شطرنج روی لبه آتش: بازگشت ترامپ، سکوت ایران و خیزش مقاومت در معادله قدرت خاورمیانه

هورخبر – در نخستین ساعات یکشنبه، موشکی بالستیک از یمن بهسمت فرودگاه بنگوریون اسرائیل شلیک شد. نه از جانب کشوری رسمی، نه با هشدارهای دیپلماتیک، بلکه از سوی گروهی که سالها در سنگرهای صعده رشد کردهاند و حالا به بازوی راهبردی جبهه مقاومت در شبهجزیره تبدیل شدهاند. شلیک آن موشک، فقط انفجار یک پرتابه نبود؛ آغاز مرحلهای تازه از رقابت قدرت در خاورمیانه بود.
همزمان، کاخ سفید اعلام کرد که رئیسجمهور تازهکار اما آشنا، دونالد ترامپ، سفر قریبالوقوعی به عربستان سعودی در پیش دارد. و در دل این تحولات پرشتاب، سکوت تهران و ایست مذاکرات، فضای منطقه را در حالتی از تعلیق و انتظار فروبرده است. این تحلیل، نه توصیف وقایع، بلکه نقشهخوانی دقیق زمین بازی قدرت در شرایط جدید است.
وقتی بازیگران کارتهای خود را عوض میکنند
تحرک جدید مقاومت، سیگنالی آشکار به بازیگرانی فرامنطقهای است. آنها که تصور میکردند خروج از میز مذاکره بهمعنای حذف تهدید است، حالا با واقعیتی تازه روبهرو شدهاند: میدان جایگزین میز شده، و قواعد بازی در حال بازنویسی است.
واشنگتن میداند که بازگشت به منطقه بدون نمایش قدرت امکانپذیر نیست. سفر ترامپ به ریاض، نه فقط یک سفر دیپلماتیک بلکه اعلام رسمی بازسازی ائتلافی قدیمی است که مأموریتش ایجاد حلقه فشار پیرامون ایران و متحدانش بود.
در همین حال، سکوت دیپلماتیک تهران هم معنا دارد: نه نشانه ضعف، بلکه مکثی استراتژیک برای بازآرایی ابزارها و جبههها. موشک بالستیک در آسمان تلآویو، فقط یکی از نشانههای این بازآرایی است.
میدان، توازن و محاسبههای دوباره
تحولات اخیر نشان میدهد که هیچ کنشی در منطقه بدون سنجش دقیق قدرت و بازدارندگی انجام نمیشود. آنچه در ظاهر یک حمله غافلگیرانه است، در واقع پاسخی محاسبهشده به شرایط نوین قدرت است.
اسرائیل میفهمد که دیگر نمیتواند خطوط قرمز امنیتیاش را فقط در اطراف مرزهای خود تعریف کند. تهدید از فاصله هزار کیلومتری، معنای جدیدی به واژه «آسیبپذیری» داده است.
در عربستان، میزبان ترامپ آماده است تا دوباره در قالب یک نظم امنیتی آمریکاییمحور بازی کند. نظمی که قرار است تهدید را مهار کند، اما ممکن است آتش بازی را گستردهتر کند.
سکوت تهران: بازسازی موقعیت یا بازتعریف بازی؟
ایران میداند که مذاکرات در شرایط نابرابر نتیجه نمیدهد. عقبنشینی بیدستاورد، تبدیل به سابقهای میشود که در سیاست قدرت قابل تحمل نیست. به همین دلیل، سکوت اخیر نه انفعال بلکه بخشی از روند بازسازی موقعیت منطقهای است.
در این فضا، گروههای مقاومت نقشی فراتر از بازوهای میدانی ایفا میکنند. آنها عمق راهبردی را حفظ میکنند، فشار را مدیریت میکنند، و مهمتر از همه، معادله بازدارندگی را بهروز میکنند.
پیشبینی: آینده گفتوگو از آسمان عبور میکند، نه از میز
تحلیل جریان قدرت در خاورمیانه نشان میدهد که گفتوگو هنوز نمرده است، اما دیگر در قالبهای پیشین بازنخواهد گشت.
۱. فشار حداکثری از سوی واشنگتن و متحدان منطقهای با شدت بیشتری بازخواهد گشت، اما با پاسخهای هدفمندتر و پرهزینهتر روبهرو خواهد شد.
۲. ائتلافهای منطقهای در حال بازآرایی هستند و شکل جدیدی از نظم امنیتی در حال تولد است که با مشارکت اسرائیل، عربستان و حمایت کامل آمریکا پیریزی خواهد شد.
۳. درگیریهای کمدامنه اما پرمعنا در نقاطی چون یمن، عراق، سوریه و لبنان افزایش خواهد یافت. این درگیریها بخشی از معماری فشار متقابل خواهند بود.
۴. مذاکرات از سر گرفته خواهند شد، اما نه در فضای بیهزینه گذشته. طرفین ابتدا باید هزینه واقعی بازی را در میدان پرداخت کنند تا دوباره از موضعی نزدیکتر به برابری بر سر میز بنشینند.
خاورمیانه بار دیگر در لحظهای ایستاده که نه صلح دارد، نه جنگ تمامعیار. میدان باهوشتر شده، طرفها مصممتر، و آینده پیچیدهتر. در این شطرنج بیرحمانه، کسی که قواعد را بهتر بازنویسی کند، برنده خواهد بود؛ نه لزوماً کسی که زودتر بازی را شروع کرده است.
نویسنده: عمران بائوج، پژوهشگر روابط بینالملل