شیفت صنعت نفت به سرمایه‌گذاری داخلی
هورنیوز – به گفته وزیر نفت طی کمتر از یک سال گذشته، ۲۰میلیارد دلار قرارداد و تفاهم‌نامه برای توسعه صنعت نفت کشور امضا و ۵ طرح اولویت‌دار هم انتخاب شده که قرار است با سرمایه‌گذاری ۲۵میلیارددلاری دیگر راه‌اندازی شوند. یکی از این پروژه‌ها طرح توسعه ۷میلیارددلاری میدان آزادگان بود که با بانک‌ها و هلدینگ‌های داخلی امضا شد. شاید یکی از مهم‌ترین تحولاتی که در دولت سیزدهم در حوزه صنعت نفت و گاز شاهد بوده‌ایم، استفاده از ظرفیت داخلی برای سرمایه‌گذاری در طرح‌ها بوده است. وزارت نفت با درک واقعیت موجود مبنی بر دشواری جذب سرمایه‌گذاری خارجی در شرایط تحریم، برای به میدان کشاندن بانک‌ها و شرکت‌های داخلی تلاش کرده که البته اغلب هنوز به قرارداد منجر نشده‌اند. به گفته مسوولان، بخشی از ۲۰میلیارد دلار طرحی که طی ۱۱ ماه گذشته امضا شده، با تامین مالی خارجی بوده است، اما نام این سرمایه‌گذاران خارجی منتشر نشده است. از سوی دیگر، وزیر نفت از گزینش ۵ پروژه مهم نفت، گاز و پتروشیمی با سرمایه‌گذاری ۲۵میلیارددلاری خبر داد که ۷میلیارد آن مربوط به آزادگان است و ۱۰میلیارد دلار دیگر هم هفته آینده برای ساخت پتروپالایشگاه شهید سلیمانی امضا خواهد شد.
جذب سرمایه‌گذاری داخلی در دولت رئیسی
جواد اوجی، وزیر نفت در حاشیه جلسه هیات دولت با بیان اینکه در دولت سیزدهم، بالغ بر ۲۰میلیارد دلار قرارداد و تفاهم‌نامه در بحث سرمایه‌گذاری در بخش‌های بالادست و پایین‌دست نفت در حوزه‌های پتروشیمی، صنایع پالایشگاهی و حوزه گاز امضا شده، گفت: «بخشی از ظرفیت و توان خود وزارت نفت از سهم ۵/ ۱۴ درصد بوده، بخشی از تسهیلات بانکی و فاینانس و بخشی نیز از طریق جذب سرمایه‌گذاری خارجی بوده است.»
آنچه از گفته‌های وزیر نفت و همین‌طور اطلاعات منتشرشده در مورد پروژه‌های مذکور آشکار است، اینکه اکثر این تفاهم‌نامه‌ها و قراردادها با بانک‌ها و شرکت‌های داخلی به امضا رسیده و بخش کوچک‌تر با شرکت‌های خارجی انجام شده است. در این میان، هیچ اطلاعی از اینکه چه شرکت‌هایی در شرایط تحریمی حاضر به انجام سرمایه‌گذاری در صنعت نفت کشور شده‌اند در دسترس نیست. با‌این‌حال، گمانه‌زنی‌هایی در مورد مشارکت شرکت‌های چینی و حتی روسی با توجه به برنامه همکاری‌های بلندمدت طرفین وجود دارد که قابل‌تایید نیست. با وجود اینکه جذب سرمایه خارجی از چند جهت بر سرمایه‌گذاری داخلی ارجحیت دارد، اما قابل‌درک است که در شرایط فعلی کشور که شرکت‌های خارجی صاحب‌نام عمدتا حاضر به ورود به پروژه‌های داخلی نیستند و مذاکرات احیای برجام نیز هنوز به نتیجه‌ای نرسیده است، بنا را بر بهره‌برداری از ظرفیت‌های داخلی گذاشت.
در واقع شعار رئیس‌جمهور نیز این بوده که توسعه کشور را به مذاکرات و منابع خارجی گره نمی‌زند. با این حال، باید در نظر داشت سرمایه در دسترس داخلی محدود است و به گفته برخی کارشناسان، نکته مهم اینجا تضمین تامین این سرمایه‌هاست. از سوی دیگر، در صورت ورود شرکت‌های بین‌المللی، جدا از جذب سرمایه دیگری، فناوری‌های پیشرفته نیز به کار گرفته می‌شود؛ یعنی دو بالی که برای توسعه صنعت نفت کشور به آنها نیاز است. همچنین، سرمایه‌گذاری خارجی در کشورها نشانه ریسک پایین در آنها نیز هست. علاوه‌براین، سرمایه‌گذاری خارجی به‌صورت ارزی انجام می‌گیرد که مشکل کمبود ارز را نیز برای طرح‌های توسعه‌ای حل می‌کند. اما تجربه قرارداد با توتال فرانسه برای توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی مثبت نبود، چراکه با بازگشت تحریم‌ها، شرکت خارجی نیز از پروژه خارج شد. درواقع، با وجود مزیت‌های سرمایه‌گذاری خارجی، به نتیجه رسیدن آنها و منتفع شدن کشور وابسته به سیاست خارجی نیز هست.
شارژ ۲۵میلیارد دلاری صنعت نفت
اوجی با اشاره به انتخاب ۵ پروژه اولویت‌دار وزارت نفت و پروژه‌هایی که برای سرمایه‌گذاران جذاب است، گفت: «بسته‌ای که دولت به اتفاق وزارت نفت پروژه‌ها را تعریف کرد، ۲۵میلیارد دلار است که ۷میلیارد دلار آن با امضای تفاهم‌نامه و با حضور آقای رئیسی و معاون اول ایشان امضا شد. هفته آینده نیز دومین آن با عنوان پتروپالایشگاه شهید قاسم سلیمانی در استان هرمزگان با ۳۰۰هزار بشکه ظرفیت امضا خواهد شد که بالغ بر ۱۰میلیارد دلار سرمایه‌گذاری دارد و توان ما را در بحث ظرفیت پالایشگاهی افزایش خواهد داد.» اوجی عنوان کرد: «تدابیری اندیشیده شده که مردم نیز در این پروژه‌ها مشارکت داشته باشند و جدا از بانک‌ها و هلدینگ‌های بزرگ اقتصادی که سرمایه‌گذاری می‌کنند، این پروژه‌ها در بورس نیز تعریف خواهند شد و سرمایه‌ها و مشارکت مردمی را نیز در این پروژه‌ها خواهیم داشت. قطعا این اقدامات می‌تواند از تورم جلوگیری کند و نقدینگی افسارگسیخته‌ای را که در سطح جامعه وجود دارد به سمت مولدهای اقتصادی، تولید و پروژه‌هایی که اولویت و نیاز کشور است هدایت کند. همچنین سرمایه‌گذاری‌هایی هستند که از خام‌فروشی جلوگیری کرده و ارزش افزوده بالایی برای کشور دارتد.»
توسعه میدان مشترک آزادگان
تفاهم‌نامه طرح توسعه یکپارچه میدان نفتی آزادگان در غرب اهواز که با عراق مشترک است و در این کشور میدان مجنون نام دارد، سه‌شنبه بین وزارت نفت و بانک‌های دولتی و خصوصی (بانک‌های ملی، ملت، تجارت، پارسیان، پاسارگاد و شهر)، صندوق توسعه ملی و همین‌طور شرکت‌های داخلی (توسعه صنعت نفت و گاز پرشیا، توسعه نفت و گاز مپنا، هلدینگ انرژی گستر سینا، پتروپارس و مهندسی و صنایع نفت (اویک)) به امضا رسید.
سیدابراهیم رئیسی نیز با اشاره به امضای تفاهم‌نامه ۷میلیارددلاری توسعه میدان نفتی مشترک آزادگان گفت: «این اقدام یکی از شاخص‌های مهم اتکا به توان داخلی و استفاده از سرمایه‌ها و نقدینگی موجود در کشور و هدایت آن به مسیر رونق تولید است.» وزیر نفت در این باره گفت: «روز گذشته اولین تفاهم‌نامه آن (بسته ۲۵میلیارددلاری) با ۶ بانک و ۶ هلدینگ بزرگ اقتصادی به امضا رسید که بزرگ‌ترین میدان نفتی مشترک ما با کشور همسایه است و دوستان در شرکت ملی نفت تلاش می‌کنند و به‌زودی منجر به امضای قرارداد خواهد شد.» اوجی افزود: «خوبی کار این است که میدان آزادگان دیگر به صورت یکپارچه و تحت مدیریت یکپارچه مخزن و تحت یک کارفرما مدیریت می‌شود. از مزایای دیگر این کار این است که بانک‌ها دیگر تسهیلات نمی‌دهند و خود این ۶ بانک و ۶ هلدینگ بزرگ اقتصادی در این پروژه سرمایه‌گذاری و مشارکت می‌کنند و ۷میلیارد دلار در این پروژه سرمایه‌گذاری می‌کنند.»
به گفته اوجی، تولید فعلی این میدان روزانه ۱۹۰هزار بشکه است که در یک بازه ۷ساله به ۵۷۰هزار بشکه در روز خواهد رسید. وزیر نفت همچنین درآمدزایی این طرح را با نفت ۸۰دلاری طی ۲۰ سال ۱۱۵میلیارد دلار برآورد کرد و گفت این طرح ۲۴هزار نفر اشتغال‌زایی به همراه خواهد داشت. به گزارش ایسنا، یک شرکت واحد به نام شرکت اکتشاف و تولید آزادگان برای این منظور تاسیس خواهد شد که با توجه به مدل IPC این قرارداد و تولیدی شدن آن از سال دوم که منجر به بازپرداخت سرمایه از سوی کارفرما متناسب با میزان توسعه و تولید می‌شود، شرکت‌ها نیازی به تامین کل ۷میلیارد دلار در ابتدای پروژه ندارند و در صورت پیشرفت موفق طرح تا سال دوم می‌توانند از محل بازپرداخت پروژه تا سال هفتم برای تامین مالی باقی پروژه اقدام کنند.