مالچ‌پاشی، محیط‌زیست خوزستان را نابود می‌کند
هورنیوز – دولت قرار است برنامه ۱۱ هزار هکتار مالچ‌پاشی را در خوزستان اجرایی کند. مسئله‌ای که نگرانی‌های زیادی برای دوستداران و کارشناسان محیط‌زیست ایجاد کرده است. چراکه مالچ پاشی نه تنها دردی از ریزگرد‌های خوزستان دوا نمی‌کند، بلکه به گفته کارشناسان این ترکیبات نفتی بعد از مدتی پوسیده شده و بر ریزگرد‌های استان نیز می‌افزاید.
برنامه‌ای که نه تنها منجر به هدر رفت منابع مالی می‌شود، بلکه حیات جانداران را هم به خطر می‌اندازد. بنابراین به جای اجرای چنین طرحی، یک فعال محیط زیستی معتقد است که باید جنگل‌کاری کرد، چراکه درختان علاوه بر جذب آب و محافظت از خاک سالانه ۵ /۷ تن ریزگرد را هم جذب خود می‌کنند.
همین چند ماه پیش بود که رئیس دفتر نهاد ریاست جمهوری از آغاز طرح مالچ پاشی در اراضی بیابانی خوزستان خبر داد. در این خصوص محمود واعظی گفته است که امسال برای ۱۱ هزار هکتار از اراضی خوزستان مالچ پاشی برنامه‌ریزی شده که امیدواریم این پروژه عظیم هر چه زودتر به اتمام برسد. قرار است این عملیات در منطقه چذابه با توجه به اینکه جاده‌های این منطقه در میان شن‌های روان واقع شده در سطح یک هزار هکتار با اولویت انجام شود.
خبری که از بدو انتشار آن توجه دوستداران و کارشناسان محیط‌زیستی بسیاری را به خود جلب کرد و با انتقادات بسیاری مواجه شد. چراکه کارشناسان محیط‌زیست در این خصوص معتقدند که مالچ پاشی نه تنها دردی از خوزستانی‌ها دوا نمی‌کند، بلکه در طولانی مدت خسارت‌های جبران ناپذیری را هم به زیست‌گاه‌های جانوری وارد می‌کند.
در این خصوص یک فعال محیط زیستی با تأیید مطالب فوق توضیح می‌دهد: «مالچ‌ها از ترکیبات نفت و گازوییل و مازوت ساخته شده تا بتواند ماسه و گل و خاک را به هم بچسباند، در غیر این صورت ذرات از یکدیگر جدا می‌شوند و حالت پتو به خود نمی‌گیرند.» اسماعیل کهرم ادامه می‌دهد: «همین ترکیبات نفتی خاک را مسموم می‌کنند، اجازه نمی‌دهند هیچ رستنی در آنجا بروید، هر گل و گیاهی را نابود و مدفون می‌کنند و در نهایت یک بیابان سیاه از نفت به جا می‌گذارند. همچنین حیوانات بومی منطقه مانند آهوی شنی به دلیل از دست دادن منبع غذایی خود از آنجا فراری می‌شوند.»
هدر رفت بودجه دولتی با مالچ پاشی
بنابراین مالچ پاشی گزینه خوبی برای رفع معضل ریزگرد‌های خوزستان نیست. در این راستا کهرم بیان می‌کند: «این ترکیبات در اثر گرمای هوا، خشک و پوسیده می‌شوند و این بار با وزش باد، مواد نفتی هستند که پراکنده می‌شوند، یعنی ریزگرد نفتی درست کرده‌ایم.»
یک فعال دیگر محیط‌زیست در تأیید گفته‌های کهرم می‌گوید: «شن‌زار‌های خوزستان که زیستگاه گونه‌های کمیابی همچون آهوی شنی است کانون ریزگرد نیستند، اما هزینه بیت‌المال صرف مالچ‌پاشی این مناطق و نابودی حیات وحش می‌شود.»
کرامت حافظی تأکید می‌کند: «این مناطق به هیچ وجه کانون ریزگرد نیستند و ریزگرد‌های خوزستان جنس رُس دارند و نه ماسه و کانون‌های ریزگرد خوزستان آب‌گیر‌ها و تالاب‌ها و دشت‌های سیلابی هستند که به هرعلتی از آب محروم شده‌اند.»
وی با اشاره به عواقب جبران ناپذیر اجرایی چنین طرح‌هایی می‌افزاید: «مالچ پاشی در خوزستان اندک علوفه منطقه را نابود می‌کند و باعث نابودی تنوع زیستی خزندگان و پستانداران و حتی پرندگان منطقه می‌شود.»
پرویز کردوانی، پدر کویرشناسی ایران نیز در تأیید دو کارشناس قبل با اشاره به اینکه از سال ۱۳۴۲ مالچ نفتی ده‌ها بار بر روی تپه‌های ماسه‌ای خوزستان پاشیده شده است، می‌گوید: «با این وجود این مالچ‌پاشی تأثیری بر روی گسترش ریزگرد در منطقه نداشته است، سازمان جنگل‌ها و مراتع هم اعلام کرده است که از اول مهرماه تا بهمن‌ماه ۹۶، ۲۴۰ میلیارد تومان حواله مالچ نفتی از وزارت نفت دریافت کرده است.»
با این تفاسیر باز هم برای لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ دولت تا سقف ۱۰۲۰ میلیارد تومان اعتبار برای خاکپوش یا همان مالچ‌پاشی در اختیار سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری قرار داده است تا با مقابله و شن‌های روان را تثبیت کند. موضوعی که نه تنها معضل را برطرف نمی‌کند، بلکه تشدید هم خواهد کرد.
اسماعیل کهرم کارشناس محیط‌زیست معتقد است به جای این اقدامات مخرب تنها راه‌کار درخت‌کاری در کانون‌های ریزگردی است. چراکه درختان علاوه بر جذب آب و محافظت از خاک سالانه ۵ /۷ تن ریزگرد را هم جذب خود می‌کنند.
میترا شهبازی