هورنیوز – آب انرژی در حال اتمامی که نبود آن می تواند چراغ های بسیاری را خاموش، زمین های کشاورزی را بی ثمر و خانه های مردم را بی رمق می کند. شاید هرکدام از صاحب نظران، جایگزینی برای آب جهت تولید انرژی های دیگر را ارائه دهند که با مصرف بهینه آن ها بتوان نبود آب را کمی بیشتر تحمل کرد. اما حقیقت این امر گویای کمبود آب نیست بلکه تا روزهای آتی نه چندان درازی، کلا آب نیست.

اجرای روش آبیاری کم مصرف بعد از مرگ زمین

روش های نوین آبیاری برای صنعتی که ۸۰ درصد مصرف آب را در اختیار دارد شاید راه حل مناسبی باشد اما آیا برای اجرای آن کمی دیر نیست؟ یا حتی استفاده از نیروی های تولید برق غیر از آب، مانند نیروگاه های خورشیدی و یا به کار گیری گرمای بیابان های خوزستان؟ واضح نیست که این کمبودها، یقه خوزستان که زمانی سرچشمه آب های جاری کشور و تولید برق بوده را بیش از هر استان دیگری گرفته؟ چرا هنوز هم به نوشداروهای بعد از مرگ علاقه نشان می دهیم؟

به گفته کشاورزان معترض به ممنوعیت کشت که اخیرا در خوزستان دامن گسترانیده، مسئولین خوزستانی برای مصرف بهینه آب در حوزه کشاورزی همیشه نصیحت را در پیش می گیرند، و از ایجاد سیستم های آبیاری نوین سخنرانی می کنند، بدون اینکه به جیب های خالی کشاورزان نگاهی بیاندازند و امکاناتی برای آن ها در نظر بگیرند.

تصمیمات بهینه ای، منهای فرهنگسازی

یک فعال محیط زیست، تصمیمات مسئولین در خصوص انجام روش های آبیاری نوین در کشاورزی و شعار عمل به مصرف بهینه را، تصمیم های چهار دیواری و بدون فکر می داند و می گوید: مسئولین بدون اینکه به این فکر کنند، کشاورز از کجا بداند روش آبیاری های نوین چگونه است و لازمه چه امکاناتی، فقط توصیه به عملیاتی کردن این موضوع می کنند بدون ایجاد هیچگونه فرهنگسازی، بهتر است قبل از ارائه هرطرحی، زمینه فرهنگسازی آن را ایجاد کنند. حتی در تلویزیون هم با اینکه در اوج خشکسالی قرار داریم، هیچگونه تیزر و تبلیغ فرهنگی را مشاهده نمی کنیم چه برسد به اینکه به کشاورزها بگویند که چه کنند و چه نکنند.

عباس مشعشع می افزاید: بحث آبیاری قطری که آبیاری نوین برای مصرف بهینه است، بازدهی و مقاومت محصول  بهتری را به کشاورز می دهد، اما قانع کردن کشاورز در این وضعیت گرانی، برای تغییر سیستم زمین های خود مشکل و توان آن ها خارج است، کار سختی است. توصیه مردم به تهیه سیستم نوین آبیاری که وضعیت مالی خوبی ندارند، مانند این است که مردم نان برای خوردن نداشته باشند و شما به آن ها بگویید نان قندی بخورید. لذا برای حل این موضوعات مسئولان نیز باید وارد میدان عمل شوند.

او کمبود آب را علاوه بر نبود کشت و آب شرب، خطری برای تولید برق و مصرف بهینه می داند و می گوید: آب پشت سد ها برای ما تولید برق می کنند، اگر نیاز آبی کشاورزی بیشتر شود دریچه های سد بازتر می شود که در پی این موضوع آب کم و کم تر می شود که شبکه برقی استانی و حتی ملی نیز هدر می شود یعنی مصرف آب بیشتر سدها، پس تولید برق را نیزاز دست می دهیم هرچند  که تولید برق آبی منسوخ شده و می بایست از انرژی های خورشیدی، امواج و صحرایی مانند ام الدبس باید استفاده شود. سدها از ابتدا برای انتقال آب ها احداث شدند تا مردم را توجه کنند ما در حال ذخیره آب هستیم اما ماجرا چیز دیگری غیر تولید برق و ذخیره آب بود.

این فعال محیط زیستی عامل بزرگ ایجاد کننده بحران آب را انتقال آب از خوزستان بیان و خاطر نشان می کند: در وجود خشکسالی شکی نیست ولی با احداث سدها  و عدم انتقال آب می توانستیم کمبود آب اکنون استان را جبران کنیم. اما حالا خشکسالی باشد یا نباشد ما کمبود آب داریم چون انتقال آب باعث پایین آمدن سطح آب، خالی شدن سدها و خاموشی توربین ها مانند سد دز شد. انتقال آب توجیه اقتصادی، قانونی و شرعی ندارد و تنها یک عمل مافیایی است که در پی این انتقال آب ها، شاهد قطعی برق در سیستان بلوچستان و سنندج نیز می شویم. پس بی انصافی است به خاطر یک استان این منابع را هدر و مردم را مورد ظلم قرار داد.

برخورد دلسوزانه با آب

رییس جهاد کشاورزی هندیجان علت اصلی عدم رغبت نداشتن کشاورزان به اجرای سیستم آبیاری نوین را پایین بودن نرخ آب و کم بضاعتی مردم برای تهیه امکانات این سیستم بیان می کند و می گوید: در سال های گذشته که حجم بالای آب وجود  داشت و قیمت آب پایین بود، کشاورز احساس نکرد که باید در این جریان از سامانه های نوین آبیاری استفاده کند. با توجه به اینکه  در دوسال گذشته با کمبود آبی مواجه شدیم، کشاورزان پی بردند که باید با آب رفتار دیگری داشته و استفاده هایی که تا کنون از آن داشته دیگر پاسخگوی نیازهای آبی نیست. اما  اکنون ما بحثی فراتر از موضوع کشاورزی داریم، که آن هم نظام توزیع آب به صورت خاص در کل کشور است که متولی آن وزارت نیرو است. در شهرستان ها مشکل تخصیصی کلی آب داریم که اگر آن مشکل حل شود کشاورزان رغبت پیدا می کند تا در بحث استراتژیکی آب که همان استفاده از سیستم ها نوین آبیاری است، مشارکت داشته باشند.

جمشید اسلامیان ادامه می دهد: کشاورزها توان مشارکت مالی در تهیه سیستم آبیاری نوین را ندارند و از طرفی دیگر نرخ آبی که در حال حاضر خریداری می کنند پایین است به همین دلیل کشاورز رغبتی در استفاده از سیستم های نوین که توان خرید آن ها را ندارند نشان نمی دهند. بنابر این باید نرخ آب ساماندهی شود تا کشاورز دلسوزانه تر با مصرف آب در کشاورزی برخورد کند. موضوع دیگری که باید عنوان کرد این است که دولت میزان مشارکت خود را می بایست بالا ببرد، برای تهیه سیستم های آبیاری نوین تنها ۱۵ درصد هزینه ها برعهده کشاورز است اما وضعیت کشاورزان به گونه  ای در تنگنا قرار دارد که به همان ۱۵ درصد هم نمی تواند جامه عمل بپوشاند، در این جا احساس ورود دولت برای کمک به آن ها احساس می شود.

مصرف بهینه در گروی توجه دولت به کشاورزان

سالم بداوی کشاورز اهل دشت آزادگان که به تازگی زمین های خود را از ممنوعیت کشت رهایی داده، در رابطه با استفاده از سیستم های نوین آبیاری برای عملیاتی کردن بهینه مصرف، بیان می کند: آرزوی یک کشاورز پرداختن بهای کم برای آب است، پس بی شک کشاورزان نیز تمایل به استفاده از روش های آبیاری کم مصرف دارند تا دیگر شاهد تعلیق کشت ها بر اثر کمبود آب نباشند، اما موضوعی که آن ها را از این کار منع کرده، هزینه بالای این سیستم است، دولت قول هایی برای پرداخت میزانی از این هزینه ها را داده اما این میزان پرداختی دولت هم دردی از کشاورز را درمان نمی کند و کشاورزها توجه های بیش تر از این برای بهینه مصرف کردن دارند.

تنها خوزستان، تامین انرژی آیندگان را بر دوش می کشد

میان این همه گیر و دار و خشکی لبان خوزستان به گل نشسته، باید شاهد دستور انتقال آب دیگری باشیم. شاید حکمت این انتقال آب ها آموزش بهینه مصرف کردن به مردم این استان باشد، مردمی که آنقدر نعمت ریخت و پاش آن ها، سر تا سر سرزمین را آباد کرده که  این بار باید یاد بگیرند برای درآوردن نان خود، دلسوزانه با آبی برخورد کنند که همان هم قرار بر نصف شدن است. ظاهرا بهینه مصرف کردن این روزها تنها برای خوزستان هجی می شود تا آب و برق نسل های آینده را تنهایی و یک تنه ذخیره کند.

مریم کروشاوی