“آب نمک” روی زخم‌های ۳۸ ساله آبادان و خرمشهر
رودخانه‌های بسیاری در خوزستان وجود دارد که به عنوان منابع عظیم آبی کشور و استان به حساب می آیند و سدهای بیشماری نیز بر روی آن‌ها ساخته شده است تا بتوانند این منابع عظیم آبی را کنترل کنند اما با وجود همه این منابع و به دلایل متعدد خوزستان اکنون با بحران خشکسالی مواجه است، بحرانی که رگ‌های حیاتبخش این استان که همان رودهای آن است را خشک کرده و خوزستان را تشنه‌تر و خشک تر از همیشه به حال خود رها کرده است.
بحران آب مساله‌ای است که در حال حاضر گریبان بیشتر شهرستان‌های خوزستان از جمله آبادان و خرمشهر را گرفته است و مردم این شهرها با این بحران به طور جدی درگیر هستند. خشکسالی در چند سال اخیر و کاهش بارش در استان‌های بالادست باعث شده تا ذخایر آب پشت سدها کاهش پیدا کند و زنگ خطری جدی را در بحث تامین آب مورد نیاز مردم به صدا درآورد.
کاهش آورد آب رودخانه‌های اروندرود، بهمنشیر و کارون باعث پیشروی آب دریا از سمت خلیج فارس به سمت اروندرود و از آنجا به سمت رودخانه کارون شد تا مردم خرمشهر و آبادان، در لوله‌کشی های منازل خود آبی شورتر از آب دریا را مشاهده کنند. در گذشته آب رهاسازی شده از پشت سدها مانع ورود آب دریا به رودخانه اروند و کارون می‌شد اما اکنون به دلیل کاهش ذخایر آبی این مساله ممکن نیست و شرایطی را به وجود آورده تا آب شرب مردم در شهرهای خرمشهر و آبادان با کاهش کیفیت و شوری بسیار بالایی مواجه شوند به شکلی که مردم این شهرها در روزهای اخیر تجمعات اعتراضی داشته و خواستار بهبود وضعیت کیفی آب شده‌اند.
آب آبادان هم شور است، هم بوی فاضلاب می‌دهد
محمد، جوانی حدودا ۳۵ ساله که در آبادان زندگی می‌کند، با گلایه از شوری آب در آبادان می‌گوید: “آب در آبادان بسیار شور است و وقتی شیر آب را باز می‌کنیم، انگار آب دریا از لوله خارج می‌شود. شوری آب به کنار، آبی که در لوله کشی منازل آبادان میان مردم توزیع می‌شود، بوی بسیار بدی هم دارد و اصلا نمی‌توانیم آن را بنوشیم. آب لوله کشی که در منازل استفاده می‌کنیم، آب فاضلاب است و نه می‌توانیم آن را بنوشیم و نه از آن برای شستن استفاده کنیم”.وی ادامه می‌دهد: “آب شرب در آبادان بوی فاضلاب می‌دهد و از حدود ۱۰ یا ۱۲ روز پیش نیز شور شده است.ما حتی نمی‌توانیم با این آب حمام برویم زیرا اثرات نمک روی بدنمان باقی می‌ماند و پوست و چشم هایمان به خارش می‌افتد. از روزی که آب در آبادان شور شده است، گاها قطعی آب نیز داریم و واقعا مشخص نیست که این وضعیت تا کی قرار است ادامه پیدا کند”.
محمد عنوان می‌کند: “هرچه از مسئولان می‌خواهیم یا صدای ما را نمی‌شنوند یا اینکه گوش های خود را با پنبه بسته‌اند تا صدای ما را نشنوند. اگر مسئولان در آبادان زندگی کنند، قطعا می‌بینند که ما در آبادان آب شیرین نداریم و آب لوله کشی شده در منازل ما شور است و باید برای این موضوع فکری کنند”.
وضعیت آب در آبادان اصلا خوب نیست
آقای محمدی، حدودا ۵۵ سال سن دارد و همه عمر خود را در آبادان زندگی کرده است با عصبانیت از وضعیت شوری آب شرب در آبادان گفت: “آب در این روزها آنقدر شور شده که حتی دستگاه‌های تصفیه آب خانگی ما را نیز خراب کرده است و این دستگاه‌ها دیگر توان تصفیه آب را ندارند. شوری آب حتی دستگاه تصفیه مرکزی یکی از محل‌هایی که از آنجا آب خریداری می‌کردیم را نیز خراب کرده است”.
وی ادامه می‌دهد: “وضعیت آب در آبادان اصلا خوب نیست و ما حتی نمی‌توانیم با آب لوله کشی وضو بگیریم یا حمام کنیم زیرا آبی که به خانه‌های ما می رسد بسیار شور است. این روزها وضعیت در آبادان به شکلی شده که مردم برای اینکه آب بخرند، مجبور هستند در صف بایستند و حتی گاها برای یک بشکه آب با یکدیگر دعوا کنند چون به آب نیاز دارند و وضعیتشان خوب نیست”.
مجبور هستیم آب بخریم
وضعیت کیفی آب در آبادان بهبود پیدا کرد
در این زمینه جلیل مختار، نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اقدامات انجام گرفته برای حل مشکل شوری آب در آبادان گفت: در خصوص بهبود وضعیت آب شرب آبادان چندین پروژه در حال اجرا است تا شاهد بهبود وضعیت کیفی آب در آبادان باشیم. از چند روز گذشته ورودی آب از طریق طرح غدیر در شهرستان آبادان به حدود ۱۱۰ هزار متر مکعب رسیده و با توجه به این موضوع تا حدودی وضعیت کیفی آب در شهرستان آبادان بهبود پیدا کرد و با اقدامات دیگری که در شهرستان در حال انجام است، وضعیت آب آبادان بهتر خواهد شد.
وی افزود: در سال گذشته کلنگ‌زنی احداث سدهای پایین دست و بالادست بهمنشیر و کارون آغاز شد اما احداث این سدها حدود سه سال زمان می‌برد تا پس از آن شاهد عدم ورود آب شور دریا به رودخانه‌های بهمنشیر و کارون باشیم. به جهت اینکه سه سال مدت زمان طولانی برای مردم است، به منظور جلوگیری از ورود آب شور دریا به کارون و بهمنشیر، احداث بندهای موقت از حدود ۲۰روز گذشته در شهرستان آغاز شد و روز گذشته به اتمام رسید.
مختار ادامه داد: با تکمیل این بند ورود آب شور به رودخانه کارون و بهمنشیر کاهش پیدا می‌کند و این مساله باعث می‌شود تا EC آب شرب کاهش پیدا کند و مردم آبادان از آبی با کیفیت بالاتر و با شوری کمتر بهره‌مند شوند.
شوری آب در آبادان نه تنها زندگی بسیاری از مردم این شهر را با اختلال رو به رو کرده است بلکه سایر بخش‌های مهم این شهر از جمله کشاورزی، صنعت و… نیز تحت تاثیر این موضوع قرار گرفته و با مشکلات فراوانی مواجه شده‌اند. بالا رفتن EC آب رودخانه کارون و بهمنشیر در شهرستان آبادان باعث شد تا بر اساس اعلام شرکت پتروشیمی آبادان، این شرکت به دلیل شوری بالای حد مجاز و به جهت جلوگیری از آسیب‌های فنی تجهیزات و کمک کردن بهتر به آب شرب مصرفی شهر به مدت ۴۸ ساعت با برنامه ریزی‌های فنی از مدارخارج شود.
بخش کشاورزی و نخیلات آبادان نیز به دلیل شوری آب دچار مشکلات فراوانی شده اند و در خطر نابودی قرار دارند. شوری آب در آبادان علاوه بر زندگی مردم، زندگی کشاورزان و دامداران را با خطر جدی مواجه کرده است. این مساله به جایی رسیده که مردم در بسیاری از مناطق آبادان با کمبود جدی آب برای آبیاری نخیلات و کشت های خود مواجه هستند و مناطقی که آب دارند نیز آبی بی کیفیت است. این موضوع باعث شده تا بسیاری از کشت‌ها و نخلستان‌های آبادان تشنه بمانند و یا از بین بروند.
شوری آب، حیات ۲ میلیون نخل آبادان را تهدید می‌کند
در این خصوص ناجی شعیب زاده، مدیر اداره جهاد کشاورزی آبادان در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه شوری آب، حیات ۲ میلیون نخل آبادان را تهدید می‌کند، عنوان کرد: با توجه به شرایطی که برای کیفیت آب و شوری آن در شهرستان به وجود آمده، شاهد مشکلاتی برای نخلستان‌های شهرستان خواهیم بود.
وی گفت: امسال وضعیت آب از نظر کیفیت مناسب نیست و با توجه به اینکه آبادان در پایین دست رودخانه کارون و بهمنشیر قرار دارد و آورد آب نیز کاهش پیدا کرده است، شاهد افزایش شوری آب در آبادان هستیم که این مساله قطعا بر حیات نخیلات آبادان اثرگذار خواهد بود.
اگر شوری آب ادامه داشته باشد، همه نخل‌های آبادان از بین می‌روند
حاج جاسم یکی از نخلداران آبادانی است و با گلایه از وضعیت بد آب و شوری آن در آبادان می‌گوید: در گذشته آب داشتیم، کشت می‌کردیم و راحت به نخیلاتمان رسیدگی می‌کردم اما اکنون دیگر آب نیست و حتی اگر آبی هم به نخیلات برسد شور است و همه چیز را از بین می‌برد.
وی ادامه می‌دهد: ما شغلی جز کشاوزی نداریم و فقط در نخلستان‌های خودمان کار می‌کنیم اما در حال حاضر که وضعیت آب خوب نیست، وضعیت ما نیز خوب نیست و همه نخل‌های ما در حال خشک شدن هستند. باید برای حل این مشکل فکری شود و از مسولان می‌خواهم که فکری به حال نخل‌های ما کنند زیرا تنها محل درآمد ما این نخل‌ها هستند اگر این شوری آب ادامه داشته باشد، همه نخل‌های آبادان از بین می‌روند.
بحران آب در حال حاضر به تمامی سطوح زندگی مردم و در مناطق مختلف ایران نفوذ کرده و زندگی میلیون‌ها نفر در کشور و به خصوص در استان خوزستان را تحت تاثیر خود قرار داده است. مردم خرمشهر وقتی ندای “خرمشهر، شهر خون، آزاد شد” را شنیدند، شاید پیش خود فکر می‌کردند که روزی می‌رسد که این شهر خرم شود، اما با گذشت ۳۸ سال از آن روزهای دردناک، خرمشهر هیچگاه خرم نشد و همیشه با واژه شهر بیگانه بود.
مواجهه مردم خرمشهر با شوری آب در این روزها، زخمی دیگر بر پیکر همیشه خونین خونین شهر است. شهری که در محل تلاقی رودخانه‌های اروندرود و کارون و در ناحیه‌ای باتلاقی و پست در دلتای رودخانهٔ اروندرود قرار گرفته و بر اساس آمار سرشماری سال ۹۵، حدود ۱۷۱ هزار نفر جمعیت دارد این روزها و پس ۳۸سال کلنجار رفتن با دردهای جنگ، بیکاری و… درد جدیدی به نام “شوری آب” را در قلب خود احساس می‌کند، دردی که برای مردم خرمشهر تکراری نیست اما به تازگی و به شکلی جدید سر باز کرده است.
مسولان باید بدبختی مردم خرمشهر را ببینندننه یاسین، پیرزنی حدود ۷۰ ساله و اهل خرمشهر است. او در حالی که از یک فروشنده آب، آب تصفیه خریداری می‌کند، می‌گوید: همه بچه‌های من به علت شوری آب مریض شده‌اند. ما نمی‌توانیم از این آب حتی برای شستن لباس‌ها و ظرف‌های غذایمان هم استفاده کنیم زیرا آب هم شور است و هم بوی خیلی بدی دارد. انگار آبی که از لوله کشی به ما می‌دهند، آب فاضلاب است.
وی ادامه می‌دهد: مجبور هستم تا برای خودم و خانواده‌ام آب بخرم زیرا اگر آب خریداری نکنیم نه می‌توانیم آب بنوشیم و نه حتی می‌توانیم وضو بگیریم و یا دست و صورتمان را بشوییم. آب لوله کشی در خرمشهر آنقدر شور است که اگر به صورتمان بزنیم، چشمهایمان قرمز می‌شود و پوست بدنمان به خارش می‌افتد. مسولان باید بدبختی مردم خرمشهر را ببینند که حتی آبی برای خوردن ندارند.
ننه یاسین می گوید: قبلا وضعیت آب در خرمشهر بسیار خوب بود و هیچ مشکلی نداشتیم اما الان وضعیت اصلا خوب نیست و نمی‌توانیم حتی نماز بخوانیم چون آبی برای وضو گرفتن نداریم. ما هم برای شست و شو و هم برای آشامیدن آب می‌خریم اما این اصلا حق ما نیست. گاهی تانکرهای آب به محله‌ها می‌آیند و آب رایگان توزیع می‌کنند اما کیفیت آن آب هم پایین است.
۷ سال است در خرمشهر آب می‌فروشم
امین که حدود ۲۹ سال سن دارد و بچه خرمشهر است می‌گوید: حدود ۷سال است که در خرمشهر آب تصفیه می‌فروشم و در محله‌های مختلف خرمشهر آب توزیع می‌کنم اما در طول این سال‌ها شوری آب هیچوقت به این اندازه‌ای که اکنون رسیده، نبوده است. یکی دو روز است که وضعیت آب خرمشهر بهتر شده و شوری آب کمتر شده است اما خرمشهر همیشه مشکل آب داشته و به همین علت من حدود ۷سال است که آب می‌فروشم.
او عنوان می‌کند: حدود دو ماه است که وضعیت آب در خرمشهر بدتر شده و به سمت شوری رفته است. از حدود ۱۰ یا ۱۱ روز پیش شوری آب در خرمشهر خیلی زیاد شد و از زمانی که شوری آب بالا رفته است، کار تصفیه‌خانه‌ها هم سخت شده و مغازه‌هایی که آب تصفیه می‌فروشند هم با مشکل آب را تصفیه می‌کنند. دستگاه‌های تصفیه آب مغازه‌ها خیلی سخت آب را تصفیه می‌کنند و تکه‌های نمک روی فیلترهای آن دستگاه‌ها را می توان به چشم دید.
امین ادامه می‌دهد: آب تصفیه شده هم کیفیت لازم را ندارد تا بتوان از آن نوشید. دستگاه‌های تصفیه آب هم با توجه به اینکه شوری آب خیلی زیاد شده است دیگر به خوبی جواب نمی‌دهند و فقط تا حدی می‌توانند آب را صاف و تصفیه کنند.
با اجرای طرح غدیر۲ شوری آب در خرمشهر کم می‌شود
در این خصوص عبدالله سامری نماینده مردم خرمشهر در مجلس شورای اسلامی با اشاره به شوری آب در این شهرستان گفت: پیش روی آب دریا از خلیج فارس به رودخانه اروند و کارون و برداشت بی رویه طرح‌های توسعه نیشکر از آب رودخانه کارون در مسیر اهواز به خرمشهر باعث شوری آب خرمشهر شده است.
وی در خصوص اقدامات انجام گرفته برای بهبود کیفیت آب شرب در خرمشهر افزود: سازمان آب و برق خوزستان در مقابل آب شوری که از خلیج فارس وارد اروندرود و سپس وارد کارون می‌شود، یک بند خاکی احداث کرده که آب خلیج فارس در رودخانه اروند و کارون پیشروی نخواهد کرد. با ساخت این بند خاکی مشکل ورود آب شور به رودخانه اروند و شوری آب در شهرستان خرمشهر حل خواهد شد.
سامری بیان کرد: برای ارتقای کیفیت آب خرمشهر و کاهش شوری آب، بحث طرح غدیر ۲ در حال اجرا است. این طرح تا ۳۵ کیلومتری منطقه حسینیه خرمشهر پیش رفته و در آن نقطه باید به لوله‌های آب شیرین طرح غدیر یک متصل شود تا از آن نقطه به سمت خرمشهر و آبادان وارد شود. با اجرای کامل این طرح شاهد کاهش شوری آب در خرمشهر و همچنین آّبادان خواهیم بود.
شوری آب در خرمشهر بهبود پیدا کرده است
همچنین ولی الله حیاتی، معاون استاندار و فرماندار ویژه خرمشهر با بیان اینکه وضعیت شوری آب در این شهرستان بهبود پیدا کرده است، گفت: ساخت سد خاکی مارد به اتمام رسید و با پایان عملیات احداث این سد، از ورود آب شور دریا به رودخانه کارون جلوگیری به عمل می‌آید و کیفیت آب شرب در شهرستان بهبود پیدا می‌کند.
وی با اشاره به وضعیت کنونی شوری آب در خرمشهر عنوان کرد: شوری آب در شهرستان نسبت به چند روز گذشته کاهش پیدا کرده و مردم از آبی با شوری پایین تر و کیفیت بالاتری استفاده می‌کنند. تمهیدات مختلفی برای بهبود وضعیت آب شرب در شهرستان در نظر گرفته شده است و با این تمهیدات انجام گرفته امیدواریم وضعیت آب شرب شهرستان بهبود پیدا کند و مشکلات مردم در این زمینه حل شود.
آب نیست و اگر باشد، شور استحاج حسین، پیرمردی ۷۲ساله که در حال حمل بشکه‌های آب به خانه خود است، می‌گوید: از روزی که آب در خرمشهر شور شده است، در بسیاری از ساعت‌ها آب قطع می‌شود و به این دلیل ما مجبور هستیم که آب بخریم. شب‌ها حتی از لوله کشی درون خانه آب چکه هم نمی‌کند و لوله‌ها خشک خشک هستند. ساعت‌هایی که آب داریم، آب شور است و اصلا قابل استفاده نیست.
او عنوان می‌کند: حتی لباسهایمان را در خانه نمی‌توانیم بشوییم زیرا آب نیست و فقط آب می‌خریم تا بتوانیم برای نوشیدن، پختن غذا و وضو از آن استفاده کنیم. من چند روزی است که به حمام نرفته‌ام چون آب آنقدر شور است که اگر با آن حمام کنیم بدنمان به خارش و چشم هایمان به سوزش می‌افتد. نمی‌دانم از مسولان چه چیزی درخواست کنم اما کاش وضعیت آب در خرمشهر بهتر شود.
کاهش آب کارون و بهمنشیر در اثر خشکسالی، علت شوری آب
در این زمینه صادق حقیقی پور، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خوزستان گفت: علت شوری بیش از اندازه آب آبادان و خرمشهر کاهش آب رودخانه کارون و بهمنشیر در اثر خشکسالی است. با توجه به اینکه ۴۰ درصد از آب آبادان و خرمشهر از کارون و بهمنشیر تامین می‌شود خشک شدن این دو روخانه و همچنین خشک شدن رود دجله و فرات موجب شده تا آب دریا در آب شیرین رودخانه ها پیشروی کند و باعث شوری آب خرمشهر و آبادان شود.
وی با تاکید بر این مساله که در حال حاضر شاخص شوری آب در بهمنشیر و کارون تغییری پیدا نمی‌کند و این مساله بیانگر ازدیاد شوری در این دو منطقه است، ادامه داد: دو روز گذشته در بهمنشیر شاخص شوری آب ۱۸ هزار و ای‌سی ۲۰۰ و در کارون ای‌سی ۲۰ هزار بوده است. این در شرایطی است که حداکثر شوری آب در شبکه توزیع باید ای‌سی ۲۰۰۰ باشد.
حقیق پور با اشاره به اقدامات انجام گرفته در خصوص حل مشکلات مردم در بحث شوری آب، گفت: ۱۰ هزار بطری آب معدنی در بین مردم توزیع شده که می‌تواند این مساله به صورت موقت حلال مشکلات باشد، اما لازم است که راهکار اساسی در نظر گرفته شود. در این زمینه با اجرای فاز دوم طرح غدیر پیش‌بینی می‌کنیم که این مشکل برطرف شود.
شوری آب شرب آبادان و خرمشهر تا ۱۵ تیر برطرف می‌شود
غلامرضا شریعتی، استاندار خوزستان با اشاره به اقدامات انجام گرفته در بحث بهبود وضعیت کیفی آب شهرهای خرمشهر و آبادان گفت: حدود یک هزار میلیارد تومان در بحث بهبود وضعیت آب شرب شهرهای آبادان و خرمشهر و اجرای طرح غدیر ۲ هزینه انجام گرفت تا خط لوله انتقال دوم طرح غدیر احداث شود.
وی افزود: در این راستا با اقداماتی که در حال انجام است، امیدواریم وضعیت کیفی آب خرمشهر و آبادان تا ۱۵ تیرماه اصلاح شود.
همچنین فرامند هاشمی زاده معاون امور عمرانی استاندار خوزستان اظهار کرد: به منظور اینکه برداشت از رودخانه کارون و رودخانه‌های موجود در آبادان و خرمشهر متوقف شود، در حال پیگیری طرح خط دوم آب غدیر هستیم. در این زمینه قرارگاه خاتم به عنوان پیمانکار و سازمان آب و برق به عنوان کارفرمای این طرح قول داده‌اند در تاریخ ۱۵ تیرماه آب در لوله‌های این طرح جاری شود و برداشت آب از رودخانه‌های کارون و سایر رودخانه‌های آبادان و خرمشهر قطع شود.
شوری آب در خرمشهر و آبادان حیات و معاش را برای بسیاری از مردم دشوار کرده است به شکلی که بسیاری از مردم در این شهرها برای تهیه آب که نیاز اولیه حیات هر انسانی است باید ساعت‌ها در صف خرید آب بایستند. مردم خرمشهر و آبادان زخم ۳۸سال جنگ، فقر، بیکاری و… را بر روی قلب خود می‌بینند و اینکه بعد از گذشت سال‌ها بازهم بر روی این زخم دهان باز، آب نمک پاشیده شود، چیزی جز ظلم و ظلم نیست.
اگر شرایط آبی در خرمشهر و آبادان در روزها و ماه‌های آینده نیز به همین شکل پیش رود و در مقابل عده‌ای آب رودهای خوزستان را به هر دلیلی از این استان به استان دیگری ببرند و ریزگردها، فقر و بیکاری نیز بیشتر از گذشته در این شهرها خودنمایی کند، دیگر آبادان و خرمشهر جایی برای زندگی مردم نخواهند بود و خون جوانانی که برای این دیار از جانشان گذشتند، زیر خروارها خروار بی توجهی برای همیشه از یاد خواهد رفت. باید دید که تلاش مسولان برای حل مشکل شوری آب در خرمشهر و آبادان چه زمانی نتیجه می‌دهد تا برای یکبار هم که شده، آب خوشی از گلوی مردم خرمشهر و آبادان پایین برود.
منبع: ایسنا