اخیرا عامل های جدیدی بر این مبنا اضافه شده که رسیدگی به آن ها جهت جلوگیری از نابودی محیط زیست استان در چنین شرایط فوق بحرانی، خالی از لطف نیست. دو و نیم تن تولید اکسیژن توسط هر درخت بی شک می تواند ذخیره ای با ارزش برای نفس های یک استان غبار گرفته باشد. حال که  درختکاری برای مقابله با ریزگرد در استان به یک شوخی مبدل شده است پس چه بهتر که داشته های خود را لااقل برای خلاص شدن از شر آتشی که خود به پا کرده ایم، حفظ کنیم.

رکورد دار تولید آتش، با طبیعتی مستعد

معاون اداره منابع طبیعی و آبخیزداری استان خوزستان در رابطه با این آتش سوزی ها که عمدتا در فصل گرما شاهد آن هستیم، بیان می کند: عوامل آتش سوزی در طبیعت در کل به دو عامل طبیعی و انسانی گروه بندی می شوند که از عوامل طبیعی آن می توان به وجود بعضی درختان در طبیعت اشاره کرد که در فطرت خود، ریشه ای آغشته به الکل دارند، این درختان خود به خود با بالا رفتن درجه حرارت یا برخورد صائقه با آن ها مسبب آتش سوزی می شوند. از جهتی دیگر خوزستان سال گذشته رکوردار گرما با داشتن ۵۰ روز دمای بالای ۴۹ درجه در جهان بوده است و همین امر باعث می شود طبیعتی مستعد به بروز آتش سوزی را داشته باشیم.

احمد رییس زاده با بیان اینکه باران های بهاری باعث رشد گیاهان تک ساله که خاصیت آتش زایی دارند، می شوند، عنوان می کند: هوای گرم باعث هجوم مردمی به مناطق سرسبز و جنگل ها می شود که مسائل ایمنی را رعایت نمی کنند. برخی عوامل انسانی مانند آتش روشن کردن  و حتی جاگذاشتن شیشه ها و ذره بین ها در طبیعت منجر به این رخداد می شود و این عوامل در آتش سوزی در گروه عوامل انسانی جای دارند. اما با برنامه ریزی مدون مقرر شد امسال با شیوه های مختلف ۵۰ درصد آتش سوزی جنگل ها در استان خوزستان را کاهش دهیم.

او ادامه می دهد: جنگل ها و بیشه ها بیشترین آتش سوزی ها را به خود اختصاص می دهند، اما مهم نیست که چه میزان آتش سوزی به راه می افتد، موضوع دارای اهمیت در این میان این است که، سوختن هردرخت برابر با از بین رفتن یک انسان به شمار می رود و به همان میزان برای ما ناراحت کننده است.

حقیقت مدفون شده آماری

یگان حفاظت منابع طبیعی، آمار آتش سوزی های طبیعت خوزستان را در اختیار نمی گذارند و می گویند که این اطلاعات نیازمند هماهنگی هستند و این امر موجب ایجاد صحبت های ضد و نقیض می شود که معاون منابع طبیعی از ناچیز بودن آتش سوزی های آسیب رسان در استان خوزستان خبر می دهد و از جهتی دیگر یگان حفاظتی آن ها اجازه خروج آمار آتش سوزی ها را نمی دهد. در این باره رییس زاده بیان می کند:  عمده خسارت های وارده بر اثر آتش سوزی، بیشتر بر گیاهان یک ساله است که بازهم رشد می کنند و کمتر شاهد آتش سوزی های تنه ای می شویم که بعد از آتش سوزی رشد نکنند.  نسبت به جنگل هایی که در اختیار داریم، آتش سوزی زیادی را شاهد نیستیم زیرا آتش سوزی ها سطحی است و کمتر از دو دهم درصد آتش سوزی های آسیب رسان داریم.

معاون اداره منابع طبیعی می افزاید: بیشترین تاسیسات نفتی کشور را در استان خوزستان داریم که این تاسیسات نیز آتش می گیرند و نیاز به امکاناتی برای اطفای حریق آن ها وجود دارد. وزارت نفت قول در اختیار گذاشتن پایگاه های اطفای حریق هوایی را به ما داده است زیرا تنها از راه هوایی و با هلیکوپتر می توان آتش های مهیب را مهار کرد. در حال حاضر نیز مکان هایی برای احداث چهار  پایگاه اطفا حریق ثابت در استان خوزستان شناسایی شده است.

انسان سهم عمده ای در به آتش کشیدن جنگل ها دارد  

به گفته یک فعال محیط زیست عوامل انسانی که به دو بخش عمد و غیر عمد تقسیم بندی می شوند در آتش سوزی جنگل ها سهم بیشتری دارند. وی در این باره بیان می کند: دیده شده که کشاورزان بعد از درگیری با یکدیگر مزارع همدیگر را آتش می کشند، حتی درگیری های طایفه ای نیز در نهایت منجر به آتش زدن مزارع طرف مقابل می شود. گاهی هم آتش زدن باقی مانده های مزارع برای تقویت زمین جهت کشت های بعدی، باعث عدم کنترل آتش و زبانه کشیدن آن به جنگل های حاشیه اطراف می شود.

شبنم قنواتی سه مرحله راهکارهای مقابله با آتش سوزی محیط های آزاد را چنین بیان می کند و می گوید: پیش گیری، اطفای حریق و راهکارهای پس از حریق سه راه حل برای مقابله با آتش سوزی در محیط زیست هستند که مرحله پیشگیری اهمیت بیشتری را بین این سه راهکار دارد. بخش آموزش به جوامع محلی، علاوه بر آن تجهیز ایستگاه های آتش نشانی در آن محل ها و تامین وسایل مورد نیاز از موارد مرحله پیشگیری به شمار می روند که باز هم در این بین آموزش و فرهنگسازی از اهمیت بیشتری بر خوردار است. اما اینکه چه ارگانی متولی این امر است باید گفت مدیریت بحران، منابع طبیعی، سازمان حفاظت از محیط زیست و … که فرماندهی این عملیات توسط منابع طبیعی استان انجام می شود موظف به اجرای مراحل پیشگیری هستند.

او ادامه می دهد: این آتش سوزی ها اکثرا در ارتفاعات و مناطق صعب العبور رخ می دهند و ارسال تجهیزات اطفا و نیروهای انسانی برای عملیات به آن مناطق بسیار مشکل است، معمولا در این عملیات از هلیکوپتر استفاده می شود که باید برای آن نیز تمهیدات امنیتی در نظر گرفته شود. به گفته منابع طبیعی آن ها برای امسال تجهیزات مختلفی تامین کردند و از محل داشته های خود اداره است. اداره منابع طبیعی گفته که یک هلیکوپتر در مسجد سلیمان و اهواز و ماشین های برای عبور از مناطق صعب العبور تهیه شده است که این نشان دهنده آمادگی بالا امسال استان برای مقابله با آتش سوزی نسبت به سال های گذشته است.

قنواتی تصریح می کند: هرس درختان زمینه گسترش آتش سوزی را محدود می کند، همچنین احداث جاده و سنگ چین کردن دیواره ها که مانع سرایت آتش به مناطق می شود در حال انجام است  که تا سال ۹۹ این آتش بر ها به اتمام می رسد. همچنین در اهواز حدود ۴۰ کیلومتر عملیات آتش بر داشتیم و ۳ هزار اسلحه هرس انجام شده است.

دست های پر، دست های خالی را متهم نکنند

کشاورز اهل مسجدسلیمان در پاسخ به صحت برخی آتش سوزی ها توسط مردم در پی درگیری های طایفه ای و یا انتقام بیان می کند: استان ما در همه فصل های مختلف سال آتش سوزی را تجربه می کند که طبیعت در آن ها نقش مهمی دارد بنابر این بی انصافی است اگر بخش عمده این آتش سوزی ها را گردن  کشاورزان که در گروه بندی ایجاد کنندگان آتش سوزی در بخش عمد هستند بدانیم. کشاورزان مشکلات متعددی دارند و تمام سعی خود را می کنند تا محصول سود آوری را کشت کنند نه اینکه با آتش زدن مزرعه یک کشاورز دیگر برای خود دردسر درست کنند.

محمود فلاحت زاده ادامه می دهد: منکر وجود این اتفاق نیستم اما نه به شکلی که مسئولین در حال بازگو کردن آن هستند. اگر هم اتفاق اینچنینی از سوی کشاورزان رخ بدهد منجر به آتش سوزی مهیب نمی شود و خود اهالی روستا و حتی کشاورزان آن را خاموش می کنند. ولی بسیار مشاهده شده که آتش سوزی بر اثر حرارت دما و یا صائقه صورت گرفته و نیروی های اطفای حریق به قدری دیر رسیدند که آتش بزرگ و بزرگتر شد.

او تصریح می کند: در صعب العبور بودن مناطق شکی نیست اما حالا که از صعب العبور بودن آن ها مطلع هستیم پس بهتر است به جای مقصر کردن قشر کشاورز که از مردم معمولی جامعه و دست خالی هستند، خود مسئولین، به عنوان اشخاصی که دست پر به حساب می آیند و می توانند کاری را از پیش ببرند به فکر یک راهکار باشند.

تکلیف چیست؟

حال که کسی به اصل ماجرا و حل صورت مسئله توجهی ندارد و همگان خواستار زدودن تقصیر و دین از گردن خود هستند و ارگان های مهمی در رفع این معضل مانند سازمان محیط زیست و مدیریت بحران خوزستان پاسخگو سوالات نبودند، تکلیف آخرین بازمانده های نشانه حیات در استان خوزستان را چه کسی روشن خواهد کرد؟

مریم کروشاوی