هورنیوز – مجتبی شریعتی‌نیاسر در نشست معاونین آموزشی دانشگاه‌های منطقه ۱۰ کشور که امروز (چهارشنبه، دوم خردادماه) در دانشگاه شهید چمران اهواز برگزار شد، اظهار کرد: منطقه ۱۰ تنها منطقه آموزش عالی کشور است که محدود به یک استان می‌شود. این ویژگی هم ایرادات و هم مزایایی دارد.

وی افزود: مجموعا در خوزستان حدود ۲۲۰ هزار دانشجو وجود دارد که توسط سه هزار و ۲۰۰ عضو هیات علمی خدمات دریافت می‌کنند. این آمار از نظر کمی بیشتر در دانشگاه آزاد و از لحاظ کیفی بیشتر در دانشگاه شهید چمران اهواز متمرکز است. حدود ۹۵۰ نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه‌های استان در دانشگاه‌های دولتی و حدود ۶۰۰ عضو هیات علمی در دانشگاه شهید چمران هستند.

وضعیت آموزش عالی در خوزستان از نظر هرم هیات علمی مطلوب نیست

معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری گفت: برای دانشگاه شهید چمران اهواز به عنوان دانشگاه مادر استان، ارزش زیادی قائل هستیم و این دانشگاه می‌تواند عمود خیمه آموزش عالی در منطقه ۱۰ باشد. وضعیت آموزش عالی در استان از نظر هرم هیات علمی چندان مطلوب نیست و باید اصلاح شود. در خوزستان از مجموع سه هزار و ۲۰۰ عضو هیات علمی، حدود دو هزار و ۲۰۰ مورد آن استادیار هستند یا مرتبه علمی پایین‌تری دارند. حدود ۴۵۰ عضو هیات علمی نیز مرتبه دانشیار یا بالاتر دارند. در مجموع می‌توان گفت درصد مربیان در استان بالا است.

شریعتی‌نیاسر خاطرنشان‌کرد: علی‌رغم تمام مشکلات اقلیمی، آب و هوایی و … که خوزستان دارد، برای این استان افق خوب و روشنی را می‌بینم. چرا که آموزش عالی از نظر مسائل منطقه‌ای عمدتا به استان‌های محروم توجه ویژه‌ای دارد. برخی استان‌ها برای توسعه آموزش عالی، ظرفیت و پتانسیل زیادی دارند که خوزستان نیز یکی از این استان‌ها است.

وی افزود: نسبت جمعیت دانشجویی به جمعیت استان حدود ۴.۵ درصد است. باید تلاش کنیم تا آموزش عالی روز به روز در استان بیشتر رشد کند. اوج جمعیت دانشجویی کشور تا سال ۹۳ بود. در اوایل انقلاب جمعیت دانشجویی ما ۱۷۵ هزار نفر در تمام کشور بود که این عدد تا سال ۹۳ به چهار میلیون و ۸۰۰ هزار نفر رسید.

معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ادامه داد: از سال ۹۳ به بعد تلاش کردیم از نظر رشد بی‌رویه کمی، این وضعیت را تا حدودی مهار کنیم. به این ترتیب در سال ۹۴ جمعیت دانشجویی به چهار میلیون و ۳۴۰ هزار نفر کاهش پیدا کرد. در سال ۹۵ نیز به چهار میلیون و ۷۰ هزار نفر رسید.

جمعیت اعضای هیات علمی نسبت به اوایل انقلاب ۱۲ برابر افزایش پیدا کرده است

شریعتی‌نیاسر تصریح کرد: وضعیت جذب هیات علمی در کشور رو به رشد است. نسبت به اوایل انقلاب جمعیت هیات علمی ۱۲ برابر افزایش پیدا کرده است و از حدود هفت هزار نفر به بیش از ۸۱ هزار عضو هیات علمی رسیده‌ایم. جذب اعضای هیات علمی نه تنها کاهش پیدا نمی‌کند، بلکه افزایش هم پیدا می‌کند. نسبت دانشجو به استاد، یک شاخص است و یکی از مولفه‌هایی است که روند کیفی دانشگاه‌ها را نشان می‌دهد.

وی ادامه داد: در حال حاضر این شاخص در کشور ما حدود ۲۷ است و باید تا پایان برنامه ششم به عدد ۲۰ برسد. برای این کار نیز باید تلاش کنیم با کاهش جمعیت دانشجویی و افزایش اعضای هیات علمی تا پایان برنامه ششم به این عدد دست پیدا کنیم. باید موسسات آموزش عالی تشویق شوند تا یک گردش اقتصادی منطقی‌تر در حوزه مدیریت خود ارائه دهند. برنامه‌محور بودن یکی از سیاست‌های جدی است که در آموزش عالی دنبال می‌شود. به همین دلیل نیز تمام مراکز آموزش عالی دولتی، بررسی و امتیازبندی شده‌اند.

معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری گفت: تقریبا ۵۰ درصد مراکز دولتی که زیر خط استاندارد مد نظر ما قرار دارند، تحت عنوان موسسات درحال توسعه، دسته‌بندی شده‌اند. این موسسات برای رشد، به کمک نیاز دارند. برای این مراکز دستورالعمل‌هایی ساماندهی شده و از آن‌ها خواسته شد برنامه راهبردی خود را برای ما ارسال کنند که تقریبا همه این مراکز این برنامه را برای ما فرستادند. پس از تایید نهایی، این برنامه می‌تواند چراغ راهی باشد تا مدیریت این موسسات، برنامه‌های توسعه‌ای را در آموزش عالی دنبال کند.

شریعتی‌نیاسر ادامه داد: برای تمام موسسات در حال توسعه، یک برنامه محوری تعریف شده است و این موسسات موظف هستند تا پایان برنامه ششم حول مأموریت خود به دنبال توسعه باشند. در گذشته مدیران و موسسات تصور می‌کردند باید به تمام زمینه‌ها ورود کنند. با این سیاست امیدواریم از سال ۹۷ تا ۱۴۰۰ موسسات با تکیه بر برنامه مصوب خود، تنها مأموریت خود را دنبال کنند.

وی تصریح کرد: نظام آموزشی دانشگاه‌ها تاکنون سه آیین‌نامه جداگانه شامل کاردانی به کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری داشت. این آیین‌نامه‌ها با یکدیگر ادغام شدند و به دانشگاه‌های سطح یک و دو ابلاغ شد که می‌تواند بخشی از این آیین‌نامه‌ها را با توجه به شرایط منطقه‌ای خود اجرا کند. این دانشگاه‌ها نیز باید در فاصله زمانی پیش‌بینی شده، شیوه‌نامه اجرایی خود را برای ما ارسال کنند.

معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ادامه داد: دانشگاه‌هایی که جزو دانشگاه‌های سطح یک و دو دسته‌بندی نشده‌اند، می‌توانند از شیوه‌نامه قدیمی یا از شیوه‌نامه یکی از دانشگاه‌های سطح یک یا دو منطقه خود استفاده کنند. این کار باعث می‌شود در شرایط مختلفی، محدودیت‌هایی مناسب هر منطقه اعمال شود تا قوانین متناسب با نیازهای منطقه‌ای اجرا شوند.

در خوزستان بخش خصوصی در آموزش‌عالی فعال عمل نکرده است

شریعتی‌نیاسر افزود: در خوزستان بخش غیردولتی به‌خصوص بخش غیرانتفاعی آن طور که باید پیشرفت نکرده است. بخش خصوصی چندان در آموزش عالی فعال عمل نکرده است. ممکن است سرمایه‌گذار بومی در این بخش وجود داشته باشد، اما باید زمینه ترغیب سرمایه‌گذاران و جذب سرمایه فراهم شود. باید شرایطی ایجاد کنیم که بخش خصوصی به توسعه آموزش عالی در استان ورود پیدا کند. در خوزستان چهار یا پنج مرکز آموزش عالی وجود دارد. این تعداد برای استانی مانند خوزستان کافی نیست. باید کمک کنیم که این موسسات موجود، بستر رشد لازم را پیدا کنند.

وی عنوان کرد: اخیرا یک نشست با سازمان برنامه و بودجه داشته‌ایم که در این نشست قرار شد چند کار گروه تشکیل شوند و راهکارهای اجرایی که می‌توانند از قِبل آن یک ماموریت مشخص اعتباراتی دریافت کنند را تدوین کنند. این کارگروه‌ها تا پایان خرداد باید برنامه‌های اجرایی خود را برای جذب سرمایه و با هدف ارتقا آموزش عالی به این سازمان ارائه دهند. امیدواریم که حمایت دولت را از جهت جذب تسهیلات برای این بخش غیردولتی نیز فراهم کنیم.

آموزش عالی مسئول اشتغالزایی نیست

معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری خاطرنشان‌کرد: همیشه به ما نقد می‌شود که فارغ‌التحصیلان دانشگاهی آن طور که باید نمی‌توانند در جامعه موثر باشند. البته ما درخصوص ضعف کیفی دانش آموختگان تحلیل خودمان را داریم. دانشگاه‌هایی که کیفی هستند و عملکرد مناسبی داشته‌اند، دانش‌آموختگان آن‌ها نیز در نهایت مناسب بوده‌اند. آموزش عالی مسئول اشتغالزایی نیست و مسئول کمک به کارآفرینی است. از سایر ارکان نظام باید با آموزش عالی همکاری داشته باشند تا با همکاری، زمینه اشتغال دانش‌آموختگان را فراهم کنیم.

شریعتی‌نیاسر تاکید کرد: یکی از دلایلی که می‌گوییم دانش‌آموختگان ما خوب هستند، این است که به محض اینکه این افراد زمینه حضور در دانشگاه‌های معتبر بین‌المللی را پیدا می‌کنند، موفق ظاهر می‌شوند. این نشان می‌دهد توان دانش‌آموختگان و توان هیات علمی ما امکان بروز این موفقیت‌ها را دارد اما باید تلاش کنیم نقطه ضعف‌ها را جبران کرده و زمینه ارتقاء کیفی بیشتری را فراهم کنیم.

فارغ‌التحصیلان ما نباید تک‌بعدی بار بیایند

وی تاکید کرد: در همین راستا سال گذشته به دانشگاه‌ها ابلاغ کردیم می‌توانند تا دو درس دو واحدی را برای ارتقا سطح مهارت‌افزایی به صورت رایگان به دانشجویان ارائه کنند. برخی دانشگاه‌ها در این زمینه خیلی جدی وارد شدند و برخی خیلی ضعیف عمل کردند. مطلوب نیست که فارغ‌التحصیلان ما تک‌بعدی بار بیایند و تنها همان دروس کلیشه‌ای را بخوانند. دانشجوها باید با کمک مدیران قابلیت‌های خود را افزایش دهند. دوره‌های مختلفی هستند که می‌توانند موجب مهارت‌افزایی دانشجویان شوند. باید این دوره‌ها را تعریف و به دانشجویان ارائه دهیم.

معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تصریح کرد: طرح مدیریت منطقه‌ای در دست تدوین است. امیدواریم در آینده نزدیک این طرح نهایی و ابلاغ شود. با این سیاست تمام زیرنظام‌های مناطق اعم از بخش دولتی، غیردولتی و تمام مراکز آموزش عالی که شیوه‌های مختلف آموزشی دارند، می‌توانند در مدیریت آموزش عالی در منطقه حول دانشگاه سطح یک و دو در تصمیم‌سازی حوزه آموزش عالی منطقه نقش داشته باشند.

شریعتی‌نیاسر بیان کرد: در نظام کنونی هر دانشگاهی با هر مقیاسی که در کشور فعال است، مستقل از سایر دانشگاه‌ها درخواست خود را به وزارتخانه ارائه می‌دهد و درخواست رسیدگی دارد. در طرح مدیریت منطقه‌ای پیش از اینکه در ستاد مطرح شود، در منطقه بررسی شده و در صورت لزوم در ستاد بررسی می‌شود.

وی تاکید کرد: در این طرح امیدوارم هم‌افزایی در مناطق به گونه‌ای صورت گیرد که بتوانند از پتانسیل  یکدیگر استفاده کنند. امروز در شرایطی هستیم که دولت نمی‌تواند تمام امکانات و تجهیزات هر موسسه‌ای را مستقل از دیگران تامین کند، بلکه موسسات باید از قابلیت‌های یکدیگر استفاده کنند.

معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری گفت: اساتید ما اعضای توانمند و قابلی هستند. بدنه هیات علمی ما بسیار پرتوان و باسواد است. نباید جزیره‌ای عمل شود. یکی از مسائلی که در بحث آموزش عالی مطرح است، استفاده از شیوه‌های مختلف آموزشی است و کلاس‌ها باید پویاتر و فعال‌تر شوند.

شریعتی‌نیاسر تاکید کرد: بحث سامانه HES یک مساله جدی است و از دانشگاه‌ها می‌خواهیم اطلاعات خود را در این سامانه وارد کنند. هر مشکلی که دانشگاه‌ها در ثبت اطلاعات خود در این سامانه دارند، باید به ما اطلاع دهند تا در صورت لزوم، کارشناس برای حل این مشکلات به محل اعزام شود.

در این جلسه همچنین فرزانه شمیرانی، مدیرکل دفتر آموزش عالی غیردولتی درخصوص مشکلات و فعالیت مراکز آموزش عالی در استان به صحبت پرداخت.