هورنیوز – مهرانگیز چهرازی در نشست تخصصی بررسی نقش گیاهان و آلاینده‌ها در آلرژی‌های تنفسی پس از باران که امروز (۲۲ آبان‌ماه) در اهواز برگزار شد، با اشاره به تاثیر گیاه کنوکارپوس در فضای سبز اهواز اظهار کرد: اهواز یکی از کلان‌شهرهای بزرگ کشور است که با توجه به جایگاه اجتماعی، اقتصادی، صنعتی و همچنین شرایط اکولوژی و توانایی جذب توریست و موقعیت‌های گردشگری، نیازمند مدیریت و برنامه‌ریزی دقیق در حوزه فضای سبز است.

وی گفت: حفظ و نگهداری، توسعه و افزایش سرانه فضای سبز با هدف رسیدن به سرانه استاندارد ملی، برنامه‌ریزی جهت توسعه فضای سبز و تقویت ریه‌های تنفسی شهر و توسعه فضاهای سبز با مقیاس عملکردی شهری، منطقه‌ای و محلی برای تأمین حداقل سرانه فضای سبز در شهر با توزیع متعادل در سطح شهر و استفاده از گونه‌های ماندگار و سازگار و چشم‌گیر با پوشش فراوان در احداث فضای سبز و احداث بوستان‌های محلی و منطقه‌ای برخی از اهداف توسعه فضای سبز است.

چهرازی با اشاره به استاندارد سرانه فضای سبز، بیان کرد: بر اساس استاندارد جهانی، میزان سرانه فضای سبز حدود ۱۰ تا ۲۵ مترمربع تعیین شده است اما سرانه فضای سبز در بین مناطق هشتگانه اهواز از ۳۱.۹۸ مترمربع در منطقه ۲ تا ۳.۱۶ مترمربع در منطقه ۶ متغیر است.

عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز در خصوص چالش‌های فضای سبز کلانشهر اهواز، بیان کرد: تنش‌های محیطی مانند آلودگی هوا، خاک‌های سنگین و فاقد زهکشی، شوری آب و خاک و دمای بالا برخی از چالش‌های فضای سبز اهواز هستند. خاک‌های قلیایی با بافت سنگین رُسی از معضلات اساسی اهواز هستند.

وی ادامه داد: همچنین گسترش تاسیسات صنعتی نفت، گاز، صنایع فولاد و کارخانجات متعدد دیگر مزید بر آلودگی همیشگی اهواز بوده است. در چند سال اخیر نیز پدیده گرد و غبار به دلیل از بین رفتن پوشش گیاهی در غرب و جنوب غرب کشور و جنوب عراق به افزایش این مساله دامن زده است.

چهرازی تصریح کرد: شهر اهواز با وجود دارا بودن مواهب طبیعی، فاقد شرایط زیستی مطلوب و مناسب است به همین علت باید با انتخاب گیاهان سازگار با شرایط موجود مثل شوری آب و خاک و گرمای شدید در اکثر ماه‌های سال برای بهبود پوشش گیاهی اقدام کرد.

وی با اشاره به مشخصات گیاه کنوکارپوس، افزود: گیاه کنوکارپوس یکی از مشهورترین درختان دریایی در آمریکا و سواحل مکزیک و قسمت‌هایی از غرب آفریقا است. درختی همیشه سبز با متوسط بلندی ۹ متر و تاج گسترده، قطر تنه ۲۰ سانتی‌متر با پوست خاکستری تا قهوه‌ای رنگ ناهموار و شیاری است. برگ این گیاه دارای قابلیت و خاصیت جذب گرد و غبار نیز هست.

عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز عنوان کرد: طبق تحقیقات انجام شده در خصوص گیاه کنوکارپوس به عنوان گیاه پالایی در آلودگی‌های محیطی نفتی مشخص شد که کنوکارپوس به لحاظ رشدی و وزن زیست توده، خیلی تحت تاثیر آلودگی نفت خاک قرار نگرفته و کاهش رشد در غلظت‌های بالای نفت خام قابل توجه نبود. این درختچه، به خوبی موجب پاکسازی خاک تا غلظت ۵ درصد شده است.

چهرازی گفت: همچنین در پی این تحقیق مقدار شاخص مقاومت به آلودگی هوا در این گیاه بین ۱۷ و ۲۹ مشخص شده است بنابراین درختچه کنوکارپوس مقاومت نسبی به آلودگی هوا دارد و برای پاکسازی هوا می‌تواند گزینه مناسبی باشد.

وی عنوان کرد: در مقالات مختلف از مزایای کنوکارپوس صحبت شده که شفابخش بودن، استفاده جهت سوخت و تولید زغال و سایر مصارف صنعتی، ‌توانمندی‌های بالای این درخت نسبت به مقاومت در برابر خاک‌های شور و مانداب‌ها، و خشکی، پالایش هوا و استفاده از آن به عنوان غذا و پناهگاه حیات وحش برخی از مزایای این درخت هستند. همچنین عنوان شده که هیچ گونه بیماری ناشی از کنوکارپوس گزارش نشده است.

عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز با اشاره به مشاهده عصاره فلاونوئیدها و تانن‌ها در این گیاه که از جمله ترکیبات آنتی‌اکسیدان‌ها و ضدسرطان محسوب می‌شوند، عنوان کرد: با توجه به دسترسی فراوان به کنوکارپوس در منطقه خوزستان و استان‌های جنوبی کشور، ‌این گیاه می‌تواند منبع مفید و در دسترس جهت استفاده از خاصیت ضدسرطانی باشد.

وی با اشاره به بحث‌های موجود در خصوص آلرژی‌زا بودن کنوکارپوس بیان کرد: در مورد بحث آلرژی‌زا بودن از نظر دانه گرده مانند بسیاری از گیاهان دیگر که در فصل بهار و پاییز حساسیت ایجاد می‌کنند، باید گفت که دانه گرده این گیاه از کیسه گرده خارج نمی‌شود و نسبتا درشت و سنگین است و مانند درختان دیگر در هوا پراکنده نمی‌شود. از طرف دیگر، بیشتر درختان کنوکارپوس همیشه در مرحله رویش هستند زیرا مرتب هرس می‌شوند و به مرحله زایشی نمی‌رسند.

چهرازی همچنین در خصوص بحث‌های مطرح شده در مورد اینکه ریشه‌های این گیاه شبکه‌های فاضلاب را اشغال می‌کند، گفت: یکی از مزایای این گیاه این است که ریشه آن قادر است به دنبال آب برود و آب مورد نیاز خود را به دست آورد بنابراین نباید این گیاه در محلی نزدیک به فاضلاب منازل کاشته شود و کشت این گیاه در بلوارها مناسب است.

عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز با اشاره به اینکه عنوان می‌شود پرندگان روی این درخت آشیانه نمی‌سازند، گفت: باید گفت که آشیانه‌سازی پرندگان روی درختانی که هرس نمی‌شوند، دیده می‌شود اما زمانی که درختان هرس می‌شوند، باعث از بین رفتن آشیانه‌ها می‌شوند و پرندگان این را احساس کرده‌اند. عدم ایجاد کندوی عسل روی درختان کنوکارپوس نیز به همین دلیل برمی‌گردد.

چهرازی بیان کرد: در مورد آسم و بیماری‌ها تنفسی به دنبال باران و با آغاز فصل سرد در شهرهای جنوبی به ویژه اهواز که درختان کنوکارپوس در آن کشت شده‌ است، انجمن آسم و آلرژی ایران از انجمن آسم و آلرژی و ایمونولوژی آمریکا نظرخواهی کرده است که این انجمن عنوان کرده هنوز پژوهش‌های مستدل و مستندی دال بر آلرژی‌زا بودن این درخت در سایر مناطق دنیا وجود ندارد.

وی ادامه داد: به نظر می‌رسد گرده‌های علفزارها و قارچ‌ها مهم‌ترین عامل شیوع بیماری‌های تنفسی به دنبال باران در مناطق گرم و پر گرد و غبار هستند. بنابراین قطع و هرس کردن درختان کنوکارپوس برای جلوگیری از شیوع آلرژی‌ها و بیماری‌های تنفسی منطقی به نظر نمی‌رسد و بیشتر باید بر آموزش‌های بهداشتی و فردی مانند استفاده از ماسک و بسته نگه داشتن در و پنجره‌ها، استفاده منظم از داروها و کمتر بیرون رفتن افراد بیمار از منزل در روزهایی که هوا آلوده است، تاکید کرد.

عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز با تاکید بر اینکه تاکنون هیچ بیماری عمده‌ای از کنوکارپوس عنوان نشده است، گفت: آیا گیاهی که در ده‌ها مقاله در تمام مناطق دنیا تنها از منافع و بهره‌برداری بشر از آن یاد شده و تاکنون هیچ گونه بیماری عمده‌ای از آن گزارش نشده و همچنین پالایش‌کننده هوا و خاک است و از طرفی عصاره تمام اندام‌های آن حاوی متانول و آنتی‌اکسیدان‌های بالا است، خود می‌تواند عامل آلودگی باشد؟مختار حیدری عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در نشست تخصصی بررسی نقش آلاینده‌ها و گیاهان در بروز آلرژی تنفسی که امروز (۲۲ آبان‌ماه) برگزار شد، با اشاره به مقالات منتشر شده در خصوص کنوکارپوس اظهار کرد: در خصوص بحرانی که در خوزستان وجود دارد به صورت جزیره‌ای تحقیق شده است و تنها یک بعد آن دیده شده است. در هیچکدام از این تحقیقات نظر یک متخصص گیاه‌شناس مشاهده نشده است.

وی افزود: همچنین در هیچکدام از تحقیقات تطبیق گیاه گرده کنوکارپوس با بانک گرده دیگر کشورها مشاهده نشده است. در یکی از مقالات علمی دنیا و همچنین یکی دیگر از مقالات علمی ایران، تاثیر گرده کنوکارپوس بسیار متفاوت است. در همه جهان دانه گرده حساسیت‌زا است اما چرا ما تاکنون بانک گرده نداریم؟

در خصوص بحران تنفسی خوزستان به صورت جزیره‌ای تحقیق شده است

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان با اشاره به معیارهای حساسیت‌زایی دانه گیاه گرده بیان کرد: در یکی از مقاله‌هایی که در سال ۱۹۳۰ چاپ شده است، از تکنیک آنتی‌ژن استفاده شده و عنوان شده اگر یک دانه گرده حساسیت‌زا باشد، در درجه نخست باید با تکنیک‌هایی تشخیص داده شود. اکنون  تکنیک‌های بسیار بیشتری وارد علم پزشکی شده اما از هیچکدام از این تکنیک‌ها در تحقیقات استفاده نشده است.

وی بیان کرد: همچنین در تحقیقات انجام شده در خصوص مقدار گرده تولید شده کنوکارپوس هیچ اشاره‌ای نشده است. به طور مثال یک درخت پکان ۳۰ میلیون گرده تولید می‌کند اما یک درخت کنوکارپوس چند دانه گرده تولید می‌کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان عنوان کرد: در حال حاضر با تکنیک‌هایی به راحتی می‌توان تشخیص داد که دانه گرده تا چند متر پراکندگی دارد اما ما این اطلاعات را در دسترس نداریم.

حیدری ادامه داد: شش سال از بحران تنفسی در پی باران‌های پاییزی می‌گذرد. اگر با این روند پیش برویم، این سوال برای مردم پیش می‌آید که جامعه علمی استان خوزستان چه کاری انجام می‌دهد؟

وی گفت: در حال حاضر تکنولوژی‌هایی وجود دارد و دیگر نیازی نیست در آزمایشگاه کار کنیم. در یکی از مطالعات اروپایی، مطالعات دانه گرده با ماهواره انجام شده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان گفت: تاکنون هیچ گزارشی از بیماری‌زایی کنوکارپوس گزارش نشده است. ما نمی‌دانیم ترکیباتی که در دانه کنوکارپوس وجود دارد، چه واکنشی با سایر عوامل دارد.

حیدری با بیان اینکه هنوز حساسیت‌زایی دانه گرده کنوکارپوس اثبات نشده است، گفت: طبق همه گزارشها در نزدیکی فصل بارندگی میزان پراکندگی دانه گرده زیاد است.

منبع: ایسنا