هورنیوز – نمایندگان مجلس یازدهم در اقدامی از دو نفر از مردان کابینه دولت یازدهم و دوازدهم به دلیل ترک فعل به قوه قضائیه شکایت کردند که یکی از این دو تن بیژن زنگنه است.

ظاهرا علت شکایت از بیژن زنگنه عدم احداث پالایشگاه در طول دوره فعالیتش در صنعت نفت به دلیل توجیه بی صرفه بودن این کار و دیگری حذف کارت سوخت از چرخه سوخت گیری به مدت ۶ سال و احیای مجدد آن که منجر به حوادث آبان ماه سال ۹۸ شد.

ابوالفضل ابوترابی با اشاره به اینکه شکایت از زنگنه و عباس آخوندی آماده شده و در هفته جای در دیداری که با رئیس قوه قضائیه دارد تقدیم دستگاه قضا می شود گفته است: اگر عملکرد سپاه در ساخت پالایشگاه ستاره خلیج فارس نبود امروز شاهد واردات بنزین در کشور بودیم که می توانست شرایط را سخت و پیچیده کند.

بزرگترین پالایشگاه نفت جهان در کشوری بدون نفت خام

ظاهرا نمایندگان جدید مجلس در بدو ورود به این نهاد تصمیم به استیضاح زنگنه داشتند اما به دلیل شرایط حال حاضر کشور از استیضاح زنگنه منصرف شده و تصمیم گرفتند تا از نظر قضایی با وی برخورد کنند. بیژن زنگنه در طول دوره فعالیت ۱۶ ساله خود در صنعت نفت هیچ اقدامی در خصوص ساخت پالایشگاه فراورش نفت خام نکرد زیرا که معتقد است ساخت پالایشگاه برای کشور صرفه اقتصادی ندارد؛ اما جالب است که بدانیم کشورهایی در همین همسایگی ایران هستند که از کمترین میزان نفت خام برخوردارند ولی بزرگترین پالایشگاه های جهان و خاورمیانه را در اختیار دارند بنابراین این سوال مطرح می شود که چه طور این کشورها که کمترین ذخایر نفتی جهان را دارند چگونه برایشان صرفه اقتصادی داشته تا بروند و بزرگترین پالایشگاه های جهان را احداث کنند اما ایران که از نظر ذخایر نفت و گاز جز برترین کشورهای جهان است برایش صرفه اقتصادی ندارد که در صنعت پالایشگاه سازی ورود کند.

این گزارش حاکی است پالایشگاه جام‌نگر هند بزرگترین پالایشگاه نفت جهان است که در شبه قاره هند واقع شد که تمام نفت مورد نیاز خود را از کشورهای دارنده ذخایر نفتی وارد می کند. این پالایشگاه با ظرفیت پالایش روزانه ۱ میلیون و ۲۴۰ هزار بشکه را دارد که حدود یک‌چهارم از کل ظرفیت پالایشی کشور هند را به خود اختصاص داده است.

پالایشگاه جام‌نگر در ایالت گجرات در شمال‌غربی هند و در کنار دریا واقع شده‌ و متعلق به هلدینگ خصوصی ریلاینس (Reliance) است. واحد نخست این پالایشگاه با ظرفیت ۶۶۰ هزار بشکه در روز در سال ۱۹۹۸ افتتاح شد و طرح افزایش ظرفیت آن با ظرفیت ۵۸۰ هزار بشکه در روز و سرمایه‌گذاری ۶ میلیارد دلاری در سال ۲۰۰۸ به بهره‌برداری رسید.

پالایشگاه جام‌نگر، در واقع یک «پتروپالایشگاه» است و علاوه بر تولید فرآورده‌های نفتی، محصولات پتروشیمی نیز تولید می‌کند. این پتروپالایشگاه با تولید ۷۵۰۰ تن اتیلن و ۳۶۵۰۰ تن پروپیلن در سال، بخشی از خوراک لازم برای صنعت پتروشیمی هند را تامین می‌کند. در طراحی و احداث پتروپالایشگاه، فرآیندهای پالایشی و پتروشیمیایی شامل جریان‌های مواد و انرژی در یک مجموعه واحد ادغام می­‌شوند. اصلی‌ترین هدف ساخت پتروپالایشگاه را می‌توان افزایش سودآوری و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری دانست.

پتروپالایشگاه جام‌نگر از ۸ واحد جداگانه شامل برج تقطیر اتمسفریک و خلاء، واحد کراکینگ کاتالیستی بستر سیال (FCCU)، واحد تولید آروماتیک‌ها، واحد تولید پروپیلن، واحد بازیافت گوگرد، نیروگاه، کک‌ساز تاخیری و تولید هیدروژن تشکیل شده است.

جدای از این واحد پالایشی که در نزدیکی ایران قرار گرفته است پالایشگاه های بزرگ دیگری نیز در کشورهای آسیایی مانند ژاپن و کره جنوبی هستند که هم اکنون با نفت های وارداتی مشغول گذران عمر خود هستند پس این سوال مطرح است که چه طور امکان دارد پالایشگاه هایی وجود دارد که حتی با نفت های وارداتی سود ده هستند اما ساخت پالایشگاه در داخل کشور زیان ده است.

اعطای مجوز احداث پالایشگاه های کوچک با کدام هدف؟

ناگفته نماند که در چند سال گذشته بیژن زنگنه به دلیل آنکه اعلام کند از نظر خود صرفه نظر کرده است مجوزهای احداث چندین پالایشگاه را برای بخش خصوصی صادر کرده است که تمام این پالایشگاه ها جزء پالایشگاه های کوچک به شمار می آیند که احداث این واحدها هم صرفه اقتصادی ندارد.

جلیل سالاری یکی از کارشناسان صنعت پالایش چندی پیش گفته بود: در سال‌های اخیر این موضوع مطرح می شود که چون براساس سیاست های اصل ۴۴ قانون به دولت اجازه ساخت پالایشگاه را نمی دهد، بنابراین دولت وظیفه ساخت پالایشگاه را ندارد که باید گفت یکی از دلایل عدم سود ده بودن پالایشگاه سازی در ایران کپی برداری ۹ پالایشگاه موجود کشور از یک دیگر است یعنی مسئولان وقت وزارت نفت در طول دوره مسئولیتشان هرگز به سمت اصلاح پالایشگاه های موجود گام برنداشتند و این مسئله موجب شد که زنگنه فکر کند ساخت پالایشگاه در داخل کشور صرفه اقتصادی ندارد.

جالب اینجا است که زنگنه علی رغم اینکه مخالف ساخت پالایشگاه در داخل کشور است اما برنامه های طولانی برای ساخت واحدهای پتروشیمی در کشور دارد و همگان می دانند که زنگنه فقط دنبال واحد های پتروشیمی بوده است و براین اساس به دنبال ساخت واحدهای پتروشیمی با خوراک گاز رفته است.

به هرحال امروز اگر کشور از واردات بنزین بی نیاز است به دلیل برنامه ریزی برای ساخت واحد پالایشگاهی ستاره خلیج فارس است که با خوراک میعانات گازی کار می کند و به دلیل آنکه کشور نیاز مصرف این میعانات است ساخت واحد ۴ این پالایشگاه در دستور کار قرار گرفته است.

از سوی دیگر نمایندگان مجلس دهم نیز طرح ساخت واحدهای پتروپالایشگاه را در دستور کار خود قرار دادند که این واحدهای پالایشگاهی اگرچه میتوانند فراروده های نفتی تولید کنند اما در کنارش می توانند محصولات پتروشیمی را نیز که دارای ارزش افزود بالایی است نیز تولید و روانه بازار های هدف کنند که درنهایت می تواند کشور را در شرایط تحریم بیمه کند.