اینجا قلب زخمی اهواز است اما حال قهوه‌خانه‌ها خوب است
هورنیوز – «قلیان که دیگر دختر و پسر ندارد، برای خانواده‌ها هم عادی شده» این را سمانه می‌گوید و با ژستی شاید مردانه دود را به هوا می‌دهد.
اینجا کم نیستند جوان‌هایی که با دود قلیان هنرنمایی می‌کنند. امیر همراه با چند جوان دیگر در گوشه دیگری از قهوه‌خانه روی تخت‌های پوشیده از قالیچه‌های سنتی، به پشتی‌های ایرانی تکیه زده. با مهارتی عجیب دود قلیان را به شکل حلقه هایی متوالی بیرون می‌فرستد!.
دختر یا پسرش فرقی ندارد، آدم‌های رنگین کمانی از هر قشری قلیان‌های پردود و دم را آنقدر پک می‌زنند که سرخی زغال، زندگی و جوانیشان را دود کند.
اینجا قلب زخمی اهواز است اما حال قهوه‌خانه‌های خیابان انوشه خوب خوب است، نقل آنها بر سر زبان‌ها افتاده و سیاهی شب در میان نور روشن زغال‌هایی که جوانی می‌سوزانند گم است.
آن طرف تر در محله‌ای که وصل است به معروفترین منطقه شهر، هیاهوی آدم‌ها انگار خاموشی ندارد، نوای قل‌قل قلیان‌ها پای ثابت گعده‌های جوانان است. نامش سید خلف است، جایی پر از سفره‌خانه و قهوه‌خانه غیر مجاز! همین چند سال پیش بود که مردم اینجا در اعتراض به رواج قارچ گونه قهوه خانه‌ها تجمع کردند، اما هنوز که هنوزه اینجا در میان رایحه متفاوت معسل‌ها، آرزوها دود می شود.
حسن شیلنگ قلیان را از دهانش بیرون می‌آورد، دود آن را فوت می‌کند به سمت من، ۱۵ ساله به نظر میرسد، می‌خندد، دوستانش هم! «اهواز شهر قلیان‌هاست، تفریح ما این است دورهمی دوستانه و قلیان، جای دیگری سراغ داری بگو!»
ساعت نزدیک می‌شود به ۱۰ شب، این قسمت از دل شهر جایی که از دل آن بزرگترین رودخانه ایران می‌گذرد، مشام‌ها پر می‌شود از رایحه دوسیب! حدفاصل پل چهارم تا پل پنجم پر است از بساطی‌های قلیان! اینجا پُک‌های مشترک با طعم‌های جدید معسل! تفریحی با طعم تلخ دود برای نه تنها جوان‌ها که حتی خانواده هاست.
عماد ۲۰ ساله است هر شب بساط قلیان‌هایش را اینجا پهن می‌کند؛ «کارم همین است، آنقدر مشتری دارم که خرج خانواده‌ام را در آورم، اما خودم نمی‌کشم!»
سرطانزای محبوب
از تهدید کننده‌های اصلی سلامت مردم در قرن ۲۱ قلیان است، اما بساط گوشه گوشه شهرمان شده قهوه‌خانه، قلیان؛ فضایی دود اندود که بدون هیچ محدودیتی روز به روز در حال گسترش است.
به گفته مهرداد شریفی رئیس مرکز بهداشت غرب اهواز، میزان مواجهه با دود در هر وعده مصرف قلیان معادل استعمال ۸۰ تا ۱۰۰ نخ سیگار است. وی می گوید: آلودگی تنباکوهای معطر به ترکیبات سرطانزای همچون بنزن، فلزات سنگین و آلودگی تنباکوها حین آماده‌سازی به برخی از مواد روانگردان، دغدغه متولیان سلامت را دو چندان کرده است.
به گفته شریفی مصرف قلیان ضمن تأثیرات مضر بر ریه‌ها و قلب می‌تواند باعث افسردگی، رنگ پریدگی، سردرد، سرگیجه، اختلالات گوارشی، بروز ناراحتی‌های قلبی و عروقی و زمینه ساز ابتلا به انواع سرطان‌ها شود.
بودن یا نبودن!
بحث بر سر ماندن و نماندن قلیان سابقه‌ای طولانی در کشورمان دارد، اما در سال‌های اخیر همه تلاش‌های صورت گرفته از سوی مسئولان، تبی زود گذر بوده که تاکنون نتیجه نداده است.
وعده دولت برای اشتغال‌زایی با نگاه وزارت بهداشت برای تعطیلی قهوه‌خانه‌ها دو موضوعی است که این سال ها در تعارض باهم رشد قارچ‌گونه مصرف قلیان در قهوه‌خانه‌ها و اماکن عمومی را به‌دنبال داشته و انگار قرار نیست به این زودی قلیان از قهوه‌خانه‌ها بریده شود چراکه قانون منع عرضه قلیان بین زمین و آسمان معلق مانده است.
در اهواز هم حکایت جمع‌آوری قلیان و برخورد با مراکز عرضه‌کننده آن حکایت هزار و یک شبی است که همچنان ادامه دارد؛ دی ماه سال ۹۳ بود که مقتدایی استاندار سابق خوزستان از اقدامات جدی برای جمع آوری قلیان‌ها خبر داد اما انتظار دیدن فضایی بدون قلیان سرابی بیش نبود، تا اینکه شریعتی استاندار جدید خوزستان، کمپین «قلیان ها را گلدان کنیم» را مطرح کرد. کمپینی که کمی بعد هم به فراموشی سپرده شد.
توپ هایی که به هم پاس می‌شود
محمد صادق کریمی کیا مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری خوزستان، موانع جدی برخورد با عاملان عرضه قلیان را خلاء قانونی و نقایص در نحوه اجرای قوانین عنوان می‌کند و می‌گوید: استعمال قلیان به یکی از عناصر فرهنگی خوزستان و سرگرمی ثابت بسیاری از خانواده‌ها تبدیل شده است.
وی در حالی از عدم برخورد جدی و قاطع با عرضه‌کنندگان قلیان خبر می‌دهد که ورود رسانه‌ها و فرهنگسازی در این خصوص را تاثیرگذارتر می‌داند.
حسین‌زاده معاون سیاسی اجتماعی استانداری خوزستان اما از ضعف عملکرد شهرداری در زمینه مقابله با عرضه قلیان انتقاد می‌کند و می‌گوید: «شهرداری اهواز از گذشته تاکنون وظایفش در خصوص مقابله با عرضه قلیان را به خوبی عمل نکرده است».
از سویی علیرضا عالی‌پور، معاون خدمات شهری شهرداری اهواز، می‌گوید: قانون در خصوص کنترل عرضه دخانیات در اماکن باز ابهام دارد، جمع‌آوری همه عرضه‌کنندگان قلیان امکان‌پذیر نیست زیرا قانون به طور صریح خرید و فروش قلیان را جرم اعلام نکرده و از سویی عرضه کنندگان پس از دستگیری، با سفارش آزاد می‌شوند. باید احکام لازم برای برخورد با عرضه کنندگان قلیان از سوی دادستانی صادر شود!.
احمد سراج، معاون فرهنگی اجتماعی شهرداری اهواز اما آب پاکی بر دست منتقدان می‌ریزد و می‌گوید: حل ریشه‌ای عرضه قلیان در بوستان‌ها و فضای سبز اهواز از عهده شهرداری خارج است.
وی معتقد است: قانون تاکنون نتوانسته مانع از ایجاد فضایی شود که عرضه‌کنندگان قلیان ایجاد کرده‌اند؛ ورود همه نهادها و ارگان‌های متولی همراه با فرهنگسازی و رفع موانع قانونی برای حل ریشه‌ای معضل استعمال قلیان ضروری است.
اهواز ؛رتبه برتر
وضعیت مقابله با قلیان در اهواز در حالی بی‌نتیجه مانده که رتبه برتر و نخست عرضه قلیان در کشور از آن اهواز است.
شکراله سلمان‌زاده، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اهواز در این باره می‌گوید: «اهواز جایگاه نخست را دارد، در هیچ شهری قلیان به این حد عرضه نمی‌شود».
وی با انتقاد از اینکه سفره‌خانه‌های سنتی اهواز به مکانی برای عرضه قلیان تبدیل شده‌اند بیان می‌کند: در هر نقطه اهواز بساط عرضه قلیان مشاهده می‌شود، در قانون جامع کنترل و مبارزه با دخانیات صراحتا ذکر شده که مصرف دخانیات در اماکن عمومی ممنوع است اما از سال ۹۵ تاکنون وضعیت مصرف دخانیات در اماکن عمومی بدتر از قبل شده است.
رشد قارچ گونه عرضه قلیان در اهواز در حالی رو به گسترش است که گفته می‌شود علاوه بر خیابان انوشه، در منطقه زیتون کارمندی و ملی راه خیابان‌های انوشه ۲ و انوشه ۳ در حال شکل‌گیری است!
شریفی رئیس مرکز بهداشت غرب در این راستا از فعالیت ۴۰۰ قهوه خانه غیرمجاز در اهواز خبر می‌دهد و می‌گوید: عرضه‌کنندگان ادوات قلیان حق تبلیغ ندارند این در حالی است که بهترین و شیک‌ترین ویترین‌ها در مجتمع‌های تجاری در اختیار این عرضه کنندگان هستند.
به گفته او عزمی برای جمع‌آوری قلیان در اهواز وجود ندارد، اماکنی که امروز پلمپ می شوند، فردا باز می شوند، پارک‌های اهواز متولی ندارند و به حال خود رها شده‌اند، ۱۵۰ دکه در سطح شهر اهواز دارای مجوز هستند که بیشتر این دکه‌ها به فروش قلیان و مواد غیر بهداشتی مشغولند.
کسی دلش هوای تازه نمی خواهد
فریاد بهداشت بلند است، استانداری شهرداری را مقصر می‌داند و شهرداری از خلاء قانونی می‌نالد؛ در حالی که تنباکوهای سرطانزا با طعم های دوسیب، نعنا، نارگیل و … میهمان ریه‌های خانواده‌ها، جوانان و حتی گاهی کودکان می‌شود … انگار این روزها کسی دلش هوای تازه نمی خواهد!
معصومه صالحی