هورنیوز – تولید سالانه ۱۷.۵ میلیون تن انواع محصولات زراعی و باغی، استان خوزستان را در رتبه نخست تولیدات کشاورزی در کشور قرار داده است. این مقدار حجم باعث وابستگی کشور به محصولات کشاورزی تولید شده در این استان دارد. بعد از اعتراضات گسترده مردم خوزستان به بی آبی، دولت تصمیم گرفت بخشی از ذخایر آبی را جهت رفع نیازهای ضروری استان آزاد کند. ذخایری که به زعم کارشناسان باید در پاییز امسال آزاد می شد حال چنانچه باران نبارد، رها سازی ذخایر آب در تابستان، این احتمال را قوت بخشیده که بی‌آبی کشت پاییزه در خوزستان امنیت غذایی کشور را به خطر خواهد انداخت. اما این تمام مسئله نیست. بلکه محیط زیست نیز در معرض خطر قرار خواهد گرفت. حال این سوال مطرح است در صورت عدم بارش باران مهار بحران در پاییز چقدر امکان پذیر است و دامنه زیانها چه میزان خواهد بود.

بحران پاییزی خشن تر از تابستان

مسعود اسدی، رئیس انجمن کشاورزان استان خوزستان و رئیس مجمع هماهنگی تشکل‌های کشاورزی کشور با اشاره به این که سد گتوند به عنوان آخرین سد مخزنی روی رود بزرگ کارون است، گفت: بعد از اعتراضاتی که در خوزستان رخ داد یک مرتبه حجم عظیمی از آب سد گتوند را شروع به رهاسازی کردند.

وی افزود: در حالی که نیاز معقول ما در رودخانه حدود ۲۵۰ متر مکعب بوده است، تا هفته قبل ۷۰۰ متر مکعب آب رها کرده‌اند. در حال حاضر نیز بین ۵۰۰ تا ۵۵۰ متر آب رها می‌شود و رود کارون به حد نهایت گنجایش خود رسیده است.

اسدی بیان کرد: اگر در پاییز بارندگی صورت نگیرد، دو اتفاق خیلی بد می‌افتد. اولی در حوزه کشاورزی است و دوم در حوزه محیط زیست که یک فاجعه ملی و بین‌المللی خواهد بود.

وی در خصوص پیش‌بینی مشکلات در بخش کشاورزی گفت: با این شرایطی که آب را به منظور تولید برق رها می‌کنند، اگر در پاییز باران نبارد آبی برای کشت پاییزه نخواهیم داشت.

او افزود: اگر در تابستان ۵۰ درصد کشاورزان کشت زرع می‌کنند، در زمستان حدود ۹۰ تا ۱۰۰ درصد کشاورزان کشت زرع دارند.

آثار مخرب آب های نمکی رها شده

وی در خصوص پیامد محیط زیستی رهاسازی آب در شرایط کنونی گفت: با این حجم آبی که از سد گتوند رها می‌شود و با توجه به این که اگر بارندگی نداشته باشیم امکان جایگزینی این آب در سد گتوند نیست و حالا آب دارد به لایه‌های نمکی و ژلاتینی و کریستالی که در زیر هست می‌رسد.

رئیس انجمن کشاورزان استان خوزستان افزود: حجم آب شوری که از این سد خارج خواهد شد اکوسیستم را در پایین به طور کل از بین می‌برد. امیدواریم پیش‌بینی هواشناسی درست نباشد، ولی اگر یک درصد این پیش بینی به وقوع بپیوندد عقل حاکمیتی و مدیریتی ایجاب می‌کند که هرچه سریع‌تر جلوی این اقدامات گرفته شود.

اسدی با اشاره به این که قرار است تا ۱۵ شهریور برای تولید برق، آب به همین شکل رها شود، گفت: اتفاق بسیار بد این است که در حال حاضر در دوران گذار سیاسی هستیم و مدیران وزارت نیرو چون می‌دانند وزیر تا ۲ هفته آینده تغییر می‌کند، از هیچکس حرف شنوی ندارند.

وی در پایان گفت: اگر این وضعیت آب شیرین که سرمایه بسیار ارزشمند و غیرقابل جبران ما است از بین برود، نه تنها استان خوزستان، بلکه امنیت کشور به چالش کشیده می‌شود

پاسخ به نیاز ۳۰ درصدی کشاورزی و ۵ درصدی هورالعظیم

حکیم خنیفری، معاونت اجرایی و امور مجامع نظام صنفی کشاورزی خوزستان، نیز در پاسخ به این سوال که پس از اعتراضات مردم خوزستان چقدر از مشکلات حل شده است، گفت: بعد از رهاسازی آب، نیاز آبی کشاورزی خوزستان تا حد ۳۰ درصد و حقابه هورالعظیم نیز کمتر از ۵ درصد تامین شد. ولی مشکلات به طور کامل حل نشد و فقط تسکین پیدا کرد.

خنیفری با اشاره به رهاسازی آب پشت سدها در خوزستان هشدار داد: اگر ماه های مهر و آبان باران نبارد فاجعه در بخش کشاورزی، دامداری و محیط زیست بسیار بیشتر از قبل تکرار خواهد شد.

مسئولین چه می گویند

وی با اشاره به صحبت‌هایی که با مسئولین ارشد سازمان آب و برق داشته است گفت: سازمان آب و برق معتقد است آبی که رهاسازی شده سهمیه فصل آینده کشاورزی یعنی ابتدا پاییز تا پایان تابستان سال آینده است.

خنیفری با بیان اینکه واردات محصولات کشاورزی در ایران عمدتا محصولا تراریخته و از نظر سلامت غذایی بسیار ضعیف هستند. اظهار کرد: اگر فاجعه بی‌آبی در ماه‌های آتی از الان پیش‌بینی نشود و نتوانیم آن را مدیریت کنیم قطعا با کمبود محصولات کشاورزی روبرو خواهیم بود و باید به واردات رو بیاوریم.

آیا وارادات خوب است

برخی کارشناسان معتقد هستند که الگوی کشت در ایران باید تغییر کند و برخی محصولاتی که نیاز به آب زیاد دارند و از نظر غذایی نیز ارزش چندانی برای بدن انسان ندارند باید از خارج وارد شوند. لذا اگر قرار باشد بحران آبی خوزستان را تبدیل به فرصت کنیم یکی از فرصت ها فراهم سازی تغییر الگوی کشت و کشاوزی در کشور است به طوری که میزان مصرف در این حوزه از ۹۰ درصد به کمتر از ۴۰ درصد کاهش یابد. پیش نیاز تغییر الگوی کشت البته تغییر در مدل های اقتصاد کلان است به گونه ای که مسئولین به این درک برسند که مسئله آب مهم تر و حیاتی تر از ایجاد اشتغال در بخش کشاورزی است و لذا با تغییر در راهبردها و برنامه های اقتصادی و صنعتی، اشتغال زایی را به سمت صنایع سوق دهند و در عین حال با مکان یابی مناسب، صنایعی که نیاز به آب دارند را در مناطق نزدیک به دریا استقرار دهند. اما آیا مسئولین جدید در دولت سیزدهم توانایی و عزم تبدیل کردن تهدیدات به فرصت را دارند؟ این سوالی است درآینده نه چندان دور پاسخ آن را مشاهده خواهیم کرد