هورنیوز – در جغرافیا و برنامه ریزی شهری نظریه‌ای هست به نام “عدالت اجتماعی” که از برخورداری برابر شهروندان از خدمات و امکانات شهری صحبت می‌کند و می‌گوید که اصول عدالت اجتماعی در برنامه‌های شهری باید مد نظر قرار گیرد. در این نظریه از مفاهیمی چون توزیع متناسب عملکردها و خدمات، دسترسی مناسب به مراکز خدمات دهی و فعالیتی بدون تبعیض و تفاوت بین ساکنان یک شهر صحبت می‌شود.

مبحث عدالت اجتماعی در جهت رسیدن تمامی ساکنان شهرها به نیازهایشان به صورت یکسان به وجود آمده و بی توجهی به آن، تبعات بسیار ناگواری، همچون حاشیه نشینی و‌تراکم بیش از حد جمعیت در یک منطقه، توسعه یک جانبه شهرها، بورس بازی زمین و. . را در پی خواهد داشت. شبیه به همین مسائلی که در کلانشهر اهواز مشاهده می‌شود و کوی سیاحی و دیگر مناطق کم برخوردار و حاشیه‌ای کلانشهر اهواز نمونه هایی از آن هستند.

فیلم و تصاویری از کوی سیاحی اهواز منتشر شده که در آن کودکان در جوی روباز فاضلاب بازی می‌کنند و لبخندی بر لب دارند که گویا بر لب یک رودخانه یا استخر زیبا در حال بازی هستند، در همان فیلم و تصاویر؛ زباله‌های ریخته در محیط، جاده‌های خاکی و کیفیت بد محیط نیز به نمایش درآمده که نشانی از نابرابری اجتماعی و به حاشیه رانده شدن بخشی از شهروندان به دلیل فقر است.

تصاویر منتشره از کوی سیاحی آیینه سال‌ها برنامه ریزی و مدیریت شهری در اهواز است و می‌گوید اهواز یک شهر ضد عدالت اجتماعی است که متولیان آن اگر کاری از دستشان ساخته بود تنها برای طبقه و مناطق برخوردار انجام داده‌اند و در مناطق حاشیه‌ای و کم برخوردار تمایلی به توزیع تاسیسات و تجهیزات زیربنایی و خدمات و امکانات رفاهی نداشته اند.

تنها کوی سیاحی نیست که چنین حال تاسف باری دارد، اهواز به عنوان دومین شهر حاشیه نشین ایران سیاحی‌های زیادی در دل خود دارد که سال‌ها مدیران شهری آنها را ندیده‌اند و نتوانسته‌اند عدالت اجتماعی و فضایی شهری را در مورد آنها اجرایی کنند. حال این مناطق چنان وخیم است که در خدمات رسانی اولیه مانند آب و مسیرهای ارتباطی هم دچار معضل هستند چه رسد به توزیع عادلانه مراکز خدماتی و رفاهی.

اهواز شهری ضد عدالت اجتماعی است چرا که نطریه عدالت اجتماعی که شاخصی هم برای شهر سالم است از خیر و صلاح همگانی، توزیع درآمد در مکان‌ها و تخصیص عادلانه منابع و رفع نیازهای اساسی مردم صحبت می‌کند و حتی می‌گوید که بیشترین منابع باید به محروم‌ترین منطقه اختصاص یابد.

کوی سیاحی همان گونه که به لطف یک فیلم و چند عکس و بازتاب آن در رسانه‌ها دیده شده و احتمالا صحبت هایی از رفع محرومیت آن هم می‌شود به همان سرعت هم فراموش خواهد شد و مشکلات آن می‌ماند زیرا تفکری که به ساخت مناطقی از جنس سیاحی دامن زده و آن را تثبیت کرده است اعتقادی به مقوله عدالت اجتماعی نداشته و ندارد و اگر امروز به تکاپو افتاده به دلیل فشارهای گذرایی است که به آن وارد شده است.

سیاحی یک شبه به وجود نیامده و سال‌ها است که در دیده مدیران شهری قرار دارد و امروز نیز یک شبه مشکلات آن برطرف نخواهد شد، رفع اساسی این محرومیت‌ها تنها به وسیله تغییر نگرش و تفکر برنامه ریزان و مدیران شهری ممکن است که شهر را متعلق به همه شهروندان بدانند و در توزیع منابع و خدمات به آن نگاه یکسانی داشته باشند تا علاوه بر ایجاد یک شهر سالم و پایدار، از تبعات اجتماعی مناطق کم برخوردار که زاییده حس تبعیض و فراموشی است جلوگیری شود.

مرتضی آژند