روستاهای اطراف سد گتوند باز هم به زیر آب رفتند
هورنیوز – سد گتوند بلندترین و آخرین سد بر روی رودخانه کارون است که با وجود مخالفت کارشناسان محیط‌زیست، از سال ۹۰ آبگیری شد.
دریاچه این سد در محدوده شهرستان‌های لالی و مسجدسلیمان قرار دارد. به گفته کارشناسان، آبگیری سد گتوند علاوه بر اثرات مخرب زیست‌محیطی، موجب زیر آب رفتن روستاهای اطراف این سد در بخش مرکزی لالی و بخش عنبر مسجدسلیمان که شامل ۴۱ روستا است، می‌شود.
تعدادی از روستاها به‌طور کلی زیر آب رفته و اهالی را مجبور به مهاجرت از آن منطقه کرده است. تعدادی روستای دیگر که در حاشیه دریاچه این سد هستند هرساله به‌موجب بالا آمدن تراز آب شاهد ورود آب به روستای خود هستند، ولی به خاطر مشکلاتی که به گفته اهالی روستا شرکت آب نیرو برای آن‌ها به وجود آورده قادر به مهاجرت نیستند.
۳۵۰ خانوار، پولی دریافت نکرده‌اند
علی یوسفی منجزی، نماینده حقوقی روستاهای زیر آب رفته منطقه که خود اهل روستای آب ماهیک است دراین‌باره می‌گوید: به ۳۵۰ خانوار این روستاها حق‌وحقوقی پرداخت نشده است. سال ۹۸ نماینده حقوقی شرکت آب نیرو از تهران آمد و چند صورت‌جلسه در فرمانداری مسجدسلیمان به تصویب رسید ولی به تعهدات خود عمل نکردند.
به گفته‌ی او آب وارد روستاهای گلزاری آب ماهیک، پابر آفتاب، تنگ هلیل، سربیشه، رگ هلیل گاورا لبرود از بخش مرکزی لالی و تلخاب تاجدین، پرنوشته، سرپر و کنار هشتلک از بخش مسجدسلیمان شده است.
وی می‌گوید: آب وارد زمین‌های کشاورزی و خانه‌ها شده و تنها راه امرار معاش روستاییان را مختل کرده است.
منجزی اضافه می‌کند: بعضی از زمین‌ها را متری ۶۵۰ تومان خریداری کردند و بابت خانه‌ها هم متری ۲۰ هزار تومان دادند که به‌سختی ۵ میلیون تومان می‌شد که این خود هزینه حمل‌ونقل وسایل و دام روستاییان به مناطق دیگر نمی‌شود، پس ما چگونه زمین و خانه‌های خود را ترک کنیم؟.
او تصریح می‌کند: مدرک و سندهایی دارم که نشان می‌دهد بسیاری از اهالی هیچ پولی دریافت نکرده‌اند، ولی شرکت آب نیرو زیر بار این مسئله نمی‌رود.
منجزی اضافه می‌کند: برق و آب را بر روی روستاییان قطع کرده‌اند، زندگی در گرمای طاقت‌فرسا و بدون آب بسیار مشکل است و آن‌ها با این کار می‌خواهند روستاییان را فراری دهند.
شرکت آب نیرو خود را طرف حساب روستاییان برای پرداخت پول اراضی نمی‌داند
یکی دیگر از اهالی به نام احسان، نیز می‌گوید: آبگیری سد، ۱۰ سال پیش اتفاق افتاد که در آن زمان تعداد زیادی از اهالی منطقه با شرایطی که سد گتوند با شرکت آب نیرو تعیین کرده بود مبنی بر تملک اراضی موافق نبودند. مردم در حال از دست دادن زمین و مشاغل خود بودند و خواسته‌ی آن‌ها این بود که شغل و دامداری خود را داشته باشند و زندگی در نقطه دیگری برایشان بازسازی شود.
او می‌گوید: شرکت آب نیرو بدون توجه به وضعیت روستاییان اقدام به افزایش تراز آب پشت سد می‌کرد و بعدها عده‌ای از مردم مجبور شدند به شرایطی که به آن‌ها تحمیل شده بود تن دهند و روستا را ترک کنند.
احسان، ادامه می‌دهد: این افراد به‌ناچار در آنجا سکونت می‌کنند که بعد از گذشت ۱۰ سال تکلیف آن‌ها مشخص نشده است. شرکت آب نیرو به خاطر مستقل بودن و جای نداشتن در سیستم استان علیرغم گزارش‌های فرماندار مسجدسلیمان، لالی و استاندار خوزستان و گوشزد این مسئله اقدامی انجام نمی‌دهند.
او از راه ارتباطی روستا در منطقه آب ماهیک، پرنوشته و پابرآفتاب می‌گوید که براثر بالا آمدن آب قطع شده و با این وجود مردم هنوز در روستا سکونت دارند.
احسان می‌گوید: در روستای پابر آفتاب و آب ماهیک هیچ‌گونه مبلغی به مردم پرداخت نشده و فقط بعضی‌ها مجبور به دریافت مبالغ کمتر از ارزش زمین‌های خود شدند و جالب اینجاست جدیداً شرکت آب نیرو خود را طرف حساب ما برای پرداخت پول اراضی و خانه‌ها نمی‌داند.
وی اظهار کرد: شرکت آب نیرو مسئولیت اجتماعی خود نسبت به مردم را رها کرده و با درآمد هنگفتی از فروش برق سد گتوند دارد، پاسخگوی مشکلات مردم نیست.
احسان ادامه می‌دهد: وقتی قرار است تراز آب بالا بیاید هیچ اطلاعی نمی‌دهند و درگذشته اتفاق افتاده یک ماهیگیر بر اثر بالا آمدن آب، غرق شده و فوت کرده است و یا آب از سد بالادست رها شده و در پایین‌دست، دام‌ها به زیر آب رفته‌اند.
راه‌های مواصلاتی و زیرساختی روستاها تخریب شده است
مسعود، یکی دیگر از اهالی روستای پرنوشته، می‌گوید: حدود ۶۰ الی ۷۰ درصد پول اراضی و خانه‌ها پرداخت شده که مردم به قیمت‌ها نیز معترض بودند و در روستای ما نیز ۲۰ خانوار هنوز هیچ پولی نگرفته‌اند.
او می‌افزاید: در زمان فرمانداری حجتی نیا در مسجدسلیمان، مسئولین آب نیرو در جلسه‌ای گفتند حاضر به پرداخت پول زمین‌ها و خانه‌ها هستیم ولی بودجه نداریم. اما بعدها به خبرنگاران اعلام می‌کردند که تمام مطالبات پرداخت شده است.
مسعود، تشریح می‌کند: جاده اصلی روستا پرنوشته کامل زیر آب رفته و من به‌سختی توانستم پدر و مادر پیر خود را از روستا خارج کنم. مدرسه، خانه بهداشت، راه‌های مواصلاتی و زیرساخت‌های روستا نیز تخریب شده‌اند.
وی، یادآور می‌شود: این مشکل همیشه در این موقع سال وجود دارد و سال گذشته نیز با قایق مردم را جابجا کردیم.
این جوان اهل روستای پرنوشته، به کوچ روستاییان به حاشیه شهرهای مسجدسلیمان، لالی و شوشتر اشاره و عنوان می‌کند: مشکلات اجتماعی زیادی به‌واسطه این مهاجرت‌ها برای روستاییان به وجود آمده است.
مسعود در پایان، گفت: در گذشته قرار بود قایق توسط شرکت آب نیرو تهیه شود که انجام نشد و خود روستاییان اقدام به خریداری آن کردند.
بر اساس این گزارش، قصه‌های سد گتوند از اثرات مخرب محیط زیستی که کارشناسان از آن می‌گویند گرفته تا زیر آب رفتن روستاهایی که در حاشیه دریاچه این سد هستند تمامی ندارد.
اهالی این روستاها از زمان آبگیری سد هرساله شاهد اتفاقات تلخی بودند که نیازمند پیگیری و توجه بیشتر مسئولین به این روستاییان است.
آیا باز هم شاهد آبگرفتگی این روستاها در سال‌های آینده خواهیم بود یا این بار مورد توجه مسئولین قرار می‌گیرد و نسبت به حل مشکلات آن‌ها اقدام می‌کنند.
ساخت شهرک مسکونی و در اختیار گذاشتن زمین برای کشاورزی و دامداری که تنها راه امرارمعاش این روستاییان است، می‌تواند زندگی عادی را به آن‌ها برگرداند.
لازم به ذکر است؛ شرکت توسعه‌ی منابع آب و نیروی ایران طی یک بیانیه مطبوعاتی که اخیراً منتشر شده است، اعلام کرده که “سد گتوند هیچ پرونده حقوقی بابت تملک اراضی مخزن خود ندارد و با رعایت مفاد لایحه قانونی تملک اراضی و املاک، نسبت به تعیین بهای املاک اقدام نموده و بهای تعیین‌شده توسط کارشناسان دادگستری را، پرداخت کرده‌اند“.
در بخش‌های دیگری از این بیانیه آمده است: “طی سال‌هایی که فرایند تملک اراضی در جریان بوده است، به جهت عدم وجود سند قطعی برای املاک برخی از روستاها و به جهت پابرجا ماندن اختلاف مالکیت میان اهالی منطقه و وجود بعضاً چند مدعی برای برخی از املاک، به جهت لزوم تعیین تکلیف وضعیت آبگیری سد، با دستور مرجع صالح قضایی، وجوه کارشناسی شده به صندوق ثبت تودیع شد تا پس از به نتیجه رسیدن دعواهای حقوقی میان مدعیان مالکیت، به مالک تعیین‌شده توسط دادگاه پرداخت شود“.
مسئولین این شرکت معتقد هستند؛ “در چنین شرایطی و با گذشت چند سال از آبگیری با بروز خشک‌سالی گسترده، در برخی از ایام سال، سطح آب سد به میزان قابل‌توجهی کاهش یافته و برخی ساکنان اطراف مخزن سد و نیز برخی از افراد غیربومی با تصور اینکه شرایط اقلیمی به همین منوال باقی خواهد ماند، اقدام به حضور و ایجاد مستحدثات غیرقانونی جدید (که طی روزهای گذشته، تصاویر آن در سطح برخی رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی منتشر شده) در اراضی واقع در مخزن سد کرده‌اند. با گذشت زمان و وقوع بارش‌های مناسب در سال‌های اخیر، امکان آبگیری حداکثری مجدد برای سد گتوند فراهم شد و آن دسته از افرادی که با باور یاد شده، اقدام به ساخت مستحدثات در اراضی متعلق به سد نموده بودند به‌تدریج و هم‌زمان با بالا آمدن آب، با مشکلاتی خودخواسته روبرو شده و در جدیدترین نمونه در طی اواخر خرداد و تیرماه سال جاری اقدام به اعتراض نسبت به بالا آمدن سطح آب مخزن سد نموده‌اند، حال‌آنکه اراضی موصوف تماماً به نام دولت تملک شده و نسبت به پرداخت یا تودیع وجوه آن اقدام شده است“.
آن‌ها می‌گویند: “فرایند افزایش احتمالی ارتفاع آب، حدود ۴۰ روز پیش از وقوع طی ۳ نامه جداگانه به فرمانداران شهرستان‌هایی که روستاهای آن‌ها متأثر از مخزن سد قرار داشته‌اند (مسجدسلیمان، گتوند و لالی) اعلام شده است“.
در بخش دیگری از این بیانیه اشاره شده است: “همچنین به دلیل فرسودگی راه دسترسی یک روستای ۳ خانوارِ که دچار افتادگی شانه و ریزش جاده شده است، به جهت لزوم پایداری و اجرای کیفی جاده، طبق صورت‌جلسه با دادستان مسجدسلیمان، مقرر شد تا هنگام کاهش حرارت هوا، به متولیان عملیات جاده‌سازی، مهلت داده شود تا این جاده را ترمیم نمایند.”
“باوجود تمامی این حقایق، شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران، در راستای ایفای مسؤولیت‌های اجتماعی، خود را متعهد می‌داند که مسائل و مشکلات تعداد محدودی از اهالی باقی مانده منطقه که متأثر از فرایند آبگیری بوده‌اند را برطرف نماید و علیرغم انجام تمامی تکالیف قانونی خود، تلاش می‌نماید فراتر از مسؤولیت‌های قانونی، پیگیر رفع مسائل و مشکلات مدعیان باشد“.
گفتنی است؛ علیرضا ورناصری نماینده مردم مسجدسلیمان، لالی، اندیکا و هفتگل در مجلس شورای اسلامی حاضر به مصاحبه تلفنی با خبرنگار ایلنا نشد، همچنین محمد پاکدل فرماندار مسجدسلیمان، سهراب گیلانی نماینده مردم شوشتر و گتوند در مجلس شورای اسلامی و ترکی زاده فرماندار لالی به تماس خبرنگار ایلنا به‌منظور پیگیری این موضوع پاسخ ندادند.
سروش یوسفی/ایلنا