هورنیوز – با شروع به کار مجلس یازدهم موضوعات نظارتی اعم از تحقیق و تفحصات از دستگاه‌های اجرایی سیر تازه‌ای به خود گرفته و هر از چند گاهی نمایندگان در راستای ایفای وظایف نظارتی خود، تحقیق و تفحصص جدیدی را کلید می‌زنند.

بر اساس اصل ۷۶ قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی حق تحقیق و تفحص از تمامی امور کشور را دارد.

ماده ۱۲۲ آیین نامه داخلی مجلس نیز بر طبق همین اصل، بیان داشته است که هر نماینده مجلس در راستای ایفای مسئولیت نظارتی خود این اختیار را دارد که هرگاه تحقیق و تفحص از یکی از بخش‌های کشور را لازم دانست بتواند با ارائه درخواست خود به هیئت رئیسه مجلس، تقاضای خود را از مسیر قانونی دنبال کند.

از سوی دیگر هیئت رئیسه مجلس هم باید ظرف ۴۸ ساعت آن را به کمیسیون تخصصی مربوطه جهت رسیدگی ارجاع دهد. کمیسیون مربوطه هم باید پس از بررسی تا مدت ۱۰ روز گزارش خود را مبنی بر تصویب یا رد تقاضای تحقیق و تفحص به هیئت رئیسه مجلس ارائه دهد.

همچنین این گزارش خارج از نوبت در دستور هفته بعد مجلس قرار گرفته و به رای وکلای ملت گذاشته می‌شود. در صورت تصویب انجام تحقیق و تفحص، موضوع به همان کمیسیون تخصصی ارجاع می‌شود. کمیسیون هم موظف است در مدت ۲۰ روز اعضای هیئت تحقیق و تفحص را تعیین کند.

براساس تبصره ۸ ماده ۲۱۴ آئین‌نامه داخلی مجلس، مهلت انجام تحقیق و تفحص ۶ ماه از تاریخ صدور ابلاغ اعضای هیئت است و در صورت ضرورت با درخواست هیئت تحقیق و تفحص و تصویب هیئت رئیسه مجلس تا ۶ ماه دیگر قابل تمدید است.

با این حال با گذشت ۲۲ ماه از آغاز به کار مجلس یازدهم، این مجلس هم به فراخور کاستی‌ها در دستگاه‌های اجرایی تحقیق و تفحصات متعددی را کلید زده است.

مجلس یازدهم در طول مدت سپری شده با بیش از ۲۴ تحقیق و تفحص موافقت کرده است که فعلا خروجی این تفحصات نامشخص بوده و گزارشی از آن‌ها در صحن قرائت نشده است که این خود گویای کاستی این مجلس در ایفای وظایف نظارتی خود از رسیدگی به تحقیق و تفحصات است که به واقع هزینه‌های هنگفتی صرف آن‌ها می‌شود.

عناوین تحیق و تفحصات مجلس یازدهم عبارتند از:

تحقیق و تفحص از نحوه واگذاری انبارهای شهید شاهوی شهر گلستان شهرستان بهارستان

تحقیق و تفحص از عملکرد سازمان منطقه تجاری و صنعتی اروند

تحقیق و تفحص از عملکرد منطقه آزاد قشم

تحقیق و تفحص از نحوه واگذاری هلدینگ پتروشیمی باختر به بخش خصوصی

تحقیق و تفحص از بررسی عملکرد شرکت‌های خودروسازی درخصوص کیفیت و قیمت خودرو

تحقیق و تفحص از شرکت فولاد مبارکه اصفهان

تحقیق و تفحص از عملکرد شرکت دخانیات ایران

تحقیق و تفحص از عملکرد بانک‌های خصوصی

تحقیق و تفحص از عملکرد شرکت‌های زیرمجموعه شرکت سرمایه‌گذاری آتیه صبا و شرکت کفش ملی

تحقیق و تفحص از مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری و فعالیت‌ها و عملکرد آن مرکز و نیز عملکرد وزارت امور خارجه در حفظ اطلاعات محرمانه کشور

تحقیق و تفحص از عملکرد استانداری کرمانشاه

تحقیق و تفحص از نحوه احداث پتروشیمی الوند

تحقیق و تفحص از از عملکرد سازمان ملی استاندارد ایران

تحقیق و تفحص از عملکرد سازمان سنجش آموزش کشور از سال ۱۳۹۱ تاکنون

تحقیق و تفحص از پرداخت حقوق‌های نامتعارف در دستگاه‌های اجرایی

تحقیق و تفحص از عملکرد شرکت‌های آب و فاضلاب استان خوزستان از سال ۱۳۹۴ تا پایان شهریور ماه ۱۳۹۹

تحقیق و تفحص از عملکرد سازمان بنادر و دریانوردی

تحقیق و تفحص از عملکرد دولت در مورد ارز (۴۲۰۰) تومانی منابع و مصارف

تحقیق و تفحص از عملکرد سازمان بورس و اوراق بهادار

تحقیق و تفحص از عملکرد بانک‌های دولتی و بانک‌های واگذرشده در اجرای اصل (۴۴) قانون اساسی

تحقیق و تفحص از نحوه اجرای طرح (۴۶) هزار هکتاری آبیاری دشت سیستان

تحقیق و تفحص از عملکرد وزارت نفت

تحقیق و تفحص از عملکرد شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور

تحقیق و تفحص از نهاد ریاست جمهوری

با وجود این تعداد تحقیق و تفحص تصویب شده در مجلس، هنوز تعداد زیادی تحقیق و تفحص در دستور کار مجلس شورای اسلامی جهت بررسی در صحن مجلس قرار دارند که عناوین برخی از آن‌ها به شرح زیر است:

بررسی رد تقاضای تحقیق و تفحص از سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور از سال ۱۳۹۲

بررسی تقاضای تحقیق و تفحص از عملکرد شهرداری آبادان و اروندکنار ازسال ۱۳۸۵ تاکنون

بررسی تقاضای تحقیق و تفحص از عملکرد صندوق بازنشستگی کارکنان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران

بررسی تقاضای تحقیق و تفحص از عملکرد اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران

با این حال نمایندگان مجلس یازدهم روز گذشته نیز با تحقیق و تفحص از عملکرد شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران موافقت کردند تا طومار تحقیق و تفحصات مجلس افزایش پیدا کرده و بررسی در این بخش هم مد نظر قرار گیرد.

از هزینه های تحقیق و تفحص کاسته ایم
محمد رشیدی، درباره رویکرد هئیت رئیسه مجلس شورای اسلامی پیرو مدیریت تحقیق و تفحصات مجلس گفت: برخی از تحقیق و تفحصات مربوط به دوره کاری مجلس قبل بوده که در ادامه راه به قوه قضائیه جهت رسیدگی بیشتر ارجاع داده شده است.

وی تاکید کرد: با این حال در این مجلس هم تحقیق و تفحصاتی مطرح شده و بیشتر آنها فعلا در حال بررسی هستند و برخی از این موارد هم به قوه قضائیه ارجاع داده شده است.

عضو هئیت رئیسه مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه هر تحقیق و تفحصی در مدت زمان مشخصی انجام می شود، بیان داشت: معمولا این تحقیق و تفحصات به دلیل اینکه قابلیت تمدید دارد، تمدید هم می شوند تا فعالیت دقیقی در راستای هر تحقیق و تفحصی مدنظر قرار گیرد که البته این مسئله باعث تاخیر در ارائه گزارش های لازم در این بخش به هئیت رئیسه مجلس شده است.

این نماینده مجلس تاکید کرد: با این حال ما تحقیق و تفحصات دیگری هم داریم که آرام آرام به هئیت رئیسه جهت اعلام وصول ارائه می شود.

عضو هئیت رئیسه مجلس شورای اسلامی در ارزیابی خود درباره بی نتیجه ماندن تحقیق و تفحصات مجلس گفت: در این بخش همواره علت این است که پیش از هر تقاضای تحقیق و تفحصی، نماینده نوعی بررسی دقیقی در آن بخش نداشته است و یا اینکه در حین تحقیق و تفحص ممکن است آن جور که باید و شاید تحقیقات لازم صورت نگرفته است.

رشیدی بیان داشت: حرف ما در هئیت رئیسه مجلس این بوده که اولا تحقیق و تفحصات را به لحاظ هزینه ای پایین بیاوریم و این کار را انجام داده ایم و از خیلی از هزینه های که در این بخش وجود داشت، جلوگیری کردیم و این تحقیق و تفحصات با حداقل هزینه ها انجام می شود. دوم اینکه تلاش داشتیم که نمایندگان هم با آگاهی کامل به این تفحصات ورود کنند و بررسی کاملی در این بخش مدنظر قرار گیرد، تا تیم تحقیق و تفحص کننده در اسرع وقت بتوانند گزارش لازم را به هئیت رئیسه ارسال کنند و گزارشات در این بخش به تاخیر نیافتد.

این نماینده مجلس با بیان اینکه تحقیق و تفحص از جمله حقوق نمایندگان برشمرده می شود، اظهارداشت: ما طبق ائین نامه داخلی مجلس نمی توانیم این حق را از نمایندگان سلب کنیم. امیدواریم این تحقیق و تفحصات کاربردی و اساسی تر باشد تا نهایتا منافع ملت در آن دیده شود.

دیدگاه رئیس مجلس
محمدباقر قالیباف در جلسه علنی درباره ضرورت توجه به تحقیق و تفحص در مجلس گفت: تحقیق و تفحص یکی از ابزارهای مهم مجلس و از ضروریات است.

وی افزود: مسئله حائز اهمیت آن است که تحقیق و تفحص در چه زمانی با چه نیتی و درباره چه مجموعه‌ای انجام شود و نمایندگان مجلس شورای اسلامی حتماً باید به این مسئله توجه داشته باشند.

رئیس مجلس شورای اسلامی ادامه داد: بنده ارزیابی درباره تحقیق و تفحص‌های مجلس در دوره‌های گذشته داشتم و دیدم که برخی از مواردی که در حال حاضر مطرح می‌شود، حاکی از آن است که توجه به اصلاح امور در آن به طور ویژه مورد دقت قرار نمی‌گیرد.

قالیباف تأکید کرد: تحقیق و تفحص بسیار مهم است، اما پس از آنکه تقاضای تحقیق و تفحص در مجلس به تصویب می‌رسد و گزارش آن به دستگاه‌های ذیربط ارسال می‌شود، بسیار مهم است که نمایندگان باز هم پیگیری‌های خود را انجام دهند تا تحقیق و تفحص منتج به اصلاح امور شود.

با همه این تفاسیر باید منتظر ماند و دید که مجلس یازدهم چه نوع رویکردی را برای نظارت در قالب تحقیق و تفحصات در پیش گرفته است؛ تحقیق و تفحصاتی که به گفته نمایندگان ۲۰۰ میلیون هزینه روی دست مجلس می‌گذارد و همواره نتایج آن نباید نادیده گرفته شود.