وقتی هوش مصنوعی جای تانک را می‌گیرد/ زورآزمایی قدرت‌ها در میدان نبرد دیجیتال
هورخبر – جهان همیشه میدان رقابت قدرت‌ها بوده است. روزگاری توپ و تانک تعیین‌کننده بودند، زمانی دلار و نفت، و حالا… کد، دیتا و الگوریتم. در دنیایی که دیگر مرزها روی نقشه به‌اندازه مرزهای دیجیتال اهمیت ندارند، قدرت‌های بزرگ و نوظهور در حال بازتعریف نظم جهانی هستند. این‌بار نه با ارتش، بلکه با فناوری.
در این روایت، از دره سیلیکون تا شنژن، از تل‌آویو تا بنگلور، بازیگرانی پدید آمده‌اند که آینده روابط بین‌الملل را نه با دیپلماسی کلاسیک، بلکه با زبان صفر و یک می‌نویسند.
قدرت دیجیتال، سلاح پنهانی ابرقدرت‌ها
آمریکا دیگر فقط با ناو هواپیمابر قدرتش را نشان نمی‌دهد؛ OpenAI، Google DeepMind و Nvidia ابزارهای نفوذ جدیدند. چین دیگر تنها کارخانه دنیا نیست؛ بلکه با هوش مصنوعی، ۵G و یوان دیجیتال به‌دنبال ساختن نظم موازی است.
در عصر دیجیتال، کسی که داده دارد، قدرت دارد. داده‌ها سوخت موشک‌های قرن بیست‌ویکم هستند، و الگوریتم‌ها، ژنرال‌های بی‌چهره این میدان نبردند.
پشت‌پرده پول، فروپاشی نظم دلارمحور؟
اگر بلاک‌چین را فقط رمزارز ببینید، داستان را نیمه خوانده‌اید. رمزارزها، پول دیجیتال چین، و سازوکارهای مالی غیرمتمرکز، پشت‌پرده یک شورش علیه دلار هستند. آیا جهان دارد از نظم دلارمحور آمریکا عبور می‌کند؟
ایران، روسیه، امارات و حتی برخی کشورهای آفریقایی در حال آزمایش سیستم‌هایی‌اند که نه به سوئیفت وابسته‌اند، نه به بانک‌های غربی.
رایانش کوانتومی، فتح قله‌ای به وسعت جهان
قدرت واقعی آینده در جایی نهفته که چشم غیرمسلح نمی‌بیند، در ابررایانه‌هایی که می‌توانند ظرف ثانیه‌ای دیوارهای امنیت دیجیتال را فرو بریزند. رایانش کوانتومی به‌زودی می‌تواند رمزنگاری‌های نظامی، بانکداری جهانی و حتی شبکه‌های اطلاعاتی کشورها را بی‌اثر کند. رقابت در این حوزه فقط فناورانه نیست؛ یک بازی بقاست.
اتحادهای خاموش، نبردهای بی‌صدا
در جهانی که دیگر ناتو و بلوک شرق حرف اول را نمی‌زنند، اتحادهای تازه‌ای در حال شکل‌گیری‌اند، ائتلاف‌های فناورانه. هند، عربستان، کره‌جنوبی و امارات، با تکیه بر زیرساخت و سرمایه، در حال پرش به سطح قدرت‌های جهانی‌اند؛ بدون آن‌که حتی یک ناو هواپیمابر داشته باشند. این کشورها با امضای قراردادهای فناورانه، می‌خواهند در معادلات آینده نقشی فراتر از جغرافیا ایفا کنند.
یک سؤال بزرگ، آینده در دستان کیست؟
رویارویی چین و آمریکا دیگر فقط اقتصادی یا نظامی نیست؛ رویارویی الگوریتم‌ها و معماری دیجیتال است. آینده در اختیار آن کسی است که بتواند داستان جهان را در زبان ماشین بازنویسی کند. در این میان، کشورهای در حال توسعه، اگر هوشیار نباشند، از میدان نبرد دیجیتال حذف خواهند شد؛ نه به‌خاطر ضعف نظامی، بلکه به‌خاطر بی‌برنامگی فناورانه.
و اما نتیجه‌گیری: نظم جهانی جدید نه از دل انقلاب، که از دل انقلاب دیجیتال زاده می‌شود. اگر قرن بیستم، قرن جنگ‌های جهانی و جنگ سرد بود، قرن بیست‌ویکم قرن نبرد برای تسلط بر جهان دیجیتال است. و این‌بار، هر کشوری باید انتخاب کند: سازنده باشد یا مصرف‌کننده؟ بازیگر باشد یا تماشاچی؟
آینده، متعلق به آن‌هایی است که بفهمند هوش مصنوعی، بلاک‌چین، و کوانتوم، فقط فناوری نیستند؛ ابزارهای قدرت‌اند.
عمران بائوج پژوهشگر روابط بین‌الملل