زیرساخت‌های خوزستان در مقابل مخاطرات خطرپذیرند
هورنیوز – مصطفی محمدی‌ده‌چشمه اظهار کرد: ایران کشور زلزله‌خیزی است و به لحاظ علمی اثبات شده است گسل‌های شمال غرب تا جنوب شرق کشور به عنوان مهم‌ترین و فعال‌ترین گسل‌های ایران و کانون زلزله کشور هستند. همچنین در فلات مرکزی گسل‌های فعال و نیمه فعال وجود دارند، در نتیجه از اینکه کشور ما خطرپذیر است، هیچ شک و تردیدی وجود ندارد.
بیش از ۵۰ درصد زلزله‌های سال گذشته کشور در امتداد گسل جوان زاگرس بودند
وی ادامه داد: در استان خوزستان نیز گسل جوان زاگرس وجود دارد که به عنوان گسل اصلی و پرلرزه کشور شناخته می‌شود، گسلی که از شمال غربی تا جنوب کشور ادامه دارد و استان‌هایی که روی این گسل قرار دارند، آسیب پذیراند. از این گسل به عنوان کانون زلزله‌های کشور یاد می‌شود. بیش از ۵۰ تا ۶۰ درصد زلزله‌های کشور که سال گذشته اتفاق افتادند، در امتداد گسل جوان زاگرس بودند.
مدیر مرکز مطالعات و تحقیقات کاربردی پدافند غیرعامل دانشگاه شهید چمران اهواز درخصوص اینکه خوزستان در آبان ماه سال جاری یکی از پرلرزه‌ترین استان‌های کشور بوده است، بیان کرد: لرزه‌ها و ناآرامی‌های چندماه اخیر استان خوزستان نیز متاثر از گسل جوان زاگرس است. چند گسل فرعی نیز وجود دارد که در کنار هم متاثر از گسل اهواز، دزفول، شوشتر، لالی و گسل‌های ریز و درشت، استان خوزستان را به عنوان استان پرلرزه و فعال در چند ماه اخیر، به‌ویژه از آبان ماه سال ۹۶ و زلزله کرمانشاه معرفی کرده است.
باید هر چند سال یکبار انتظار وقوع زلزله‌های ۶ تا ۷ ریشتری را داشت
محمدی‌ده‌چشمه گفت: باید این واقعیت را پذیرفت که در دوره زمانی پرلرزه‌ای قرار داریم. با توجه به ویژگی‌های جغرافیایی کشور، همه کارشناسان بر این باوراند که هر چند سال یکبار باید انتظار وقوع زلزله‌هایی با قدرت ۶ تا ۷ ریشتر را داشت. خوشبختانه در چند سال اخیر شاهد آزاد شدن خفیف انرژی هستیم و این انرژی به صورت تدریجی خارج شده در نتیجه، اثر تخریبی کمتری دارد؛ به این معنی که انرژی ناشی از زلزله به صورت تدریجی تبدیل به زلزله‌های خفیف شده و باعث می‌شود انرژی به صورت تدریجی آزاد شود و از یک زلزله شدید جلوگیری کند.
استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه شهید چمران اهواز عنوان کرد: در استان خوزستان با سه سطح از خطرپذیری مواجه هستیم؛ شهرستان‌های دزفول، دهدز، رامهرمز، شوشتر و مسجدسلیمان در خطرپذیری بالایی قرار دارند، شهرهای اهواز، حمیدیه، رامشیر، شوش و ملاثانی در معرض خطر متوسط و شهرهای آبادان، بندرامام خمینی، سربندر، شادگان و خرمشهر در معرض خطر کمتر زلزله قرار دارند. چند ماه اخیر شاهد پرلرزه‌بودن هویزه بودیم که بزرگترین زمین لرزه به ترتیب ۳.۴ ،۳.۳ ،۳.۰ و ۲.۹ ریشتر بود، در حالی که شهر هویزه در خطرپذیری متوسط قرار دارد، بنابراین نمی‌توان نظر قاطعی درباره زمین لرزه داد.
نظریه‌ای درباره زلزله‌های اخیر خوزستان
وی ادامه داد: اینکه استان خوزستان سال گذشته یکی از پرلرزه‌ترین استان‌ها بوده است، اتفاق عجیبی نیست و در بقیه استان‌های کشور نیز شاهد زمین لرزه بوده‌ایم. در نتیجه این موضوع نشان‌دهنده زلزله‌خیزی تمام کشور است. درخصوص زلزله‌های اخیر استان خوزستان نظریه‌ای وجود دارد که بر مبنای آن انتقال بین حوزه‌ای لرزش‌ها است. یعنی زلزله از استان کرمانشاه به خوزستان و از خوزستان به فارس و از فارس به کرمان منتقل می‌شود.
شروع لرزه‌خیزی گسترده در کل کشور همزمان با زلزله کرمانشاه بوده است
محمدی‌ده‌چشمه گفت: شروع لرزه‌خیزی گسترده در کل کشور از آبان ۹۶ و همزمان با زلزله کرمانشاه بوده است اما دلیل اصلی این زمین لرزه‌ها، زلزله کرمانشاه نیست. به عنوان مثال گفته می‌شود دلیل لرزش‌های اخیر شهر هویزه، وجود گسل نهان است اما هنوز به طور قطع نمی‌توان دلیل اصلی آن را وجود گسل نهان دانست و ممکن است اثر راندگی گسل اهواز باشد. با توجه به موقعیت جغرافیایی استان، شناخت گسل سخت‌تر است و نیاز است که مطالعات بیشتری در این زمینه صورت گیرد.
در کشور استراتژی موثر برای مدیریت بحران زلزله وجود ندارد
عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز بیان کرد: متاسفانه، علی‌رغم خطرپذیری کشور هنوز استراتژی و راهکار موثر برای مدیریت بحران وجود ندارد. در مرحله اول یعنی شناخت مخاطرات، از ابتدایی‌ترین مراحل مدیریت بحران است. واقعیت این است که در مرحله شناخت مخاطرات هنوز مشکل وجود دارد. در کشورهای جنوب شرق آسیا اقداماتی از جمله مقاوم‌سازی انجام می‌دهند تا زلزله اثرات کمتری داشته باشد. کشور ما نیز باید در این مسیر حرکت کند و شهرها و روستاها را در مقابل زلزله مقاوم‌سازی و تاب‌آور کنیم.
زیرساخت‌های خوزستان در مقابل مخاطرات بسیار خطرپذیرند
وی اظهار کرد: متاسفانه زیرساخت‌ها و شریان‌های حیاتی استان خوزستان در مقابل مخاطرات بسیار خطرپذیرند. به عنوان مثال اتفاقات بهمن‌ماه سال ۹۵ در قالب برهم کنش زیرساختی که قطعی آب و برق را در پی داشت، نشان‌دهنده این است که استان خوزستان تاب‌آور نیست و نیاز است که در این حوزه بیشتر کار شود. از جمله اقدامات، فرهنگ‌سازی است. رسانه‌ها نیز باید در ارتباط با مخاطرات از جمله زلزله، اطلاع‌رسانی کنند.
لزوم تجهیز شهرستان‌ها به دستگاه لرزه‌نگار
محمدی‌ده‌چشمه عنوان کرد: نیاز است که شهرستان‌ها به دستگاه لرزه‌نگار مجهز شوند. همچنین استان نیاز به طرح جامع‌پذیری در برابر زلزله دارد تا بتوانیم از سطح خطرپذیری استان در برابر زلزله مطلع شویم. متاسفانه به ایمنی در ساخت و ساز توجه نمی‌شود و بسیاری از طرح‌ها بدون پیوست ایمنی انجام می‌شوند که باید به این مساله مهم توجه شود. همچنین در رویکردهای کلان مدیریتی به فرهنگ پیشگیری توجه کافی نمی‌شود که سازمان‌ها باید به طور جدی به آن بپردازند.
وی گفت: استان خوزستان از نظر زیرساختی وضعیت غیرمقاوم دارد، در نتیجه باید به طور اساسی به مدیریت جامع خطرپذیری استان فکر کرد و طرح جامع و تفصیلی لرزه‌ای استان خوزستان در مقیاس شهرها و روستاها تهیه شود.
ایسنا