هورنیوز – دور جدید مذاکرات رفع تحریم‌های ایران پس از وقفه‌ای پنج‌ ماهه، ۱۳ مردادماه در شهر وین آغاز شد و این مذاکرات دوشنبه ۱۷ مرداد با پرواز هیئت‌های شرکت‌کننده به پایتخت‌ها به پایان رسید.

برگزاری این دور از مذاکرات پس از آن صورت گرفت که «جوزپ بورل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در مقاله‌ای در روزنامه فایننشال‌تایمز مدعی شده بود بسته پیشنهادی جدیدی روی میز گذاشته که حاوی راهکارهای به‌روزشده‌ای در خصوص رفع تحریم‌ها و گام‌های هسته‌ای ایران است.

بعد از اتمام دور جدید مذاکرات، مقام‌های آمریکا و اتحادیه اروپا مدعی شدند که یک «متن نهایی» به همه طرف‌ها ارائه شده که قابل تغییر نخواهد بود و بایستی یا پذیرفته شود و یا شکست مذاکرات اعلام شود. این ادعا از سوی یک مقام وزارت خارجه ایران رد و اعلام شد: «با توجه به ادامه بحث‌ها درباره چند موضوع مهم باقی‌مانده، هنوز در مرحله‌ای قرار نداریم که از نهایی شدن متن توافق در وین سخن بگوییم».

جمهوری اسلامی ایران راستی‌آزمایی رفع تحریم‌ها، اخذ تضمین در خصوص ماندگاری برجام و رفع ادعاهای پادمانی آژانس اتمی را اصلی‌ترین مطالبه خود در مذاکرات رفع تحریم‌ها قرار داده و تأکید کرده که تنها بازگشت به قرارداد دوجانبه‌ای که در ازای برخی محدودیت‌ها نفع ملموس اقتصادی برای ملت ایران به همراه داشته باشد را منطقی می‌داند و آن را می‌پذیرد.

در خصوص پاسخ ایران به طرح کشورهای اروپایی، «جان کربی» هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی در شورای امنیت ملی آمریکا نیز گفته است ما به توافق با ایران نسبت به دو هفته پیش نزدیک‌تر هستیم.

وی در ادامه گفت: «ما پاسخ خود را ارائه داده و امیداریم که نتیجه مثبتی حاصل شود چون در صورت دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای حل مشکلات در منطقه سخت خواهد شد».

کربی اضافه کرد: «بایدن همچنان معتقد است که دیپلماسی و بازگشت به توافق هسته‌ای، بهترین راه بوده و در راستای آن تلاش خواهیم کرد».

نورنیوز نیز در خصوص جوابیه امریکا به طرح اروپا اعلام کرده که ایران در حال بررسی آن است و تا پایان هفته جاری احتمالا جواب خود را ارائه خواهد داد.

خبرنگار بازار در گفتگو با پروفسور «ویلیام بیمن» استاد دانشگاه مینه سوتا آمریکا به بررسی این موضوع پرداخته است که در ادامه می خوانید.

پروفسور ویلیام اورمان بیمن (William O. Beeman) استاد دانشگاه مینه سوتا است. وی همچنین از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸ ریاست بخش خاورمیانه انجمن مردم شناسی آمریکا را برعهده داشته است. بیمن پیشتر مدیر گروه مطالعات خاورمیانه در دانشگاه براون (Brown) در ایالت رودآیلند و استاد مردم شناسی و مطالعات آسیای شرقی این دانشگاه نیز بود. وی دکترای مردم شناسی را از دانشگاه شیکاگو در سال ۱۹۷۶ دریافت کرد و به خاطر نوشتن چندین جلد کتاب و بیش از ۱۰۰ مقاله علمی در مورد پویش های ارتباطات در ایالات متحده، ایران و غیره بسیار مشهور است.

جوزپ بورل نسبت به احیای برجام و دستیابی به توافق ابراز خوش بینی کرده است. ارزیابی شما چیست؟

اتحادیه اروپا و جوزپ بورل این وظیفه را بر عهده گرفته اند که به عنوان میانجی در مذاکرات برجام عمل کنند. در حالی که اتحادیه اروپا مطلقاً هیچ نقشی در مذاکرات واقعی ندارد، به نظر می رسد که میانجیگری آنها مفید بوده است. در اصطلاح، آمریکا و ایران در وضعیت قهر بودند. اتحادیه اروپا به عنوان میانجی برای کمک به ایجاد آشتی بین دو طرف عمل کرد. این نوع میانجیگری همیشه با موفقیت کار نمی‌کند، اما این فرآیندی است که ایران آن را درک می‌کند و همچنین با مفهوم دیپلماسی ایالات متحده همخوانی دارد. یک ماه پیش شک داشتم که این کار موثر باشد، اما اکنون خوشبین تر هستم.

ایران اعلام کرده است که تا پایان هفته جاری به پاسخ آمریکا پاسخ خواهد داد. برخی گمانه زنی ها حاکی از حصول توافق است. ارزیابی شما چیست؟ آیا توافقی حاصل خواهد شد یا ممکن است پیام همچنان رد و بدل شود؟

به قول معروف «تا زمانی که تمام نشود تمام نمی شود.» بسیاری از مواقع چنین مذاکراتی در آخرین لحظه با شکست مواجه می‌شود، زیرا یک طرف یا طرف دیگر سعی می‌کند از میل به نتیجه‌گیری مذاکرات سوء استفاده کند و در آخرین لحظه درخواستی را مطرح می‌کند که طرف مقابل آن را پیش‌بینی نکرده و با آن موافقت نخواهد کرد. تا آنجا که به نظر می رسد این یک ترفند چانه زنی دست نیافتنی به عنوان یک مشکل واقعی است. اما چشم انداز این هفته بسیار بهتر از ماه گذشته به نظر می رسد.

شایان ذکر است که ایران با رفع مخالفت با حفظ سپاه در لیست تروریستی آمریکا به این روند کمک زیادی کرده است. از آنجایی که سپاه بدون این برچسب تروریستی کاملاً تحریم شده بود، این تا حد زیادی بدون هیچ پیامد عملی بود. اگر تحریم‌ها در نتیجه بازگشت به برجام برداشته شود، برای تمام مقاصد عملی، سپاه نیز عاری از محدودیت خواهد بود.

آیا با احیای برجام، موضوعات هسته ای مربوط به اسناد نتانیاهو توسط آژانس بسته می شود؟

اسناد دزدیده شده نتانیاهو هرگز بازرسی یا تأیید نشده است. علاوه بر این، آنها مربوط به اتهامات اقداماتی هستند که اکنون بیش از ۲۰ سال قدمت دارند. تلاش برای مقابله با این انبوه اسناد تایید نشده، روند انعقاد توافق را به تاخیر می اندازد. اگر من در مذاکرات بودم، سعی می کردم موضوع این اسناد را به یک موضوع جداگانه برای مذاکره تقسیم کنم.

طبق قانون مصوب کنگره آمریکا، این توافق مستلزم بررسی کنگره است. ارزیابی شما از تحقیقات کنگره آمریکا چیست و آیا می توان آن را به خطر انداخت؟

بله، این درست است و جمهوری خواهان قبلاً نشان داده اند که بر مشورت با کنگره قبل از دستیابی به هرگونه توافقی پافشاری خواهند کرد. همه دموکرات‌ها موافق تمدید برجام نیستند، به ویژه سناتور منندز از نیوجرسی، و همه جمهوری‌خواهان سنا به تمدید برجام رای منفی خواهند داد، به این معنی که ممکن است اکثریت رای در سنا برای تایید تمدید برجام وجود نداشته باشد.

اما دولت بایدن دو نکته را مطرح می‌کند: اول، آنها ادعا می‌کنند که این مذاکرات «جدید» با ایران نیست، بلکه «تجدید» یک توافق موجود است، بنابراین مشورت با کنگره ضروری نیست. دوم، اگر کنگره قطعنامه یا دستورالعملی را تصویب کند مبنی بر اینکه برجام نباید تمدید شود، پرزیدنت بایدن می‌تواند هر اقدامی را که سنا انجام دهد وتو کند و رای‌های لغو وتو (دو سوم آرای سنا) قابل وتو نخواهد بود. یعنی سنا آرای لازم برای لغو وتوی بایدن را که دو سوم است ندارد.

به نظر می رسد بایدن بتواند توافق هسته ای با ایران را به عنوان یک پیروزی سیاست خارجی در انتخابات کنگره و ریاست جمهوری بفروشد و جایگاه خود را تقویت کند. آیا شما با این استدلال موافقید؟

رئیس جمهور بایدن در موقعیت بسیار قوی تری نسبت به اوایل سال جاری قرار دارد. با مجموعه ای از پیروزی های قابل توجه و افزایش محبوبیت در نظرسنجی ها، او ممکن است احساس کند که با وجود تهدید مخالفت شدید جمهوری خواهان، می تواند خطر دستیابی به توافق با ایران در مورد برجام را به خطر بیندازد. او می‌تواند اشاره کند که تجدید برجام ثبات را برای منطقه به ارمغان می‌آورد، جهان را از تهدیدات هسته‌ای ایمن‌تر می‌کند و به عنوان یک امتیاز، آزاد کردن فروش نفت ایران قیمت بنزین را در سراسر جهان کاهش می‌دهد. بنابراین من در حال حاضر نسبت به یک ماه پیش نسبت به چشم انداز این توافق بسیار خوشبین هستم.