پروژه ملی در حوزه محیط زیست، سلامت عمومی یا آموزش را تأمین مالی کند.
در شرایطی که قدرت خرید مردم کاهش یافته و تورم سبد معیشت خانوار‌ها را کوچک کرده است هزینه سیگار به یکی از مخارج ثابت، اما غیرضروری زندگی تبدیل شده. با توجه به اعتیاد مردم به سیگار پیش بین می‌شود که بسیاری از مردم حاضرند از هزینه خوراک، تفریح یا حتی درمان خود بزنند، اما سیگار را کنار نگذارند.
مصرف نیکوتین وابستگی روانی و فیزیولوژیکی شدیدی ایجاد می‌کند همین مسئله باعث می‌شود که حتی در بحران‌های اقتصادی هم مصرف آن کاهش پیدا نکند در ادامه هزینه‌های خرید سیگار تبعاتی از جمله هزینه درمان بیماری‌های ناشی از آن، غیبت از کار، کاهش بهره‌وری و آسیب به خانواده نیز باید در نظر گرفته شود.
از سوی دیگر بازار سیگار در ایران ساختاری دوگانه دارد. بخشی از سیگار‌های مصرفی از طریق کارخانه‌های داخلی و بخش دیگر از مسیر قاچاق تأمین می‌شود.
آیا باید مالیات سیگار افزایش یابد؟
افزایش مالیات بر دخانیات مؤثرترین ابزار کاهش مصرف سیگار است. تجربه کشور‌هایی مانند ترکیه، فرانسه و استرالیا نشان داده که بالا بردن قیمت سیگار تا دو یا سه برابر می‌تواند مصرف را به‌شدت کاهش دهد، بدون آنکه درآمد دولت کاهش یابد.
سیگار در ظاهر شاید یک عادت شخصی به‌نظر برسد، اما در واقع تبعات اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی گسترده‌ای دارد وقتی سالانه ۳۸۲ هزار میلیارد تومان از جیب مردم صرف دود می‌شود یعنی منابعی که می‌توانست صرف بهداشت، آموزش یا اشتغال شود عملاً نابود می‌گردد.
در شرایطی که کشور با مشکلات بودجه‌ای، بیکاری و بحران‌های محیط‌زیستی دست‌وپنجه نرم می‌کند، لازم است سیاست‌گذاران نگاه جدی‌تری به کنترل مصرف دخانیات داشته باشند. هر پاکت سیگار فقط یک کالای مصرفی نیست نماد کوچکی از اتلاف منابع، تهدید سلامت است.