هورنیوز – کارشناسان علت این موضوع را کاهش حجم ذخیره آب در مخزن سدهای کشور عنوان کردند. به گونه ای که در اسناد رسمی عنوان شد حجم ذخیره آب در ورودی و خروجی سدهای بزرگ نیز از کاهش جدی برخوردار شد و ورودی به این سازه‌های آبی ۳۴ درصد و خروجی از آن‌ها نیز نسبت به سال گذشته با کاهش ۲۹ درصدی روبرو شد. مسوولان نیز اعلام کردند درحال حاضر(تیرماه ۹۷) به طور میانگین ۵۲ درصد مخازن سدهای کشور دارای منابع آبی است.

در چنین شرایطی وزارت نیرو همچنان برای تامین آب شهرها بر طبل نیمه شکسته “سدسازی” می کوبد و مدیران آن در شهرستان ها و نیز استانداران و نماینده های مجلس، از این رویکرد دفاع می کنند.

یکی از سدهایی که به نام تامین آب شرب مردم در حال ساخت است سد “مراش” در استان زنجان است. این سد که برای تامین آب شرب منطقه “ماه نشان” کلنگ زنی شده است دارای حاشیه های زیادی شد. به گونه ای که چند سال پس از شروع طرح، کوهنوردانی که از آن مسیر تردد می کردند متوجه ساخت سدی در دل مراش شدند.

ورود اداره کل حفاظت محیط زیست زنجان به موضوع نتوانست مسوولان آب منطقه ای را مجاب کند که طرح را انجام ندهند. با این همه طرح برای مدتی متوقف بود؛ چرا که مسوولان محیط زیست می گفتند پروژه سد ایالو اساسا غیرقانونی و بدون مجوز بوده است.

کار به نامه نگاری و رسانه ها کشیده شد و در همین حال دولت دوازدهم بر سر کار آمد. دولتی که رییس سازمان محیط زیستش اعلام کرد با سدسازی ها مشکلی ندارد. وزارت نیرو جانی دوباره گرفت و بسیاری از سدهای مخرب نیمه کاره خود را دوباره کلید زد که مراش و ایالو از آن جمله اند.

حالا پس از سفرهای متعدد فرستادگان دولت گاه بدون حضور نمایندگان محیط زیست و گاه با حضور کمرنگ آنها، موضوع مراش و ایالو مجددا خبرساز شده است. هرچند رفت وآمد دولتیان اساسا به منظور راضی کردن آنها برای تامین بودجه این پروژه بوده اما فعالان محیط زیست استان زنجان می گویند این سد علاوه بر اینکه سد دومی را بدون مجوز در دل خود داشته، از اساس دارای اشکالاتی است که می تواند “سد گتوند” دیگری را برای ایران رقم بزند. سدی که باعث شوری آب خوزستان و خشکی میلیون ها نفر درخت خرما در آن خطه شد.

آنها می گویند “مراش” درست در منطقه ای واقع شده که علاوه بر سست بودن، لایه های نمکی چشمگیری دارد که مسوولان باید مطالعه ای دوباره بر آن داشته باشند. آنها معتقدند اگر این سد ساخته شود رودخانه قزل اوزن خشک شده و اکوسیستم های استان دچار مشکلات جدی خواهند شد که به استان های همجوار نیز سرایت می کند.

لایه های نمکی و زمینی سست

سید حمید صدیقیان کوهنورد و فعال محیط زیست استان زنجان درباره سدهای “مراش” و “ایالو” که در زنجان در حال ساخته شدن است و مجوزهای لازم را برای ادامه کار نداشته است گفت:« سد مراش را در جای سستی کلنگ زدند و هنگامی که دیدند دیواره ها در حال فروریختن است به فکر چاره افتادند و به نام “ایالو” را به شکل پنهانی و بی مجوز کلنگ زدند و ساختند. بعد که با اعتراض ها مواجه شدند گفتند این سد تنظیمی برای آب های اضافی است.»

این فعال محیط زیست در ادامه افزود:« اول که ساخت سد را دیدیم تعجب کردیم. با سازمان متولی به عنوان فردی که علاقمند به مسائل آب و محیط زیست هستم موضوع را در میان گذاشتم و همراه دوستان کوهنورد، به بازدید از محل سدهای “مراش” و “ایالو” رفتیم. بعد از اداره کل محیط زیست خواستیم درباره این سدها توضیح بدهند و آنها گفتند که برای ایالو اصلا مجوز نداده ایم و آنها پنهانی این سد را ساخته اند.»

صدیقیان هشدار داد:« سد “مراش” را کاملا از نزدیک دیده ام؛ چرا که می خواستیم احساسی موضع گیری نکنیم. این سد در یک زمین بسیار سست زده شده و بعد از اینکه شن وماسه نرم را خاکبرداری کرده اند و دیده اند که اینجا اصلا آن خاصیت نگهداری را ندارد و دیواره ها در حال فروریختن است هزینه بسیار گزافی را صرف کرده اند تا دیواره های این سد خاکی را بتونی بسازند.»

او گفت:« نشست های زیادی هم با مسوولان سدسازی داشتیم. اول از موضع بالا با ما برخورد کردند و به منتقدان مارک می زدند که تخصص ندارند و یا مخالف توسعه هستند. بعد در حین همین پیگیری ها متوجه شدیم که آنها خلاف کرده اند و “ایالو” اصلا مجوز ساخت ندارد. اما حالا هم که معلوم شده مسوولان پیگیر نمی شوند و در حال سمبل کردن تخلف آنها هستند.»

وجود لایه های نمک

این فعال محیط زیست زنجان در ادامه با اشاره به اینکه سد مراش به دلیل وجود لایه های عمیق نمک می تواند آب را شور کند گفت:« مشکل بزرگی که سد “مراش” دارد این است که لایه های بسیار عمیقی را که به شکل افقی در دیواره ها وجود دارد نمک است و دیده می شود. این اتفاق در زمان هایی که باران باریده مشاهده شده است. به طوری که با بارش باران، شورابه داده و به سد ریخته است؛ با اینکه هنوز تمام نشده و آبگیری نشده است.»
صدیقیان افزود:« حالا متوجه شده اند اگر اینجا را آبگیری کنند زمین آن سست است و آب آن نه برای شرب و نه حتی برای کشاورزی نیز قابل استفاده نخواهد بود. بعد که خودشان متوجه این موضوع شده اند برای ادامه این پروژه نادرست، پروژه دیگری را بدون مجوز، چراغ خاموش و پنهانی در دره دیگری در همان حوالی به نام “ایالو” اجرا کرده اند. ظاهرا تنها می خواسته اند کار را به هر ترتیبی است ادامه داده و بگویند ما سد را ساختیم.»
او تاکید کرد:« “مراش” را با اشکالاتی که داشت دیدیم و بعد از آن، به بازدید “ایالو” رفتیم که چند ۱۰ کیلومتر با “مراش” فاصله داشت. گفتند این سد تنظیمی “مراش” است؛ به معنای اینکه برای آب اضافی سد بزرگی که پر از آب شده سد کوچکی می سازند و آن آب اضافه را در آن رها کنند تا هدر نرود. این در حالی است که خودشان هم هنوز نمی دانند آیا اساسا این سد بزرگ، آب اضافی خواهد داشت؟»

اهانت به معترضان

این فعال محیط زیست در ادامه با اشاره به اینکه در پاسخ به اعتراض های ما به ساخت سدهای مراش و ایالو، متولیان سدسازی استان ما را متهم به نادانی و غیرمتخصص بودن کردند گفت:« من هم در پاسخ آنها گفتم که مسوولان سدسازی نباید به معترضان اهانت کنند. ما اگر تخصص هم نداشته باشیم متوجه می شویم که سد تنظیمی را باید بعد از آبگیری می ساختند. چرا قبل از اینکه آبگیری مراش اتفاق بیفتد و بدانند که اساسا چقدر آب دارد و آیا آب اضافه خواهند داشت سد دیگری می سازند؟ پروژه در اول کار است و یک سد دیگر آنهم بدون مجوز ساخته اند.»

استدلال غیرمستند

صدیقیان در ادامه این گفت وگو به اسکان گفت:« در پاسخ به اعتراض های ما برای ساخت این سدهای غیراستاندارد و بی مطالعه، به ما نامه ای دادند که فرمانداری یا شورای “ماه نشان” نوشته است که ما آب نیاز داریم. من گفتم تاریخ این نامه مربوط به یکماه پیش است؛ درحالی که شما اینجا ماه هاست دارید کار می کنید و سد را می سازید؟ و کارشناس شما قبل از شما می گفت این سد تنظیمی و برای اضافه آب است.»

او تاکید کرد:« به نظر می رسد این ها خودشان متوجه شده اند که این خطا را انجام داده اند برای همین بودجه کم آورده اند و الان در صدد گرفتن بودجه های اضافی بیشتری هستند. باز هم گفته اند بودجه کافی نیست. البته پیمانکاران هم گلایه داشتند که پول آنها را هم پرداخت نکرده اند.»

این فعال محیط زیست زنجان هشدار داد:« مسوولان استان و پروژه مراش، می خواهند سریع تر پروژه را اجرایی کنند تا محیط زیست را در عمل انجام شده قرار بدهند؛ در حالی که این پروژه مشکلات فراوانی دارد و اگر اکنون به آن رسیدگی نکنند بعدها تبدیل به مشکلات بزرگ تری برای استان و اکوسیستم ها و شهروندان خواهد شد.»

منبع: اسکان نیوز