هورنیوز – خبری که کوتاه اما بسیار دردآور بود: جاده سازی در شیمبار همزمان با قطع درختان ادامه دارد… اتفاقی که پیش از این نیز گمان آن می رفت و اکنون به واقعیت تبدیل شده است. شواهد و قرائن هم نشان می دهد که علاوه بر قطع چندین درخت در وضعیت کنونی، احداث جاده در منطقه تنگ سنان تخریب محیط زیست را از جنبه های دیگر در پی خواهد داشت.

آبان ماه سال گذشته بود که روزنامه همشهری در گزارشی به بررسی زوایای مختلف جاده سازی در منطقه شیمبار پرداخته بود و از احتمال تخریب محیط زیست و ایجاد آسیب هایی به منطقه بکر شیمبار نوشت. اگر چه طرح احداث جاده در منطقه تنگ سنان به بهانه سکونت چندین خانوار از طریق امور عشایر شهرستان اندیکا کلید خورده بود و تا صدور مجوز «بهسازی» جاده ادامه یافت ، اما عدم وجود جاده دسترسی به این منطقه عملاً موضوع «بهسازی» را رد می نماید و در واقع در این منطقه جاده احداث گردیده است.

بزرگ ترین تاکستان طبیعی ایران در شیمبار

شیمبار یا شیرین بهار، جلگه ای گرمسیری در شمال خوزستان و تقریباً نزدیک به نقطه صفر مرزی بین استان خوزستان و چهارمحال بختیاری است. این منطقه در سال ۱۳۷۹ به اداره محیط زیست سپرده شد تا از طبیعت بکر آن محافظت شود.

شیمبار که منطقه ای حفاظت شده و شامل دشت و تالاب است ۵۴ هزارهکتار مساحت دارد. طبیعت تنگ سنان نیز که پوشیده است از درختان سرسبز بلوط و گونه های جانوری ویژه این منطقه از جمله پلنگ،خرس قهوه ای، بز کوهی و کبک، سالانه گردشگران داخلی و خارجی زیادی را برای دیدن این منطقه راهی شهرستان اندیکا می کند.

مستندات احداث جاده چه می گوید؟

سیدعادل مولا معاون محیط زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان در گفتگویی که آبان ماه ۹۵ در همشهری خوزستان منتشر شده با رد صدور مجوز ساخت جاده در منطقه شیمبار گفت: هنوز هیچ مجوزی صادر نشده ، اما سازمان محیط زیست کشور در این مورد تصمیم گیری را به اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان سپرده و به آن تفویض اختیار کرده است تا این اداره بررسی کند آیا قطع درختان آسیبی به محیط زیست وارد می کند یا نه.

اگر چه متولیان احداث جاده روستای تنگ سنان به نامه شماره ۴۱۳۸/۹۵/ص مورخ ۱۲/۰۷/۹۵ که با امضای مدیرکل اداره حفاظت محیط زیست خوزستان خطاب به مدیرکل امورعشایر استان صادر شده استناد می کنند ؛ اما در متن این نامه نیز به صراحت بر رعایت موارد مندرج در متن نامه پیوستی تأکید گردیده است. نامه ای که با شماره ۲۶۷۱۷/۹۵ مورخ ۱۷/۰۶/۹۵ از سازمان حفاظت محیط زیست مبنی بر بهسازی جاده روستای تنگ سنان و با تأکید بر ضوابط ۷ بندی صادر شده است. علاوه بر بندهای دیگر نامه فوق ،در بند ۳ به صراحت اعلام شده که در طول مسیر طراحی شده هیچگونه قطع درختی صورت نگیرد. موضوعی که با قطع درختان در مسیر جاده احداثی کاملاً نقض گردیده است.

قوانین مرتبط با محیط زیست چه می گوید

با بررسی قوانین مربوط به حفاظت از محیط زیست نیز مشخص می گردد که احداث جاده روستای تنگ سنان با قانون منافات دارد و به استناد مواد قانونی ذیل می توان گفت که احداث جاده مذکور با بی توجهی به قانون صورت گرفته است:

در متن سیاست های کلی محیط زیست مقام معظم رهبری در اجرای بند یک اصل ۱۱۰ قانون اساسی، در نامه ای به روسای قوا، آن را ابلاغ کرده اند و بند چهار آن به «پیشگیری و ممانعت از انتشار آلودگی های غیرمجاز و جرم انگاری تخریب محیط زیست و مجازات موثر و بازدارنده آلوده کنندگان و تخریب کنندگان محیط زیست و الزام آنان به جبران خسارت » اشاره گردیده است.

اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز می گوید: در جمهوری اسلامی، حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسل های بعدی باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی می شود. از این رو فعالیت های اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست و یا تخریب غیرقابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است.

از طرفی دیگر ماده ۴ بند ب فصل چهارم سندملی محیط زیست در خصوص راهبردها و اقدامات ملی حفظ محیط زیست بر موارد ذیل تأکید می نماید: بازنگری و گسترش مناطق تحت مدیریت محیط زیست (از جمله مناطق حفاظت شده ) و ارتقای کیفی مدیریت مناطق – بازنگری و تدوین راهکارهای اثربخش حفاظت و احیاء گونه های گیاهی و جانوری نادر، در معرض تهدید و انقراض با تأکید بر بهره گیری از ظرفیت های ملی و بین المللی.

در ماده ۷ قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست نیز اشاره شده: «هر گاه اجرای هر یک از طرحهای عمرانی و یا بهره برداری از آنها به تشخیص سازمان با قانون و مقررات مربوط به حفاظت محیط زیست مغایرت داشته باشد سازمان، مورد را به وزارتخانه یا موسسه مربوط اعلام خواهد نمود تا با همکاری سازمانهای ذیربط به منظور رفع مشکل در طرح مزبور تجدید نظر بعمل آید. بند الف ماده ۱۹۲ قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه نیز به صراحت اعلام می دارد: به منظور کاهش عوامل آلوده کننده و مخرب محیط زیست کلیه واحدهای بزرگ تولیدی، صنعتی، عمرانی، خدماتی و زیربنایی موظفند تا طرحها و پروژه های تولیدی، خدماتی و عمرانی خود را پیش از اجرا و در مرحله انجام مطالعات امکان سنجی و مکان یابی بر اساس ضوابط مصوب شورای عالی حفاظت محیط زیست مورد ارزیابی اثرات زیست محیطی قرار دهند. رعایت نتیجه ارزیابی ها توسط مجریان طرحها و پروژه ها الزامی است.

ساخت جاده برای عشایر منطقه قابل توجیه نیست

هر چند شالوئی رییس وقت اداره محیط زیست اندیکا با اشاره به این که ساکنان منطقه شیمبار همگی عشایر هستند و روستایی وجود ندارد، گفته بود: نه برق هست، نه گاز و نه هیچ نوع خدمات دیگر که باعث شود مردم برای ماندن در اینجا تشویق شوند. البته اهالی نیازهایی دارند که باید برآورده شود، اما باید راه حل دیگری برای رفع نیازها پیدا می شد؛ مثلا اهالی جابه جا می شدند. نه این که رأی به جاده سازی داده شود.

شالوئی همچنین گفته بود: به این بهانه که زمستان بارندگی اتفاق می افتد و مقداری از مسیر زیر آب فرو می رود، جاده سازی قابل توجیه نیست.

وی همچنین به ساخت و ساز غیرمجاز در این منطقه اشاره داشت و گفت: متخلفان از همین عشایر هستند که نسبت به زمین های منطقه ادعای مالکیت پیدا کرده اند. در این منطقه همچنین چرای دام های عشایر بدون پروانه انجام می شود که به طبیعت منطقه آسیب می زند.

احداث جاده با تخریب محیط زیست همراه بوده؟

وضعیت موجود جاده ایجاد شده نشان می دهد که جهت احداث آن بیش از یک کیلومتر از مسیر توسط ادوات و ماشین آلات مستقر در منطقه شیمبار خاکبرداری شده است. ماشین آلاتی که بنا به اظهار شاهدین عینی متعلق به شرکت بهره برداری نفت و گاز مسجدسلیمان هستند. احداث این جاده بدون شک توام با تخریب محیط زیست همراه خواهد بود. تخریب هایی که در ابتدا به شکل کوه بُری، قطع درخت و تخریب طبیعت بوده و در ادامه به موجب بارش های فراوان فرسایش شدید خاک را در پی خواهد داشت. شسته شدن پای درختانی که با قدمتی چندین ساله جزو شناسنامه منطقه شیمبار بشمار می روند و نابودی آنان نیز از جمله آسیب های دیگری ست که در صورت عدم احداث دیوار حائل حیات منطقه را طی دهه های آتی تهدید می کند.

با تمام این تفاسیر راهکارهای بهتری جهت خدمات رسانی به عشایر ساکن در منطقه تنگ سنان وجود دارد. جابه جا نمودن آنان و قرار دادن محلی که منجر به احداث جاده و تخریب طبیعت نگردد از جمله تدابیری ست که می تواند به رفع مشکلات عشایر ساکن منطقه تنگ سنان بیانجامد.

از اینرو امیدواریم تا با ورود نهادهای ذیربط به مسأله و بررسی همه جانبه وضعیت کنونی جاده تنگ سنان ضمن صیانت از طبیعت بکر منطقه و جلوگیری از ادامه تخریب آن، اقدامات فوری و قانونی در این زمینه صورت پذیرد.

ایمان کاهکش