به گزارش هورنیوز، پیامدهای کمبود آب به مرور چهره زشت خود را نمایان کرده و زنگ خطر آن بیش از هر زمانی به گوش می رسد. این معضل در برخی از نقاط کشور از جمله استان خوزستان که یک سوم رودخانه های کشور را در خود دارد، پررنگ جلوه می کند که با توجه به فرا رسیدن فصل طاقت فرسای گرما اهمیت آن بیش از هر زمانی به نظر می رسد.

با پرویز کردوانی پدر کویرشناسی ایران درباره کم آبی در ایران بخصوص در استان خوزستان گفتگوی را انجام داده ایم که مشروح در ادامه می آید:

برداشت های بی رویه کارون را نابود کرد

پرویز کردوانی با اشاره به موقعیت خاص و ظرفیت های ویژه ی خوزستان، گفت: استان خوزستان به لحاظ شرایط آب و هوایی یک سرزمین استثنائی است زیرا در این استان محصولاتی پرورش می یابد که در سایر استان ها کشت نمی شود. همچنین یک سوم آب های سطحی کشور نیز در این استان جاری است. در سال ۱۳۷۲ رودخانه کارون به حدی آب داشت که آب این رودخانه بسیاری از نقاط شهر را در بر گرفت اما امروز می بینیم که به علت برداشت های بی رویه شرایط حادی پیدا کرده و بلایی بر سر این رودخانه آورده اند که کارون با آن حجم عظیم آب که توانایی ساخت ۴ سد بر روی خود را داشت امروز به هیچ وجه شرایط مناسبی ندارد و اگر پساب هایی که به آن وارد می شود نبود چه بسا که کارون نیز خشکیده می شد.

باید ۱۰ سد روی کارون ساخته می شد

پدر جغرافیای ایران افزود: برخی از طرفداران افراطی محیط زیست نسبت به سدسازی بر روی رودخانه کارون اعتراض می کنند در حالی که از نظر من اگر ۱۰ سد دیگر نیز بر روی رودخانه کارون ساخته می شد باز هم ایرادی نداشت بلکه کاملاً مفید بود. سد سازی بر خلاف آنچه بر علیه آن تبلیغ می شود حُسن های زیادی دارد؛ نیروگاه های آبی سالم ترین برق را تولید می کنند و همچنین آبی که پشت سدها ذخیره می شود نسبت به آبی که در رودخانه ها جاری است کمتر تبخیر می شود و دائمی هستند. از دیگر مزایای سد پرورش ماهی در قفس است که می تواند به ایجاد اشتغال و تولید ماهی نیز کمک کند اما اگر سدی نباشد آب ها هرز می رود در صورتی که سد سیلاب ها را کنترل می کند.

کردوانی اظهار کرد: بازهم باید گفت بر خلاف سوء تبلیغ ها، ایالات متحده امریکا هرگز سدهای خود را تخریب نکرده است و این موضوع که مدام از ان یاد می شود ابداً صحت ندارد. منتقدان سدسازی باید بدانند آنچه باعث بروز مشکل در این زمینه شده است مدیریت سدها می باشد.

مدیریت سدها به دو بخش تقسیم می شود که عدم رعایت آنها فاجعه به بار می آورد؛ نخست اینکه سدها نباید لبریز شوند چرا که باعث خرابی سد و فشار بر آن می شود و دوم اینکه موضوع مدیریت صحیح تقسیم آب است که متاسفانه در کشور ما بصورت ناعادلانه ای صورت می پذیرد.

کردوانی یادآور شد: موضوع دیگری که باید به آن توجه شود عمر مفید سدها است. از جمله اقداماتی که برای بالابردن عمر مفید سدها انجام می شود ایجاد آبخیزداری قبل زا سدسازی است که از ورود گل و لای به بستر سد جلوگیری می کند. متاسفانه در کشور ما به علت بی توجهی به این مسئله بسیاری از سدها مانند سد لتیان در آینده همسطح زمین می شوند و همین سدها که باید ناجی انسان ها باشند بلای جان هزاران انسان می شوند. در هر حال باید گفت اگر می بینیم استان خوزستان از ناحیه سدها متضرر شده و با کم آبی مواجه است بخاطر سدها نیست بلکه مدیریت سدها این شرایط را بوجود آورده اند.

خشک سالی ها در کشور دائمی است

پدر کویرشناسی ایران در خصوص وضعیت خشک سالی در کشور، گفت: به علت گرم شدن کره زمین نباید انتظار ترسالی را داشت؛ خشک سالی های فعلی ادامه دار خواهد بود و این شرایط در کشور ما بدتر نیز می شود. در حال حاضر وضعیت کره زمین مانند یک فرد بیمار است که دچار آشفتگی شده و اگر امروز می بینیم که در اواخر بهار بارندگی رخ می دهد نشان دهنده بیماری و آشفتگی است.

البته بارندگی در این فصل به هیچ عنوان به سود کشاورزان نیست چرا که محصولات آنها را از بین می برد. همچنین این شایعه که بارندگی ها به دلیل بارورکردن ابر توسط کشورهای غربی است صحت ندارد چرا که باروری ابر فقط در فصل زمستان امکان پذیر است.

طرح های نکاشت اشتباه است

کردوانی با انتقاد از طرح دولت در خصوص جلوگیری از فعالیت کشاورزان و منع کاشت برخی از محصولات کشاورزی، گفت: یکی از راهکارهایی که در کشور ما برای جبران کم آبی در نظر گرفته شده طرح های نکاشت است که طی آن به کشاورزان مبالغی پرداخته می شود تا آنها کشاورزی نکنند اما این کار امکان پذیر نبوده و غلط است چرا که آب کشاورزی را به شهرها و صنعت اختصاص می دهند در حالی که این آب متعلق به کشاورزانی است که غذای مردم را تأمین می کنند.

مالچ پاشی ایرادهای زیادی دارد

وی خاطر نشان ساخت: در استان خوزستان برای مقابله با ریزگرد ها مالچ پاشی می شود که این کار به هیچ عنوان نه برای انسان ها و نه برای محیط زیست مفید نبوده و کاملاً مضر است. مالچ پاشی ایرادهای بسیاری دارد چرا که برای تهیه مالچ باید نفت داشته باشیم، پس از آن باید نفت را به قیر تبدیل کرد و سپس قیر در ترکیب با ماده ممزوج کننده به مالچ تبدیل شود. پس از این کار باید ماشین مخصوص مالچ پاشی را تهیه کرد که انجام همه این موارد هزینه بر است اما پس از اینکه مالچ پاشی انجام شد این ماده سیاه پس از ۲ یا ۳ سال از بین می رود.

از جمله مضرات این ماده سیاه (مالچ یعنی پوشاننده) این است که حرارت را به خود جذب می کند و باعث از بین رفتن گیاهان و جانواران زیر زمین می شود؛ مالچ پاشی باعث جلوگیری از نفوذ آب در فصل بارندگی می شود. همچنین این ماده دارای فلزات سنگین است که پس از مدتی مانند دوده در هوا پخش شده و سرطان زا می باشد.

درخت کاری کمکی به تثبیت ریزگردها نمی کند

کردوانی با نقد کاشت درخت به عنوان راهکار کاهش و تثبیت ریزگردها، بیان کرد: یکی دیگر از راهکارهایی که برای کنترل ریزگردها در انجام می شود درختکاری است اما این کار نیز با توجه به شرایطی که در حال حاضر در خوزستان وجود دارد اثربخش نخواهد بود چرا که برای رشد این درخت ها به ۱۰ الی ۱۵ سال زمان نیاز است در حالی که شرایط آبی کنونی اجازه آبیاری این درخت ها را نخواهد شد و به مرور بر اثر وزش باد از بین می روند.

راهکاری منطقی برای مقابله با ریزگرد استفاده از ریگ است چرا که اگر هزینه این کار چند برابر هزینه مالچ پاشی یا درختکاری باشد به علت ماندگاری بسیار طولانی آن کاملاً به صرفه می باشد و قادر خواهد بود بدون آسیب رسانی به محیط زیست به کنترل ریزگردها کمک کند.

سد گتوند باید حذف شود

کردوانی همچنین گفت: همانطور که گفته شد سدسازی به هیچ وجه مضر نبوده و برای حفظ منابع آبی اقدامی موثر است اما از آنجایی که مدیریت سدها در کشور ما نادرست بوده است سد گتوند را به یک معضل تبدیل کرد در صورتی که اگر این سد تنها با فاصله چند کیلومتر از محل فعلی آن ساخته می شد می توانست اثرات مثبتی را در پی داشته باشد و اقتصاد منطقه را متحول کند اما متاسفانه نتیجه معکوس داشت.

وی افزود: آنچه در توجیه این سد گفته می شود این است که سد گتوند برق تولیدی قابل توجهی دارد که به عراق صادر می شود در حالی که به علت شور شدن آب و ناتوانی در از بین بردن این حجم آب شور، به کشاورزی آن منطقه خسارت بسیاری وارد شده است. در حال حاضر تنها اقدامی که می توان برای کاهش اثرات منفی این سد انجام داد حذف سد گتوند و جداسازی مسیر رودخانه کارون قبل از سد یعنی از قسمتی که آب شور نشده است، می باشد.

مجریان آب مقصران اصلی بحران آبی هستند

کردوانی در پایان گفت: تمام مشکلاتی آبی که در کشور ما وجود دارد مربوط به مجریان و تصمیم گیرندگان آب از سال های گذشته تا به امروز است. مجریان آب از دهه چهل تا به امروز با تصمیماتی مانند حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق و سدسازی (مدیریت نادرست سدها) کانال کشی و اقداماتی از این قبیل مشکلات بسیاری را بوجود آوردند که منجر به بروز شرایط فعلی شده و کشور را به مرحله بحران آبی سوق داده است.

مصاحبه: کیماس نوروزی پور