هورنیوز – بر اساس ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی، «عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به سن ۱۳ سال تمام شمسی و پسر قبل از رسیدن به سن ۱۵ سال تمام شمسی منوط به اذن ولی به شرط مصلحت با تشخیص دادگاه صالحه است.»

بر اساس آمار ثبت شده در سازمان ثبت احوال کشور و بر اساس آمار ۹ ماهه اول این سازمان در سال ۹۴، بیش از پنج درصد زنانی که در این مدت ازدواج کرده‌اند کمتر از ۱۵ سال سن داشته اند. به تعبیر دیگر، ۲۸ هزار و ۲۴۲ نفر قبل از رسیدن به ۱۵ سالگی ازدواج کرده‌اند و بیش از ۲۰۴ هزار ازدواج دختران هم در سنین ۱۵ تا ۱۹ سالگی ثبت شده است.

اینکه در یک بازه ۹ ماهه، ۲۸ هزار دختر زیر ۱۵ سال مجبور به ازدواج شده اند، آمارهای قابل تاملی است که از عمق این بحران اجتماعی حکایت دارد.

مشکل حاد دیگر، ازدواج دختران زیر ۱۳ سال است که در برخی محضرخانه ها به شکل غیرقانونی ثبت می شود. هیچ آمار دقیقی از این تخلف وجود ندارد، اما در برخی نقاط محروم کشور، ازدواج دختران زیر ۱۳ سال هم مرسوم است.

در حالی که نمایندگان مجلس در تلاش هستند تا با اصلاح قانون حمایت از کودکان کار، سن قانونی  ازدواج دختران را حداقل به ۱۵ سال برسانند، اما در برخی مناطق کشور، دختران زیر ۱۳ سال هم به عقد مردان بزرگسال درمی آیند.

خیز مجلس برای جلوگیری از ازدواج دختران زیر ۱۳ سال

«مدافعان حقوق کودک می توانند موارد نقض حقوق کودک را پیگیری و به دادگاه شکایت کنند، زیرا سن ازدواج دختران باید معقول شود.»

اینها بخشی از گفته های فاطمه ذوالقدر، نایب رییس فراکسیون زنان مجلس است که با اشاره به تبعات پدیده «کودک همسری» خبر می دهد: بررسی طرح اصلاح سن ازدواج دختران در دستور کار فراکسیون زنان قرار دارد. با توجه به ازدواج هایی که زیر سن ۱۳ سال در کشور شاهد  هستیم و با همکاری معاونت زنان ریاست جمهوری تصمیم به تدوین طرح مذکور گرفتیم که بر اساس آن سن ازدواج دختران افزایش و محدودیت هایی برای جلوگیری از ازدواج آنان در سنین پایین ایجاد شود.

به گفته نماینده مردم تهران، اولویت اصلی این طرح جلوگیری از ازدواج کودکان زیر سن ۱۳ سال و کاهش سوء استفاده ها است، زیرا چنین ازدواج هایی آسیب های زیادی را برای کودکان به همراه دارد که یکی از این آسیب ها طلاق و جدایی و مطلقه بودن آنان در سن کودکی است که در همین راستا آمار کودک بیوه ها در برخی مناطق نگران کننده است.

هم اکنون ازدواج دختران زیر ۱۳ سال با اذن ولی انجام می شود و در صورتی که شاکی وجود داشته باشد دادگاه شکایت را پیگیری و ولی تحت پیگیری قانونی قرار می گیرد، اما به گفته این نماینده مجلس، متاسفانه در این رابطه شکایتی به دادگاه ارائه نمی شود.

در لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان که در کمیسیون قضا در حال پیگیری است، قرار شده که سن ازدواج کودکان را به صورت دقیق تعریف کنند، اما در این راستا، ذوالقدر به خانه ملت می گوید: مهم ترین راهکار پیشگیری از ازدواج کودکان اصلاح قانون و سن ازدواج  است و باید در این رابطه اقدام بزرگی انجام شود.

مشکلات اقتصادی، اختلافات خانوادگی، اعتیاد و فقر فرهنگی از جمله عوامل ازدواج زودهنگام است که ذوالقدر به آنها اشاره کند؛ طوری که به گفته او، هنوز در برخی مناطق کشور، برخی رسومات وجود دارد که در این رابطه باید فرهنگ سازی مناسب انجام شود.

ظلمی آشکار در خلا فرهنگ سازی و آگاهی بخشی

بر اساس آمارهای رسمی، بیشترین آمار ازدواج و طلاق کودکان در استان‌های سیستان و بلوچستان، خوزستان، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی و غربی، فارس، زنجان، تهران، همدان و مازندران ثبت شده است.

دکتر حبیب الله مسعودی فرید، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور به راه های پیشگیری از این آسیب اجتماعی اشاره می کند و می گوید: ازدواج در سنین پایین نیازمند اعمال نظارت های دقیق تر و تغییر در قوانین است. توانمندی های جسمی، روانی و اجتماعی از جمله معیارهای مهمی است که در ازدواج باید به آن توجه داشت، اما در ازدواج کودکان، این معیارها در نظر گرفته نمی شود.

به گفته مسعودی فرید، بلوغ صرفا به معنای بلند شدن قد نیست و عقل و قوه تشخیص افراد نیز باید تکامل پیدا کند. کودکان به دلیل این که نسبت به افراد بزرگسال ۳۰ تا ۵۰ ساله از توانمندی جسمی، اجتماعی، عقلی و روانی کمتری برخوردار هستند، قادر به کنترل زندگی و  اتخاذ تصمیمات درست نیستند و در صورتی که مهارت های ارتباط موثر و درک متقابل را نیاموزند، پس از ازدواج نیز قادر به مدیریت مشکلات و تعارضات با همسرشان نخواهند بود که این مساله آن ها را به سمت جدایی و در نتیجه رویارویی با آسیب های متعدد اجتماعی سوق خواهد داد و آینده کودکان را به تباهی می کشاند.

برای کاهش آسیب های ناشی از ازدواج های در سنین پایین، به گفته این مقام مسئول باید تمهیدات خاصی اندیشید و در مرحله اول باید نظارت بر دفاتر ثبتی که این گونه ازدواج ها در آن ها ثبت می شود، دقیق تر شده و توجیه شوند تا برخلاف موازین قانونی عمل نکنند، زیرا دیده شده که برخی دفاتر ثبت اسناد با دور زدن قانون، ازدواج های در سنین بسیار پایین را هم ثبت می کنند.

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، انجام اقدامات فرهنگی از سوی رسانه ها را گامی مهم در جهت آگاه سازی مردم برای جلوگیری از ازدواج کودکان در سنین پایین می داند و می گوید: رسانه ها نقش موثری در این زمینه دارند و به واسطه آن ها می توان مردم را توجیه کرد که ازدواج در سنین پایین و پس از آن جدایی، چه تبعاتی دارد.

نباید از خاطر برد که پدیده «کودکان مطلقه» یکی از تبعات رایج کودک همسیری است. در این شرایط به گفته معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، کودک پس از طلاق از همسرش، توانمندی خاصی در کسب و کار ندارد تا از آن در جهت تامین معاش خود و شاید فرزندی که دارد استفاده کند. باید خانواده ها را از این تبعات ناگوار، آگاه کرد و به این خانواده ها آموزش داد که با ازدواج کودکانشان، آنها را در معرض چه آسیب هایی قرار خواهند داد.

نباید از خاطر برد که وقتی کودکی به ازدواج مجبور می شود، عملا فرصت های تحصیل، اشتغال در آینده و حضور موثر در جامعه نیز از او گرفته می شود که در این حالت، نه تنها آینده کودک تباه می شود، بلکه جامعه نیز ضرر خواهد کرد و آسیب های اجتماعی گسترش می یابد.

سلامت آنلاین