هورنیوز – گاز مایع (LPG) ترکیب دو هیدروکربن سه کربنه (پروپان) و چهار کربنه (نرمال و ایزوبوتان) با نسبت‌های مختلف است. گاز مایع به عنوان یکی از محصولات اصلی و ارزشمند پالایشگاه‌های نفت خام و گاز غنی محسوب می‌شود. این فراورده هیدروکربوری ارزشمند دارای کاربردهای مختلفی است از جمله بعنوان سوخت در مصارف خانگی، تجاری و صنعتی، حمل و نقل و همچنین به عنوان خوراک در صنعت پتروشیمی.

در حال حاضر ظرفیت تولید LPG در کشور ما حدود ۱۰ میلیون تن است که این عدد با بهره برداری کامل پروژه بیدبلند، پتروشیمی پارس، پتروپالایش کنگان و پارسیان به بیش از ۱۳ میلیون تن خواهد رسید.

مصرف LPG در کشورهای دنیا بسته به شرایط آن کشور و همچنین بر اساس میزان دسترسی آن کشور به منابع هیدروکربوری است. به طور مثال در برخی کشورهای اروپا مانند اوکراین و بلاروس به دلیل فقدان منابع نفتی، از LPG بیشتر به عنوان سوخت خودرو استفاده می‌شود. این در حالی است که در کشورهایی همچون عربستان و چین بیشترین مصرف LPG به عنوان خوراک صنایع پتروشیمی است.

اطلاعات به دست آمده نشان می‌دهد در ایران طی سال ۱۳۹۸ مصرف LPG به این صورت بوده است: حدود ۲۰ درصد LPG به عنوان سوخت خانگی، ۵ درصد به عنوان خوراک واحدهای الفین پتروشیمی‌ها، حدود ۵۰ درصد صادرات و حدود ۲۵ درصد از طریق خط گاز سراسری سوزانده شده است.

ادامه خام فروشی یا مصرف در داخل کشور؟

کارشناسان معتقدند در شرایط کنونی صادرات خام LPG به نفع کشور نیست و باید سهم مصرف داخل را افزایش داد. نخست اینکه به واسطه تحریم‌هایی که علیه کشور وضع شده ، تعداد خریداران این محصول از ایران به حداقل رسیده و صادرات LPG با دادن تخفیف‌های بالا انجام می‌شود. طبق آمار بورس انرژی در برخی معاملات میزان تخفیف به بیش از ۳۰ درصد رسیده است. بنابراین به نظر می‌رسد در حال حاضر برای کسب سود حداکثری از این فرآورده بهتر است سهم استفاده از آن را در داخل افزایش داده و محصول جایگزین آن یعنی بنزین را که ارزش صادراتی بیشتری دارد، صادر کنیم.

از سویی دیگر با توجه به ارزش حرارتی ۱.۴۶ مگا ژول بر کیلوگرم LPG، می‌توان از آن به عنوان سوخت خودروها نیز استفاده کرد. با مصرف LPG به عنوان سوخت خودروها، مصرف بنزین کشور کاهش می‌یابد و از آنجایی که صادرات بنزین به مراتب آسان‌تر از صادرات LPG است، از این رو مصرف LPG به عنوان سوخت یکی از راهکارهای افزایش صادرات بنزین است.

یکی دیگر از مصارف LPG به عنوان خوراک صنایع پتروشیمی است. با ادامه زنجیره ارزش LPG می‌توان به محصولات با ارزش افزوده بالایی دست پیدا کرد. به طور مثال می‌توان با تولید پروپیلن از ادامه زنجیره LPG، ارزش افزوده ۱۰۰ درصدی به دست می‌آید. همچنین با تکمیل زنجیره ارزش LPG می‌توان محصولاتی تولید کرد که مشکلات بسیاری صنایع همچون نساجی، لوله سازی، فرش و موکت… از حیث تأمین مواد اولیه حل شود.

با توجه به مزیت‌های فراوان هر کدام از موارد مصارف LPG در کشور، حال جای سوال است که کدام مصرف، بیشترین بهره وری از لحاظ اقتصادی، اشتغال، زیست محیطی و … را برای کشور دارد.

طبق بررسی‌های انجام شده با توجه به ظرفیت‌های فعلی واحدهای پتروشیمی کشور، سهم بالای مصرف LPG به عنوان خوراک در حال حاضر وجود ندارد و نیاز است ظرفیت واحدهای پتروشیمی خوراک LPG در کشور افزایش یابد. در حال حاضر تنها یک طرح پتروشیمی با خوراک پروپان به نام پتروشیمی سلمان فارسی با ظرفیت ۵۰۰ هزار تنی، پیشرفت بالای ۵۰ درصدی داشته است که در خوشبینانه ترین حالت تا ۲ سال آینده به بهره برداری می‌رسد. چنانچه تمامی طرح‌های پتروشیمی خوراک پروپان یا بوتان آماده بهره برداری باشند، تنها به ۲.۵ میلیون تن LPG نیاز است که با این حساب، حدود ۱۰ میلیون تن LPG مازاد وجود خواهد داشت که می‌تواند به راحتی به عنوان سوخت خودروهای داخلی مصرف شود.

همچنین حداقل زمان لازم جهت بهره برداری از تمام طرح‌های پتروشیمی‌هایی که خوراک LPG استفاده می‌کنند، ۸ سال است که می‌توان در این چند سال از LPG به عنوان سوخت خودروها استفاده کرد. از طرفی گفتنی است که تاکید متخصصین بر ایجاد تنوع سبد سوخت مصرفی خودروهای کشور است که موجب خواهد شد مالکان خودرو در استفاده از سوخت خودرو، حق انتخاب داشته باشند.