هورخبر – روند فعال شدن «مکانیسم ماشه» با همان «اسنپ‌بک» از سوی سه کشور اروپایی بار دیگر موضوع تحریم‌ها و تاثیر آن بر اقتصاد ایران را به صدر اخبار آورده و به دغدغه‌ای برای فعالان اقتصادی و مردم تبدیل شده است.

مکانیسم ماشه در اصل بازگشت قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران را دنبال می‌کند، اما ماهیت آن با تحریم‌های ثانویه آمریکا متفاوت است. همچنین تحریم‌های سازمان ملل جنبه اشاعه‌محور داشته و محدودیت‌هایی بر برنامه‌های هسته‌ای و موشکی اعمال می‌کنند، درحالی‌که تحریم‌های آمریکا بخش‌های اقتصادی ایران مانند نفت، بانکداری و تجارت خارجی را هدف قرار داده است.

عراقچی: مکانیسم ماشه را بزرگ نکنیم

سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه کشورمان می‌گوید: مکانیسم ماشه حتماً چیز خوبی نیست و هیچ‌کسی نباید تبعات عمدتاً سیاسی آن را دست کم بگیرد، اما در حوزه اقتصادی بزرگ‌تر از چیزی که است آن را نشان ندهیم. او افزود: رسانه‌ها مردم را از تبعات اقتصادی مکانیزم ماشه نترسانند و آن را بزرگ‌تر از چیزی که است نشان ندهند.

کارشناس می‌گویند فعال شدن مکانیسم ماشه نمی‌تواند فشار اقتصادی بیشتری نسبت به شرایط فعلی ایجاد کند، چراکه ایران در شرایط فعلی، تحت سنگین‌ترین تحریم‌های اقتصادی آمریکا قرار دارد. تحلیلگران معتقدند که اثر اصلی مکانیسم ماشه بیشتر جنبه روانی دارد و می‌تواند فضای بین‌المللی همکاری با ایران را محدودتر و محتاطانه‌تر کند.

بااین‌حال بیشتر کارشناس تاکید دارند مشکلات اقتصادی ایران ریشه‌ای درون‌زا دارد و بیش از آنکه به تحریم‌ها وابسته باشد، نتیجه سیاست‌گذاری‌های ناکارآمد و ساختار‌های معیوب است و می‌توان اثرات اقتصادی فعال‌سازی مکانیسم ماشه را مدیریت کرد.

بر اساس این گزارش، مکانیسم ماشه بیشتر به یک موضوع سیاسی و روانی شباهت دارد تا یک تهدید تازه اقتصادی، اما می‌تواند اثر روانی را به صورت واقعی به اقتصاد کشور منتقل کند؛ البته تاکید می‌شود که باید از همه ابزار‌ها برای پیشبرد دیپلماسی استفاده شود.

گروه اقتصادی هورنیوز نظر کارشناسان و فعالان اقتصادی را در خصوص مکانیسم ماشه و اثرات آن اخذ می‌کند که در ادامه مصاحبه با «وحید شقاقی شهری» عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی را مشاهده می‌کنید.

دو سناریو در مورد مکانیسم ماشه

وحید شقاقی شهری، در مورد اینکه آیا مکانیسم ماشه اجرایی خواهد شد و چه اثری می‌تواند بر اقتصاد ایران داشته باشد، اظهار داشت: اروپایی‌ها از اجرای مکانیسم ماشه عقب‌نشینی نخواهند کرد، اما دو سناریو مطرح است.

وی افزود: سناریوی اول این است که سهم کشور اروپایی مکانیسم ماشه را طی یک ماه فعال می‌کنند و در سناریوی دوم که اروپایی‌ها بیشتر آن را می‌پسندند، احتمالاً ۶ ماه تمدید خواهد شد تا بتوانند از ایران امتیازات بگیرند و پس از آن با هماهنگی آمریکا، آن را فعال خواهند کرد.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: به هر حال مکانیسم ماشه فعال خواهد شد و پس از آن ۶ قطعنامه تحریمی سازمان ملل علیه ایران که با توافق برجام تعلیق شده بود، برمی‌گردد.

قطعنامه‌های سازمان ملل در مورد موضوعات اقتصاد نیست

شقاقی شهری با بیان اینکه اقتصاد ایران در حال حاضر تحت شدیدترین تحریم‌های اقتصادی قرار دارد، ادامه داد: قطعنامه‌های تحریمی سازمان ملل مربوط به بخش اقتصاد نیست و به خود خودی اثرات منفی بر اقتصاد ایران ندارد. همچنین بر تحریم‌های ثانویه آمریکا، موضوع جدیدی را اضافه نمی‌کند.

وی با تاکید بر اینکه تحریم‌های ثانویه آمریکا در مورد موضوعات اقتصادی مانند نفت و بانکداری است، گفت: آمریکا در ۶ سال گذشته با تهدید شرکای تجاری ایران، تلاش کرده تا ریسک مبادلات با کشور ما را افزایش دهد.

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: با بازگشت قطعنامه‌های تحریمی سازمان ملل، آمریکا تلاش خواهد کرد از آن بهره‌برداری سیاسی کند تا فشار‌های تحریم‌ها علیه ایران تشدید شود و شرکای تجاری ما را وادار به کاهش حجم مبادلات کنند؛ یعنی از مکانیسم ماشه به عنوان بهانه جدید برای تحریم‌های بیشتر و ابزاری برای اجماع‌سازی علیه کشور ما استفاده خواهد کرد.

شقاقی شهری گفت: مکانیسم ماشه از نظر روانی بر اقتصاد ایران اثرگذار است و می‌تواند انتظارات تورم را افزایش دهد، اما در عمل و واقعیت به خود ما برمی‌گردد که چگونه اثر آن را خنثی کنیم.

میدان اقتصاد به بخش خصوصی سپرده شود

وی در مورد این سوال که چه اقدامی باید انجام داد تا اثر مکانیسم ماشه کم و خنثی شود؟ پاسخ داد: باید ریل حکمرانی اقتصاد ایران به نفع بخش خصوصی واقعی و مردمی‌شدن اقتصاد تغییر کند. امروز بخش عمده‌ای از ناکارآمدی‌های اقتصاد به مسائل داخلی مربوط می‌شود.

استاد اقتصاد دانشگاه افزود: امروز محیط کسب‌وکار اقتصاد ایران نامناسب است و برخی نهاد‌های اقتصادی با عملکرد خود مانع حضور فعال بخش خصوصی و مشارکت مردم در اقتصاد می‌شوند که اینها ارتباطی به تحریم ندارد.

شقاقی شهری اضافه کرد: دولت به همراه مجلس شورای اسلامی و قوه قضاییه باید چالش‌ها و مسائلی که ارتباطی به تحریم‌ها ندارند را حل کنند که می‌تواند هزینه بنگاه‌های تولیدی و بخش خصوصی را کاهش دهد.

شقاقی شهری با تاکید بر اینکه نظام بانکی، مالیاتی و… باید اصلاح شود، گفت: تحریم‌ها چالشی برای اقتصاد ایران است، اما حتی اگر تحریم‌ها هم نبود، با ساختار‌های فعلی باز هم با مشکلات بسیاری مواجه بودیم که باید برای رفع آنها اقدام عاجل شود.

کارشناس اقتصادی با بیان اینکه هر چقدر اصلاحات ساختاری و اقتصادی دیر انجام شود، مشکلات عمیق‌تر و هزینه آن بالا می‌رود، گفت: میدان دادن به بخش خصوصی و مردمی شدن اقتصاد که مورد تاکید رهبر معظم انقلاب هم هست، می‌تواند اثر تحریم‌ها را خنثی کند.