وقتی تست هوش تکراری، جایگزین آزمونی معتبر شد!
هورنیوز – آزمون ورودی تیزهوشان را با این توجیه که نباید استرسی به دانش‌آموزان وارد شود، سه ماه مانده به برگزاری حذف کردند و بعد از چند ماه یک نسخه کپی‌شده و تکراری از تست هوش ریون را با چند سوال تشریحی از دانش‌آموزان گرفتند؛ دورِ باطلی با توجیه مسئولیت‌پذیری! این عبارت خلاصه‌ای از تمام حواشی و جزئیات حذف آزمون ورودی تیزهوشان و جایگزینی تست هوش است. آزمون ورودی‌ای برای پایه هفتم که با دستور محمد بطحایی، وزیر آموزشوپرورش برای جلوگیری از ورود استرس به دانش‌آموزان و تمرکز بر عملکرد کیفی، حذف و آزمون سنجش هوش و استعداد جایگزین آن شد. تست هوشی که قرار بود با ملاحظات کارشناسان متخصص به‌صورت بومی طراحی شود ولی در نهایت روز برگزاری آزمون، سوالات تست ریون پخش شد. تستی تکراری که نه تنها استرس دانش‌آموزان را کم نکرد که بلاتکلیفی هم برای آنها ایجاد کرد.
توجیهشان هم این بود: «مهم این نیست تست هوش در دسترس باشد، چرا که ۶۰ سؤال تجسم فضایی ارائه می‌شود که حتی اگر دانش‌آموز این پرسش‌ها را حفظ هم کرده باشد، باهوش است. همه تست‌های هوش در دسترس است و به دلیل استاندارد بودن از آنان استفاده می‌شود.» در واقع هدف اصلی آموزشوپرورش از حذف آزمون ورودی تیزهوشان، بازگرداندن دنیای کودکی و آرامش به زندگی کودکان و خانواده‌هایشان، افزایش کیفیت یادگیری با تمرکز بر محتوای دروس رسمی و دوری از تجویز کتب کمک‌درسی و کوتاه‌کردن دست آموزشگاه‌های آزاد سودجو و مخل فرایند آموزش بود اما به‌نظر می‌رسد این هدف در همان ابتدا به یک طرح شکست‌خورده تبدیل شد، چون نه تنها این اتفاق نیفتاد که چالش دیگری به نام تست هوش تکراری را هم به‌وجود آورد و باعث شد وضعیت این دانش‌آموزان نامتعادل‌تر از قبل شود. شاید هم آموزشوپرورش می‌خواهد با این مدل برگزاری آزمون، حذف سمپاد را عملیاتی کند.
نتایج ریون بی‌اعتبار است
به‌نظر می‌رسد با این وضعیت در تیم طراحان سوال، متخصصی حضور نداشته و حتی دانش اولیه برای سنجش هوش و ابزارهای آن را هم نداشته‌اند. دلیل آن هم این است که آزمون‌های بسیار معتبرتر و کامل‌تری برای سنجش هوش در دسترس است و عدم آگاهی برنامه‌ریزان باعث چنین خطایی شده است. در واقع طبق نظر کارشناسان، آزمون ریون بدون در نظر گرفتن سایر عوامل و تنها به یک دلیل «انتشار آزمون در کتاب‌ها، جزوات و فضای مجازی» غیرقابل اعتماد و استفاده است و نتایج آن بی‌اعتبار است. در کتاب نظریه و کاربرد آزمون‌های هوش و شخصیت نوشته حسن پاشا شریفی درباره آزمون ریون آمده است: «از محدودیت‌های عمده آزمون ریون آن است که سوال‌های آن تنوع زیادی ندارند و این آزمون قادر نیست مولفه‌های زیادی از هوش را بسنجد و در این زمینه محدودیت زیادی دارند. به‌همین دلیل آزمون ریون، استفاده از آزمون‌های کلامی را که بیشتر هوش متبلور را اندازه‌گیری می‌کنند همراه با ماتریسهای خود توصیه می‌کند.»
بحران برچسب کم‌هوشی
طی سال‌های گذشته برای ورود دانش‌آموزان به مدارس استعدادهای درخشان، استعداد تحلیلی و تفضیلی آنها مورد توجه قرار می‌گرفت و یکی از انتقاداتی که از سوی مسئولان آموزشوپرورش بر این ارزیابی وارد بود برچسب کم‌هوشی به داوطلبانی است که در آزمون پذیرفته نمی‌شدند بر همین اساس تغییراتی برای ورود دانش‌آموزان به مدارس استعدادهای درخشان اعمال شد. در همین میان یکی از کارشناسان آموزشی گفته است: «بر اساس استاندارد‌های امسال صرفا هوش دانش‌آموز ارزیابی می‌شود و چنانچه داوطلبان نتوانند امتیاز لازم برای ورود به مدارس استعدادهای درخشان را کسب کنند بیش از پیش با برچسب کم هوشی مواجه خواهند شد. برگزاری این آزمون که با آزمون ریون دانش‌آموزان را مورد ارزیابی قرار می‌دهد نه تنها کمکی به ارتقای کیفیت ورود دانش‌آموزان به مدارس استعدادهای درخشان نمی‌کند بلکه باعث تضعیف کیفیت خواهد شد چرا که برخی از دانش‌آموزان پیش از این با سوالات آزمون به طور کامل آشنا بودند و بر همین اساس بعد پا‌یایی و روایی زیر سوال می‌رود. این آزمون بیشتر هوش تصویری دانش‌آموزان را می‌سنجد و سایر هوش‌ها چندان مورد ارزیابی قرار نمی‌گیرد؛ بر همین اساس این احتمال می‌رود که کیفیت برگزاری آزمون تحت تاثیر چنین شرایطی جریان ورود دانش‌آموزان استعدادهای درخشان را نه تنها کیفی‌تر می‌کند بلکه باعث افت آن می‌شود.»
این عکس قسمتی از تست هوشی است که آموزشوپرورش برگزار کرده است.
این عکس هم قسمتی از تست هوش ریون است؛ همین یک نمونه نشان می‌دهد که کل آزمون هوش آموزشوپرورش کپی از تست هوش ریون بوده است.
