آیا دولت روحانی برای تغییر مدل نظام از ریاستی به پارلمانی پیشگام می شود؟
هورنیوز – نظام ریاستی یا پارلمانی؛ این حالا دوباره به بحث این روزهای محافل سیاسی تبدیل شده است. بحث درباره این موضوع به مهرماه سال ۹۰ بر می گردد که مقام معظم رهبری برای نخستین‌بار در سفر به کرمانشاه در جمع دانشگاهیان از تغییر نظام ریاستی به نظام پارلمانی سخن گفتند. ایشان فرمودند: «… امروز نظام ما نظام ریاستی است؛ یعنی مردم با رای مستقیم خودشان رئیس‌جمهور را انتخاب می‌کنند؛ تا الان هم شیوه بسیار خوب و تجربه‌شده‌ای است. اگر یک روز در آینده‌های دور یا نزدیک – که احتمالا در آینده‌های نزدیک، چنین چیزی پیش نمی‌آید – احساس بشود که به جای نظام ریاستی مثلا نظام پارلمانی مطلوب است – مثل اینکه در بعضی از کشورهای دنیا معمول است – هیچ اشکالی ندارد». البته مقام معظم رهبری زمان تحقق این موضوع را منوط به صلاح کشور و زمان آن را احتمالا در آینده دور دانستند.
حامیان تغییر نظام ریاستی به پارلمانی با استناد به سخنان رهبری از نظریه و طرح خود دفاع کردند اما در سوی مقابل منتقدان اعلام کردند که صحبت رهبر انقلاب درباره استقرار نظام پارلمانی متوجه آینده دور است و نیازمند آماده‌سازی «زیرساخت‌ها» است.
حدود شش ماه پس از سخنان مقام معظم رهبری، آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی گفت: «رهبری معظم در کرمانشاه جمله‌ای گفتند که از آن تفسیر سوء شد. منظور ایشان مطلب دیگری بود. بحث ایشان این بود که در نظام ما بن‌بست نیست. یعنی کسی نباید فکر کند که بن‌بست داریم و اگر ما حتی بخواهیم نظام اداره کشور را تغییر دهیم، قانون اساسی را اصلاح و تغییر می‌دهیم. اصل نظرشان این بود.»
اما موضوع به همین جا ختم نشد؛ این‌بار نوبت علی لاریجانی، رئیس مجلس بود که نظر خود را بدون پرده‌پوشی در این‌باره بیان کند. علی لاریجانی با دفاع صریح از تبدیل نظام ریاستی کشور به نظام پارلمانی، حرکت از نظام ریاستی به سوی نظام پارلمانی را منظم‌تر شدن ساختار کشور دانست. او نظام پارلمانی را «ضد دیکتاتوری» خواند و انتخاب رئیس‌جمهور به وسیله نخبگان منتخب مردم را تحت نظر گرفتن رئیس‌جمهور توسط نمایندگان مردم عنوان کرد.
هفت سال از زمان می گذرد، کشور در وضعیت جنگ اقتصادی با آمریکا قرار دارد و برخی صاحب نظران سیاسی و اجتماعی معتقدند با اصلاح قانون اساسی و بازگشت به نظام پارلمانی می توان به جامعه پالس های مثبتی دارد.
ابراهیم فیاض معتقد است «بیشتر از آنچه بخواهیم به انتخابات مجلس و ریاست جمهوری فکر کنیم، باید به ماه های پیش رو فکر می کنیم. تابستان پیشرو، تابستان داغی است. از الان خواسته و مطالبه اجتماعی دارد اوج می گیرد و این مطالبه اجتماعی هم جدی است. باید مشارکت عمومی در حاکمیت بیشتر شود، تعداد کرسی های مجلس افزایش پیدا کند و جایگاه نخست وزیر به قوه مجریه برگردد تا جلوی تکروی روسای جمهور گرفته شود. به جزء خاتمی، در دوره ریاست جمهوری هاشمی، احمدی نژاد و روحانی شاهد این رویه بودیم و نتیجه عمل آن دولت ها نیز تورم شد. پیشنهاد می کنم دولت روحانی پیش قدم شود و از همین دولت، پست نخست وزیری به قوه مجریه برگردد».
البته موافقان از زوایای دیگری هم به موضوع می نگرند، به عنوان مثال منصور حقیقت پور مشاور علی لاریجانی معتقد است «تغییر نظام از ریاستی به پارلمانی موجب تعامل و همکاری بیشتر قوای مقننه و مجریه می شود چراکه نخست وزیر از مجلس رأ می گیرد».
دو سال و نیم تا پایان دولت روحانی باقی است و قطعا فرد دیگری باید در ۱۴۰۰ سکان مدیریت عرصه اجرایی کشور را به دست بگیرد، حال باید منتظر ماند و دید دولت روحانی برای تغییر مدل نظام از ریاستی به پارلمانی پیشگام می شود یا آنکه به واسطه چالش های بازنگری در قانون اساسی ترجیح می دهد به این حوزه ورود نکند تا در اوضاع جنگ اقتصادی با تمرکز بیشتری به مدیریت امور کشور بپردازد.