خشکسالی تمام شده و وارد دوره ترسالی شده‌ایم؟
هورنیوز – امسال خبرها در رابطه با میزان بارندگی در کل کشور برخلاف سال گذشته بسیار خوب بود، میزان بارندگی نسبت به پارسال و حتی نسبت به میانگین بلند مدت کشور به شدت رشد داشته. اما متخصصان براین باورند که وضعیت به وجود آمده در ۲ سال گذشته استثنایی بوده و در بلندمدت بازهم میزان بارندگی کشور کاهش پیدا می‌کند.
کاهش میزان بارندگی، به همراه مسائل دیگر مثل مصرف ۹۲درصد کل آب کشور در حوزه کشاورزی، باعث شده ایران در چند سال اخیر با کم‌آبی عجیبی رو شود. به طوری که مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در هفته گذشته در گزارشی اعلام کرد که بیش از نیمی از جمعیت ایران در تابستان امسال با تنش آب‌شرب درگیر شدند. اما امسال وضعیت تغییر کرد، وضعیت بارندگی در سال اخیر نسسبت به میانگین بلندمدت ۲۴درصد افزایش پیدا کرده و همین باعث شده تا بسیاری امیدوار شوند تا در میان عواملی که منجر به ایجاد وضعیت کنونی شده، شاید ابرها دیگر با ایران آشتی کرده باشند.
در همین رابطه صادق ضیاییان رییس مرکز ملی خشکسالی سازمان هواشناسی گفتگویی با خبرنگاران داشت. این گفتگو را اینجا بخوانید:
در ابتدا از وضعیت بارش‌ها در کشور در سال‌های گذشته توضیحی بدهید؟ وضعیت دقیقا به چه شکلی بوده که دیگر این حال و روز را درباره میزان بارندگی داریم؟
در ۳دهه ابتدایی ۵۰ سال گذشته ما کاهش بارش آنچنانی را مشاهده نمی‌کردیم. در دهه اول متوسط بارندگی چیزی حدود ۲۷۰میلی‌متر ، دهه دوم حدود ۲۴۰میلی‌متر و دهه سوم هم باز حدود ۲۷۰میلی‌متر بود. اما بعد از آن روند کاهشی محسوسی در میزان بارندگی مشاهده شده، اتفاقی که ناشی از تغییراقلیم است.
به طور کلی می‌توانیم بگوییم در ۵۰سال گذشته میزان بارندگی سالی حدود ۱.۲میلی‌متر کاهش پیدا کرده و در مجموع بیش از ۵۰میلی‌متر از متوسط بارش کشور کم شده. این‌ها برای یک کشور خشک و نیمه خشک اعداد بسیار بزرگی هستند. بارش کشور ما به طور کلی بیش از ۶۰درصد بارش جهانی است و حالا کاهشی ۵۰میلی‌متری در میزان آن وضعیت را بسیار نابسمان می‌کند.
در کنار این موضوع ما طی ۵۰سال گذشته حدود ۲درجه هم افزایش دما داشتیم، این افزایش دما هم باعث شده تبخیر ما هم افزایش کند و این خود روی وضعیت به وجود آمده تاثیرگذار است.
در این میان ما ۲ سال عجیب را تجربه کردیم، سال گذشته میزان بارندگی به اندازه قابل ملاحظه‌ای کم بود و امسال برعکس. این موضوع طبیعی است؟
ببینید به طور کلی کاهش و افزایش میزان بارندگی نسبت به میانگین سالیانه اتفاق طبیعی است و در اقلیم هر منطقه‌ای رخ می‌دهد. اما باید بگویم سال گذشته از لحاظ میزان بارندگی واقعا وضعیت استثنایی رخ داد، سال ۸۷-۸۶ با کاهش ۴۱ درصدی میزان نسبت به میانگین بلندمدت کم‌بارش‌ترین سالی است که تجربه کرده‌ایم. سال گذشته این میزان نزدیک به ۲۳ درصد بود.
اما این کاهش و افزایش میزان بارندگی باعث ایجاد یک سردرگمی‌های زیادی درباره وضعیت کنونی و آینده کشور از لحاظ منابع آبی شده. می‌توانید بگویید ما اکنون از نظر بارندگی در چه دوره‌ای هستیم؛ خشکسالی یا ترسالی؟
نمی‌توانیم به این شکل پیشبینی کنیم. و به منظور پاسخ به سوال شما ما باید به پیشبینی‌های بلندمدت که بیشتر یک دورنما هستند، توجه کنیم. معمولا این کار با یک پاسخ کلی و غیردقیقی همراه است.
این دورنما درباره وضعیت کشور به چه شکلی است؟
ببینید به طور کلی پیشبینی میزان بارش برای کل کشور در دهه‌های آینده روندی کاهشی است ولی ممکن است در این روند چند سال هم ترسالی داشته باشیم، اما در مجموع تعداد سال‌های خشکسال بیشتر است. شاید اصلا ۲ یا ۳ سال ترسالی پی‌درپی را تجربه کنیم ولی بعد از آن وارد یک دوره چند ساله خشکسالی شویم.
و تغییراقلیم چقدر روی این وضعیت تاثیر می‌گذارد؟
براساس آخرین سناریوهای که رابطه با تغییراقلیم گزارش شده در حالت بدبینانه این احتمال وجود دارد که تا پایان قرن میزان بارندگی ۲۰درصد کاهش پیدا کند.
این خبری که شما می‌دهید می‌تواند بسیار ترسناک باشد، همین هفته پیش مرکز پژوهش‌های مجلس پیشبینی بسیار نگران کننده‌ای در رابطه با وضعیت تنش‌آبی در کشور کرد. حالا شما خبر از کاهش بارندگی در بلندمدت می‌دهید، واقعا باید چه سرنوشتی را برای وضعیت آبی کشور متصور شد؟
ببینید این بستگی به عوامل مختلفی دارد. پدیده خشکسالی، پدیده‌ای خزنده است که در طی سالیان سال به وجود آمده و موضوعی نیست که امروز اتفاق بیافتد و فردا نتایج آن را ببینیم. اینکه ما اکنون با کاهش منابع آب همراه هستیم به دلیل انباشت خشکسالی‌های هواشناسی در ۵۰سال اخیر بوده.
به همین دلیل نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که خیلی سریع نسبت به این موضوع واکنش نشان بدهیم. ببینید بهبود وضعیت نیازمند برنامه‌ریزی دقیقی است که اجرایی شدن آن هم نیاز به اجماع مردم و دولت دارد. به تنهایی نمی‌توان این مشکل را حل کرد.