به نام کرونا به کام سودجویان/ چرا عده‌ای با مسمومیت الکلی جان دادند؟
هورنیوز – مقداری از الکل خریداری شده را داخل یک قاشق بریزید و با فندک یا کبریت آن را آتش بزنید. اگر شعله آتش زرد بود الکل متانول است و اگر آبی، اتانول. در روزهای اخیر بارها این مطلب در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته شده است. متعاقب شیوع کرونا که منجر به ابتلا و جان باختن شمار قابل توجهی از شهروندان ایرانی شد، خبری تلخ و قابل تامل نیز روی خروجی خبرگزاری‌ها قرار گرفت: «مسمومیت به دلیل خوردن الکل در ایران افزایش یافته، تعدادی را بیمارستانی کرده و عده‌ای را هم به کام مرگ کشیده است.»
اما ماجرا دقیقا از چه قرار است و چرا این اتفاق که به نظر می‌رسد هنوز هم ادامه دارد، رخ داده است؟
با الکل و تریاک کرونا را شکست دهید!
بسیاری از شما اگر این توصیه را بشنوید که می‌توان با استعمال الکل و تریاک از ابتلا به کرونا در امان بود، احتمالا آن را جدی نمی‌گیرید، اما ظاهرا کسانی هستند که این توصیه عجیب و غریب و غیر علمی را که در روزهای اخیر بارها در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته، جدی گرفته‌اند و احیانا در کنار رعایت دیگر توصیه‌های بهداشتی آن را به کار بسته‌اند! حالا که خبر می‌رسد ده‌ها نفر در شهرهای مختلف کشور بر اثر مسمومیت الکلی جان باخته‌اند می‌دانیم این توصیه عجیب و غریب، توصیه‌ای احمقانه و ناشی از بی مسئولیتی و عوام‌فریبی بوده است.
آخرین خبرها حاکی از آن است که در اهواز بیش از ۴۰ نفر بر اثر مسمومیت الکی جان باخته‌اند. مواردی از مسمومیت الکلی که منجر به بستری و مرگ شهروندان شده در مازندران، کردستان، البرز، فارس و … نیز گزارش شده است. در این بین سناریوهای مختلفی مطرح است؛ سناریوهایی که ناآگاهی، دادن اطلاعات غلط، عدم هشدار به موقع، بی اعتنایی به توصیه‌های رسمی و البته سودجویی و کاسبی با جان مردم حلقه اتصال آنها بوده است.
محافظه کاری در هشدار
اواخر تابستان سال گذشته که موجی از مسمومیت با استفاده از مشروبات تقلبی در ایران راه افتاد، از طرف پزشکی قانونی اعلام شد که سالانه شماری از شهروندان بر اثر مسمومیت الکلی جان خود را از دست می‌دهند. آمار ارائه شده از بازه زمانی سال ۹۵ تا ۹۷ نشان می‌دهد حدود ۳۵۰ نفر در ایران طی دو سال و نیم بر اثر مصرف الکل جان باخته‌اند.
شمار قربانیان الکل از ابتدای اسفند تا کنون افزایش چشمگیری در درصد نشان می‌دهد و این به معنای آن است که مجموعه‌ای از عوامل منجر به افزایش شمار مسمومیت‌ها شده‌اتد.
به دنبال شیوع کرونا یکی از توصیه‌های صورت گرفته ضد عفونی کردن دست‌ها و سطوح با الکل بود. کارشناسان عنوان کردند که استفاده از الکل صنعتی برای این کار مناسب نیست. به این منظور مجوزهایی برای فروش الکل غیر صنعتی داده شد، حال آنکه قبلا فروش الکل سفید به آسانی امکان‌پذیر نبود. بر این اساس دسترسی به الکل تسهیل شد و با توجه به سابقه‌ای که در مسمومیت‌های الکلی داشتیم لازم بود هشدارهای لازم در این زمینه داده شود.
امیر محمود حریرچی، جامعه‌شناس در این زمینه می‌گوید: «قابل کتمان نیست که سالانه تعدادی از شهروندان در ایران بر اثر مصرف مشروبات تقلبی دست‌ساز جان خود را از دست می‌دهند. در شرایطی که الکل سفید بیش از قبل در دسترس قرار گرفت می‌توانستیم پیش‌بینی کنیم که عده‌ای آن را به صورت خوراکی استفاده می‌کنند و مشکلاتی برای آنها پیش می‌آید.»
امیر محمود حریرچی ادامه می‌دهد: «حالا که بیشتر از ۵۰ نفر در شهرهای مختلف جان خود را از دست داده‌اند تازه روش تشخیص متانول از اتانول آموزش داده می‌شود، حال آنکه ما باید محافظه کاری در هشدار را کنار می‌گذاشتیم و به محض افزایش عرضه الکل برای ضد عفونی کردن، مردم را نسبت به استفاده خوراکی از الکل آگاه می‌کردیم.»
بحران به وجود آمده ناشی از توزیع نامناسب مواد ضد عفونی کننده، عدم هشدار به موقع و سودجویی است. ظاهرا با کمیاب شدن الکل سفید در کشور عده‌ای بدون توجه به تبعات کاری که می‌کنند، الکل صنعتی را به شکل الکل سفید درآورده و به فروش رساندند. الکل صنعتی حتی در صورت مصرف غیر خوراکی هم برای تنفس مضر است. این نوع الکل حتی وقتی برای تمیز کردن استفاده می‌شود ممکن است مسمومیت ایجاد کند یا پوست را بسوزاند. با این وجود عده‌ای با اضافه کردن وایتکس به آن، رنگش را برده و به عنوان الکل صنعتی آن را به فروش رساندند.
حریرچی تاکید می‌کند: «بحران پیش آمده اول از همه ناشی از محافظه‌کاری در هشدار است. در ایران در مواردی هنوز خط قرمزهایی داریم که حتی وقتی جان شهروندان در معرض خطر قرار می‌گیرد، از آنها عبور نمی‌کنند. برای مثال همه می‌دانیم که یکی از دلایل انتقال ویروس اچ آی وی روابط جنسی است. مسئولان در هشدارهای خود با این مورد محافظه‌کارانه برخورد می‌کنند، حال آنکه وقتی جان افراد در خطر باشد باید چنین محافظه‌کاری‌هایی را کنار گذاشت.»
او توضیح می‌دهد: «وقتی می‌دانیم عده‌ای به دلایل مختلف ممکن است مبادرت به مصرف الکل سفید کنند، باید از قبل به افراد هشدار دهیم، همانطور که لازم بود با توزیع مناسب، جلو فروش متانول جای اتانول گرفته می‌شد. نکته دیگر بی اعتمادی به توصیه‌های رسمی است. چرا یک توصیه از طرف فرد یا افراد بی شناسنامه مبنی بر اینکه الکل و تریاک موجب پیشگیری از کرونا می‌شود، جدی گرفته می‌شود، اما شهروندان به توصیه‌های رسمی که از تریبون‌های مختلف ارائه می‌شود، اعتنایی نمی‌کنند؟»
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: «جواب این سوال را باید در بحران بی اعتمادی که در جامعه ریشه دوانده جست‌وجو کرد. بحران بی اعتمادی ناشی از برخوردهای غیر شفاف است، ضمن اینکه در مورد اتفاقات اخیر نباید این نکته را نادیده گرفت که نبود امکانات و محیطی برای تفریح و سرگرمی منجر به ریسکی شدن جامعه شده است. اینکه در مدتی کوتاه نزدیک به ۵۰ نفر جان خود را بر اثر مصرف الکل از دست می‌دهند ناشی از این هم هست که جوانان ما خطر می‌کنند و محدودیت‌ها باعث می‌شود این خطرپذیری در مواردی غیر منطقی و غیر عقلانی باشد.»
نرگس صابری