هورنیوز – حمیدرضا عباسی درباره طغیان گرد و غبار و ریزگردها در استان خوزستان گفت: از بهمن‌ماه سال ۱۳۹۵ که گردوغبار بسیار زیادی اهواز راتحت تاثیر خود قرار داد، کار تثبیت کانون‌های داخلی خوزستان به وزارت جهاد کشاورزی واگذار شد و این وزارت نیز برای قسمت مطالعات، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع بویژه بخش تحقیقات بیابان را مسئول این‌کار کرد.

وی ادامه داد: مساحت کانو‌ن‌های ریزگرد خوزستان تقریبا ۳۶۰هزار هکتار و جدا از کانون ریزگردهای قدیمی و تپه‌های ماسه‌ای مستقر در غرب و شرق کرخه است و در واقع کانون‌های جدیدی هستند که فعال شده‌اند؛ معمولا در زمستان با وزش باد شمالی بواسطه خشکسالی‌هایی که در سال‌های اخیر در این منطقه حکم‌فرما بوده است این کانون‌ها تولید گردوغبار می‌کنند که مستقیم بر شهر اهواز فرود می‌آید.

عباسی گفت: تپه‌های شنی روان از ۵۰ سال پیش تا کنون وجود داشته است اما کانون‌های جدید ریزگرد اخیرا فعال شده و ویژگی‌های خاص خود را دارند.

وی با اشاره به مطالعات صورت گرفته در این خصوص بیان داشت: از مهمترین مواردی را که باید در خصوص تثبیت کانو‌ن‌های ریزگرد مد نظر قرار دهیم، شناخت عوامل موثر در فعال شدن کانون‌های ریزگرد است؛ از جمله این موارد مدیریت نامعقول آب و همچنین معایبی است که در چرخه طبیعی آن بوجود می‌آید.

عباسی ادامه داد: از موارد دیگر اجرای ساختارهای طولی همانند ساخت جاده ها بخصوص خطوط انتقال لوله‌های انرژی است که در استان خوزستان بسیار زیاد هستند و هر عوامل دیگری که هیدرولوژی منطقه را برهم بزند و باعث شود تا جریان طبیعی آبی که سبب شسته شدن خاک در گذشته می‌شد را از دست بدهیم .

این عضو هیات علمی بیان داشت: ساخت سدها نیز از عوامل دیگر است، زیراکه ساختار دشت خوزستان به گونه‌ای است که بصورت رسوبی یا سیلابی می‌باشد؛ در گذشته قبل از ساخت سدها، با جاری شدن سیلاب در فصل‌های مرطوب سال ازجمله زمستان، مقادیر متنابهی رسوب روی دشت ها را می‌گرفت و باعث شست‌وشوی خاک می‌شد.

وی در ادامه گفت: تمام نتایج آنالیزهای خاک نشان داده که خاک این منطقه شور شده است و با اندک بادی، مقادیر متناهی را برای ریزگرد فراهم می‌کند.

عباسی اظهار داشت: خشکسالی‌ها نیز در جریان بوجود آمدن این ریزگردها، بخصوص در قسمت‌های جنوب‌شرقی اهواز و یا تالاب‌های خشک شده در اطراف اهواز و آبادان، بی‌تاثیر نیستند؛

چگونه باید با این ریزگردها مقابله کنیم؟

این عضو هیات علمی بیان درباره مهار کانون‌های ریزگرد بیان کرد: با تامین حق‌آبه این تالاب‌ها می‌توان ریزگردها را مهار کرد، راه‌های دیگری نیز برای مهار کانون ریزگردها در شرایط بی آبی نیز وجود دارد.

عباسی گفت: ساخت جاده‌ها باید بصورتی باشد که تولید ریزگرد نکنند و یا اینکه محدوده تردد برای وسایل نقلیه اعمال شود تا هر وسیله‌ای نتواند از آن مکان‌ها عبور کند.

وی درباره چگونگی مهار هر یک از کانون‌های ریزگرد اظهار داشت: هر کدام از این کانون‌ها برنامه تثبیت متفاوتی با دیگری دارد. کانون‌های نقطه‌ای ازجمله هامون‌ها و تالاب‌ها باید در صورت امکان حق‌آبه آنها تامین شود اما با وجود شرایط خشکسالی تامین آب این تالاب‌ها به سختی امکان‌پذیر است.

این عضو هیات علمی در ادامه گفت: بنابراین باید مناطق حساس را در این تالاب‌ها شناسایی کرد و با آزمایش خاک و آب منطقه چگونگی تثبیت آن را تایید کنیم.

عباسی درباره روش‌های تثبیت گفت: با استفاده از روش بیولوژیک می‌توان گونه های گیاهی سازگار با محیط را شناسایی و در مناطق مورد نظر کاشت.

وی ادامه داد: این روش از ماندگارترین روش‌هاست چراکه روش‌های دیگری همچون مالچ‌ یا خاکپوش‌ها، در برخی مکان‌ها عملی نیست و یا تخصیص سنگریزه بدلیل هزینه بسیار بالای آن امکان‌پذیر نیست.

این عضو هیات علمی ادامه داد: زبر کردن سطح خاک از موانع دیگر برای ریزگردها است و یا قراردادن دسته‌های کاه بر روی زمین ها. ایجاد بادشکن های غیرزنده نیز راهکار دیگری است.

این عضو هیات علمی گفت: با وجود تمامی این راهکارها کاشت برخی گونه‌هایی که با محیط سازگاری دارند بهترین روش برای کنترل ریزگردها است.

عباسی با اشاره به گونه‌های کاشته شده قبلی همچون « کنوکارپوس » ادامه داد: کنوکارپوس درخت همیشه سبز و مقاومی است که در مقابل شوری و گرما و کم آبی به خوبی تاب می آورد. اینگونه با محیط‌های کاشته شده سازگاری خوبی دارند؛ خاک این مناطق بسیار خشک است و گیاهان دیگر توانایی خاک خشک را ندارند .

وی با اشاره به بیماری‌زا بودن این گونه کاشته شده به گفته برخی افراد، ابراز کرد: تاکنون هیچ‌گونه بیماری از آن گزارش نشده است. در شرایطی که امکان کاشت گیاهان دیگر نباشد و مجبور به کاشت گونه‌ای با تحمل بالا در برابر خشکی، شوری و دیگر عوامل باشیم از اینگونه استفاده می‌شود.

وی کنوکارپوس را مقصر آلرژی نمی داند و معتقد است این درخت مورد بی مهری علاقه مندان محیط زیست قرار گرفته است و گفت: این درختان بصورت مداوم هرس می شود و آلرژی زا نیست.

به نظر می رسد تا زمانی که مطالعات دقیق تری روی این گونه انجام نشود نمی توان با قاطعیت حرف های یک سوی این مجادله را پذیرفت اما در اینکه هنوز نفس کشیدن در استان خوزستان دشوار است کسی تردیدی ندارد.