هورنیوز – اوتیسم یک اختلال رشد است که در سه سال اول زندگی ظاهر می شود. این بیماری با تأثیر بر روی مغز کودک رفتارهای اجتماعی و مهارت ارتباط برقرار کردن را مختل می‌کند، علت واقعی این بیماری هنوز مشخص نیست اما مطالعاتی در رابطه با دلیل بروز این بیماری در حال انجام است و به نظر می‌رسد مسئله ژنتیک مهم باشد.

برای مثال دوقلوها بیشتر دچار این بیماری می‌شوند تا یک برادر و خواهر اختلال کروموزومی و مشکلات عصبی در افراد اتیستیک مشاهده شده است دیگر علت‌های این بیماری که هنوز به اثبات نرسیده شامل رژیم غذایی، تغییرات مجرای گوارشی، مسمومیت با جیوه، عدم استفاده از ویتامین ها، املاح و حساسیت به واکسن است.

هنگامی که بحث طراحی فضا برای کودکان اتیسم مهم است که به دانش و درک چگونگی تجربه محیط زیست و اشیا توجه و اشاره شود توصیف تفاوت‌های حسب بالقوه ادراک پردازش و پاسخ اهمیت زیادی دارد چرا که کودکان قادر به یادگیری در جریان اصلی محیط می باشند توجه خاص به فضای فیزیکی در طراحی کلاس های درس و مدارس باعث بالا رفتن اهمیت کار معمار و طراح می شود چرا که این فضاها با یادگیری کودکان ارتباط مستقیم دارد رنگ، فرم، سطح، ابعاد و چیدمان فضا از جمله مسائل بسیار مهمی است که در حالات روحی کودکان اوتیسمی تأثیر مستقیم دارد و معماری فضا با آگاهی از روانشناسی محیطی فضایی را پدید می‌آورد که کودک در آن با توجه به خصوصیات اخلاقی و رفتاری و همچنین ضعف های ارتباطی می تواند دورانی بدون استرس و دور از تنش را با یادگیری بالا سپری کند.

مشخصه اتیسم محدودیت شدید و بنیادی در چندین زمینه مهم رشد می‌باشد تعامل و ارتباط و همچنین رفتار متقابل اجتماعی و توانایی بهره‌گیری از تخیلات جهت تشخیص اوتیسم لازم است که علائم رفتاری در تمام زمینه های ذکر شده فوق قبل از سن۳ سالگی در شخص موجود باشد حتی در صورتی که والدین متوجه شوند که در دوران شیرخوارگی مشکلاتی وجود دارد تشخیص اوتیسم پیش از سن ۱۸ ماهگی بسیار دشوار است اغلب کودکان مبتلا به اوتیسم دارای اختلالات رشد نیز می باشند اگرچه تعداد کمی نیز دارای رشد طبیعی هستند و همچنین بسیاری نیز مبتلا به صرع می باشند و معلولیت های بینایی و شنوایی در این گروه بسیار شایع است.

اتیسم یک نقص عملکردی مادام العمر است در حال حاضر هیچ‌گونه معالجه ای برای اوتیسم وجود ندارد از سوی دیگر بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم می توانند با تلاش های آموزشی زودهنگام درست برنامه‌ریزی شده و طراحی شده برای هر فرد در یک محیط مناسب ویژه رشد قابل ملاحظه‌ای داشته باشند. امروزه به دلیل افزایش روز افزون کودکان مبتلا به اوتیسم به خصوص در ایران ضرورت طراحی فضاهای متناسب با نیازهای این کودکان به خوبی مشهود است فضاهایی که بتوانند علاوه بر تأمین آرامش کودکان بستری مناسب برای رشد فکری و اجتماعی آنها فراهم آورند.

چند نکته در رابطه با طراحی فضاهای آموزشی برای کودکان اتیستیک
۱.ساختمان باید دارای یک طرح ساده و نشان دهنده نظم آرامش و وضوح کامل برای راهیابی باشد.

۲. این کودکان ممکن است حساسیت های مختلف به فضاها نشان دهند برخی از فضاهای بزرگ و باز وحشت زده می‌شوند و مایل به عقب‌نشینی به فضاهای کوچک تر می باشند در حالی که ممکن است برخی فضاهای محصور را دوست نداشته باشند ارائه ترکیب فضاهای بزرگ و کوچک می‌تواند به اضطراب کودکان پایان دهد.

۳. طراحی محیط های محرک حسی کم می تواند استرس و اضطراب را کاهش دهد.

۴. استفاده از نور غیر مستقیم و اجتناب از سر و صدا که باعث پرت شدن حواس کودکان می شود و همچنین اجتناب از عوامل دیگر در محیط مانند نبود پرده، لوله های قابل مشاهده در فضا و بر روی سقف و …… اهمیت فراوانی دارد.

۵. سادگی و کاهش جزئیات می‌تواند وسواس را کاهش دهد.

۶. به دلیل امکان حضور کودکان با ناتوانایی های مختلف استفاده از مصالح مقاوم و ایمن برای درها، پنجره ها، لوله کشی سیم ها و …. ضرورت دارد.

۷. کلاس‌ها می‌توانند به گونه ای مرتب شوند که معلمان بتوانند متدهای مختلف را در آموزش استفاده کنند و همچنین فضاهای کاری شخصی را برای کودکان مهیا کند.

۸. ارائه فضاهای ساده دل دلپذیر با دیوارهای لخت از تزیین و رنگ های ساده می تواند به معلمان فرصت ارائه آموزش های خاص و اعلام برنامه های روزانه را برای تامین نیازهای کودکان بدهد.

کودک برای رشد قبل از هر چیز به ارضا عاطفی و احساس پیوند با محیط فیزیکی و اجتماعی خود نیازمند است بنابراین یک مشخصه محیط مناسب وجود محرک ها و انگیزه های لازم و منطبق با هر مرحله رشد کودک است و مشخصه دیگر آن انطباق داشتن با توانایی شناختی و ادراکی کودک است.

بهاره قربانی/کارشناس ارشد روانشناسی بالینی و تربیتی