به گزارش هورنیوز، از همان زمان که صدام خرمشهر را مروارید شط العرب نامید و باحمله ی ناجوانمردانه در ابتدای مهر ۱۳۵۹ بعد از ۳۴ روز مقاومت (معروف به مقاومت ۴۵روزه) در چهارم آبان همان سال مدافعانش را شکست داد و آن را تسخیر کرد، چشم عراقی ها به دنبال خرمشهر بود. عراق در تمام ثانیه های آن پانصد و هفتاد و هشت روز که دردانه ای ایران را اسیر کرده بود، خواب های رنگینی برای آن می دید. فتح پاره ی تن ایران آنقدر برای بعثی ها مهم و رویایی بود که پس دادنش را کابوسی بزرگ می دیدند. کابوسی که با قطره قطره ی خون جوانان ایران، جلوی چشم صدام محقق شد و خرمشهر مظلوم، اسیر و زخمی را در سومین روز خرداد سال ۱۳۶۱ به آغوش مام وطن بازگرداند.

سلول به سلولش از دوری و اسارت زخمی بود. دشمن صفاک تنش را با “جئنا لبنقی” خالکوبی کرده بود و برایش نقشه ها کشیده بود. خط تاکسی مستقیم محمره به بصره را راه انداخته بود و در نقشه ی جغرافیایش جایش را خالی کرده بود. عراقی ها از همان زمان چشمشان دنبال خرمشهر بود. و حتی قبل تر از آن زمان که می آمدند تا ترقی و رونق و جدیدترین محصولات دنیای مدرن را از خرمشهر به سوغات ببرند.

خرمشهر، پیش از محاصره و تجاوز ارتش عراق، یکی از شهرهای زیبای جنوب و از بزرگ ترین بنادر خاورمیانه و خلیج فارس به شمار می آمد. این بندر، می توانست کشتی های بزرگ اقیانوس پیما را پذیرا شود و با داشتن ۱۳ اسکله، نقش ویژه ای در بازرگانی منطقه ایفا کند. خرمشهرِ پر رونق در کنار برادرش آبادان مدرن ، هر چشم ناپاکی را به طمع وامیداشت. طمع به مثلث ثروت، امنیت و مدرنیته!

آری این دندان طمع از همان روز در دهان عراق تیز و تیز تر می شد. خرمشهر را خدا آزاد کرد، امام جام زهرش را نوشید و جنگ را رزمندگان ایران پس از هشت سال با قطعنامه ۵۹۸ سازمان ملل تمام کردند. اما نه خرمشهر به مروارید درخشان روزهای نخست بازگشت و نه علاقه ی عراقی ها به خرمشهر کم شد.
اکنون بعد از ۲۹ سال از پایان جنگ تحمیلی و سقوط حکومت صدام در عراق بازهم پای عراقی ها به خرمشهر باز شده است. اما این بار نه برای جنگ که به نام توریست و گردشگری.

چندسالی ست که مسیر کربلا از خرمشهر می گذرد و هرساله چندین هزار زائر با عبور از شلمچه، به زیارت حرم اباعبدالله (ع) مشرف می شوند. عراق مهمان نوازانه پذیرای زائران است و عطش خدمت به زایرین را که ادامه عطش روز کربلاست در خود سیراب می کند. عراق هرسال بزرگترین میزبان شیعیانی از اقصی نقاط جهان در مهمانی اربعین حسینی است.

روزهای پایانی سال ۹۶ که به روزهای آغازین سال ۹۷ پیوند خورد، عراقی ها اجازه پیدا کردند تا بدون ویزا از مرز شلمچه وارد خرمشهر شوند. کم کم که اجازه ورود خودروهایشان هم صادر و پایشان به آبادان هم باز شد. منطقه آزاد تجاری اروند با تحت پوشش قرار دادن خرمشهر و آبادان، به مرز گردشگری آزادانه ی عراقی ها بدل شد.
منطقه آزاد اروند به مقصد دائمی عراقی ها (اغلب از بصره) با خانواده هایشان برای گردشگری تبدیل شد. موضوعی که ابتدای امر ساده، قابل پیش بینی ، کنترل شده و حتی خوشایند به نظر می رسید.

خوشایند از آن جهت که خرمشهر پس از سال ها تنهایی و حضور هموطنانش فقط در عید نوروز و اردوهای راهیان نور ‌اکنون فرصت میزبانی مردم کشور همسایه را هم پیدا می کند؛ گردشگری رونق پیدا کرده و بازار هم تکانی خواهد خورد. عراقی ها هم می بینند با خرمشهر چه کردند و هم دینارهایشان را برای خرید از خرمشهر و ابادان به همراه خواهند آورد. چند روزی را خوش میگذرانند و صحیح و سالم و امن به کشورشان باز میگردند.

اما بنا به دلایلی این شرایط کاملا محقق نشد. مبتکران امر نه تنها کمبود زیرساخت های گردشگری را در نظر نگرفته بودند، بلکه به تامین امنیت گردشگران و میزبانان هم گویا توجهی نداشتند. رونق گردشگری علاوه بر وجود خطوط حمل و نقل استاندارد و محل اسکان مناسب، به جا افتادن سازو کار و فرهنگی برای مهمان و میزبان هم نیاز دارد.

همزمان شدن روند صعودی حضور عراقی ها در این منطقه با روند نزولی ارزش ریال ایران که نتیجه ای جز تمرکز خرید عراقی ها در ایران نداشت. با زمین خوردن ریال، این عراقی ها بودند که دسته های دینار و دلارشان را وارد دخل فروشنده هایی خرمشهر و آبادان کردند و ارزاق را به بصره ترانزیت کردند. هر فروشنده ای که با خریدارانی پُر پول و پُر نیاز برخورد کند قطعا چشمش برق زده و به فکر تکان دادن دخلش می افتد.

فرمانداری خرمشهر از قرار گرفتن گوشت سفید، شیرینی جات، خوراکی ها و فرش وگلیم در صدر لیست خرید عراقی ها از منطقه آزاد اروند گزارش داد. عراقی ها به علت کاهش ارزش ریال دست بازتری برای خرید اجناس دارند. خریدهای کلان، متنوع و بدون چانه، ارمغان این کاهش ارزش پول ملی برای فروشنده های منطقه آزاد اروند است.

از آن سو به علت عدم پیش بینی این حجم از خرید و تهیه نکردن ساز و کار خرید و فروش با حفظ مایحتاج هموطنان ایرانی، در مواردی ارزاق عمومی مردم کمیاب و نایاب شد و مردم را دچار سردرگمی کرد. خالی شدن بازار خرمشهر از ماهی و مرغ در مقاطعی نمونه ی این عدم برنامه ریزی هاست. عامه مردم و اقشار آسیب پذیر اولین قربانیان این اتفاق بودند. اعتراضات مجازی هم بالطبع دردسترس ترین راه حل بود. فرمانداری خرمشهر ضمن جلسه با اصناف، بازرگانی و اداره صمت (صنعت و معدن و تجارت) خواستار پشتیبانی اصناف مورد علاقه ی عراقی هاشد تا با افزایش واحدهای صنفی شان، هم پاسخگوی نیاز بومی ها باشند هم توریست ها.

قطعا رونق بازار و واحدهای خدماتی منجر به گردش مالی و افزایش سود اقتصادی در هر منطقه ای ست. منطقه آزاد تجاری اروند هم مستثنی از این قاعده نیست. توریسم از جمله صنایع سودآور در تمام جهان است. صنعتی که همزمان چندین شغل و محصول را بطور مستقیم و غیر مستقیم متحول می کند. مناطق زیادی در جهان هستند که همه یا حداقل بخشی از تحول اقتصادی خود را مدیون صنعت توریسم هستند. اگر اقتصاددانان باهوشی برای منطقه آزاد اروند برنامه ریزی کنند به راحتی می توانند از ظرفیت های فوق العاده ی این منطقه استفاده کرده و منطقه را متحول کنند. ظرفیت هایی همچون راه های حمل و نقل دریایی، جاده ای، هوایی و ریلی، تورسیم درمانی، دانشگاهای مختلف با رشته های متنوع و تمرکز ظرفیت علمی کشور در این منطقه، همزبانی، هم دینی و حتی قرابت فامیلی و قومی بومیان منطقه اروند با تورسیت های عراقی، امکان اسکان طولانی یا کوتاه مدت در منطقه و یا تهیه ی ساز و کار ترنسفر مستقیم مسافر به شهرهای مذهبی مثل قم و مشهد یا شهرهای سیاحتی در شمال ، مرکز جنوب کشور.

استفاده از همه ی این ظرفیتها اگر با دکترین مشخص و نظم فرامنطقه ای و زیرساخت بومی محقق گردد قطعا نه فقط برای ساکنان منطقه ازاد اروند که برای کل کشور سود ده بوده و قطب اقتصادی-توریستی این بخش از کشور را تقویت میکند. بشرطی که این فضا برای همه ی ساکنان منطقه از جمله قشر آسیب پذیر و عامه ی مردم هم سود ملموسی در پی داشته باشد. گردش مالی منطقه تواند منافع بلند مدت یا میان مدت قابل لمسی برای همه ی دست اندر کاران این صنعت کنار بگذارد.

جدای از این موضوع، توجه به بافت فرهنگی مذهبی این دو شهرستان هم، محل مناقشه است. متاسفانه طی چندماه اخیر حرکت های ناشایستی از توریستهای عراقی در خاک میزبان مشاهده شد که نه تنها سنخیتی با بافت مذهبی-فرهنگی منطقه نداشت که بازتاب گسترده منفی و مشمئز کننده ای هم داشت. تکرار چند باره ی خانه های فساد و دستگیری گروهای ارائه ی خدمات غیر اخلاقی، اعمال منافی عفت و مشروبات الکلی به عراقی ها در ایران احساسات شهروندان را جریحه دار کرد. حتی در مواردی خود مردم وارد عمل شده و با افراد مضنون به این فعالیت ها برخورد کردند. برخی معتقدند که چنین اتفاقی در امر گردشگری طبیعی ست و ضمن موافقت با توبیخ و مجازات عاملین، از لزوم نوشته نشدن گناه عده ای قلیل به پای همه توریستهای عراقی از رونق نیفتادن گردش اقتصادی تاکید کردند. این منتقدین وجود چنین معضلات اجتماعی را در داخل خودِ کشور بدون دخالت خارجی ها شاهدی بر ادعای خود دانسته و بر لزوم عدم تاثیرگذاری این موارد بر مناسبات دوکشور مصرند.
برخی دیگر هم به شدت موضع مخالف گرفته و بیان می کنند سبقه ی مذهبی و چهره ی دینی “نجف الثانی” محلِ این بی اخلاقی ها نیست و هرچه سریعتر دولت یا مسولین منطقه و نیروهای حافظ امنیت باید برای این وضعیت چاره ای بیندیشند. انتشار چنین اخبار و تکرار چنین حوادثی را غیر قابل تحمل و مثال تجاوز بیگانه به وطن تلقی می کنند.

باتوجه به نظر هر دو طیف ابتدا باید اذعان کرد قطعا چنین حرکات زشت و ناشایستی نه در شأن مردم ایران است و نه در به جا آوردن حق میزبانی شان صحیح است. جنگ هشت ساله ی این دو همسایه ی مسلمانِ غیرتی ثابت کرد که از مهمترین اولویت های ایرانی ها حفظ حرمت، ناموس و خاک دربرابر تجاوز بیگانه است. پس هیچ بعید نیست این مصداق ها با حضور پررنگ عراقی ها بیشتر بروز کند و حساسیت اجتماع را نسبت به اعمالشان افزایش دهد. درکنار این، تقدیم هزاران شهید و جانباز و جاوید الاثر به وطن برای مقابله با دشمن عراقی، با گذشت بیش از سی سال از جنگ تحمیلی و میزبانی بینظیر عراقی ها از زوار اربعینی هنوز از ذهن مردم پاک نشده است.

و در پایان لزوم تهیه زیرساخت گردشگری در منطقه است. تابلوهای راهنمایی به سه زبان، مسیرهای و وسایل نقلیه استاندارد، تسهیل دسترسی به امکانات و نیازمندی ها، برنامه ریزی اصناف پر متقاضی برای بهرمندی توریست ها همزمان با عدم آسیب به بازار و داخلی، اطمینان خاطر مهمان و میزبان از تمامی زوایای امنیتی، تخصیص بازارچه های ویژه، ارتقای کمی و کیفی اماکن توریستی اعم از هتلها، موزه ها، پارک ها، صرافی ها، مراکز خرید، مراکز درمانی، ورود قوی و تاثیرگذار بخش خصوصی، تبلیغات مبتکرانه و خلاق، امکان تبادلات فرهنگی، توجه جدی به نیازمندی ها و حدود و ظرفیت های هردوطرف میزبان و مهمان و…

عباس مدحجی