به گزارش هورنیوز و به نقل از روابط عمومی مناطق نفت خیز جنوب ،باتوجه به سیاست و خط مشی کلان دولت جمهوری اسلامی ایران و موضوع استفاده از حداکثر توان داخلی، به منظور نیل به اهداف استقلال و خودکفایی کشور و بنابر برنامه ریزی های به عمل آمده مبتنی بر ملاحظات اقتصادی و ضرورت حداکثر استفاده از بخش خصوصی به منظور ارجاع کارها و خدمات موردنیاز صنعت نفت، تنظیم و اجرای قراردادها از جایگاه خاصی برخوردار است.

 شناسایی مؤسسات و امکانات داخلی و ارزیابی آنان برای برگزاری مناقصات عمده به منظور انتخاب مهندسین مشاور و پیمانکاران ذیصلاح داخلی و انعقاد قراردادهای جامع و عمده با آنان در راستای تحقق اهداف مرتبط با اجرا و راه‌اندازی پروژه ها و طرحهای بزرگ جدید و یا بهینه سازی و توسعه طرحهای موجود که پیوسته بصورت کلان بویژه درسطح وزارت نفت مطرح و موردپیگیری واقع می گردند.

در صنعت نفت مراحل انعقاد قرارداد به این ترتیب است که پس از تهیه نقشه ها و مشخصات اجرایی طرح، اسناد مناقصه منتشر و از پیمانکاران برای شرکت در مناقصه دعوت می شود. پس از بررسی تمام شرایط پیمانکاران و پیشنهادها، پیمانکار برتر انتخاب و قراداد با وی منعقد می شود.

در این نوشتار بخشی از قراردادهای رایج صنعت نفت تشریح می شود:

قراردادهای طراحی ( E )

پروژه هایی که مرحله خرید و ساخت تواما از پیمانکار خواسته می شود حالت PC دارند که اکثر پروژه های کشور از این دسته هستند.

قراردادهای (EPC )

اجرای پروژه­های بزرگ در صنعت نفت به روش EPC گسترش فراوانی داشته است، تا جایی که بسیاری از فعالیت­های در دست اجرا با بهره گیری از این روش انجام می­شود. پروژه­های EPC ، دارای اولویت­هایی همچون سرعت بیشتر و اعمال کنترل مناسبت­تر بر امور و فعالیت­های اجرایی هستند. در این روش عملیات مهندسی، تدارک و تامین و اجرا به صورت موازی با هم و در قالب یک قرارداد انجام می­شود.

با توجه به این نکته که یکی از نیازهای مهم بازار امروز به ویژه در پروژه­هایی که به وسیله بخش خصوصی یا به طریق فاینانس انجام می­شود، داشتن اطمینان از قیمت نهایی و تاریخ قطعی اتمام کار است، اجرای پروژه به صورت EPC ، اطمینان بیشتر از قیمت تمام شده و زمان اتمام کار را فراهم می­کند.

روش EPC ، برگرفته از سه حرف اول مهندسی(  Engineering )، خرید (Procurement ) و  ساخت ( Costruction ) است.

در میان مراحل اجرایی قراردادهای EPC ، بخش E به دلیل وابستگی زیادی که با توان اجرایی تیم پیمانکار دارد از اهمیت بیشتری برخوردار است.

قراردادهای مشارکتی

این نوع قراردادها به دو دسته تقسیم می­شوند که عبارتند از (۱) موافقت­نامه­های مشارکت در تولید که این نوع از قراردادها، شرکت خارجی را متعهد به پرداخت مالیات و در برخی موارد بهره­مالکانه، آموزش نیروی انسانی و مشارکت دولت میزبان می­نماید. (۲) قراردادهای مشارکت در سرمایه­گذاری که در این قراردادها، کشور میزبان و شرکت عامل در سود و خطرپذیری توافق­نامه­های نفتی سهیم هستند. میزان مشارکت در عقد موافقت­نامه­های امتیاز متفاوت است در نتیجه دولت به مثابه شریک در تولیدی که بر اساس قرارداد انجام می­شود، سهیم است.

قراردادهای خدماتی

این  نمونه  از قراردادها از دیرینه­ترین اشکال روابط قراردادی بین افراد از یک سو و جوامع از سویی دیگر به شمار می­آیند. این نوع از قراردادها در سه دسته قرار می­گیرند:

قراردادهای صرفا خدماتی

این دسته از قراردادها در فعالیت­های اکتشافی کاربرد ندارد و تنها در تلاش­های تولید مورد بهره­برداری قرار می­گیرند. پاداش این قراردادها نقدی است و بهای مقطوع و مشخصی دارد. با این همه، گاه به منظور افزون نمودن انگیزه سرمایه­گذار بیگانه در ارائه خدمات بهتر، امتیازاتی مانند خرید قسمتی از تولید اعطا می­شود. نوع ساده آن، به صورت حق­الزحمه مقطع برای ارائه خدمات مشخص است و بابت دریافت کمک­های فنی به کشور میزبان هیچ سهمی از نفت خام تولیدی پیش­بینی نشده است.

قراردادهای ریسکی خدمت

این نوع قراردادها، عموما در کشف میادین نفت و گاز کاربرد دارند، اصولا ماهیت این نوع قراردادها به گونه­ای است که مسائلی چون مالیات و بهره مالکانه کمتر مورد توجه طرفین قرار می­گیرد. در صورتی که کشفی صورت نپذیرد، قرارداد به خودی خود منتفی است. لیکن در صورت کشف نفت یا گاز، شرکت ملزم است که آن را به مرحله تولید برساند.

به هر تقدیر، کل تولید در اختیار کشور میزبان قرار خواهد گرفت و شرکت عامل طبق شرایط قرارداد یا از مبلغی مقطوع به عنوان بازپرداخت سرمایه به همراه نرخ بهره و خطرپذیری برخوردار خواهد شد و یا بر اساس درآمد حاصل از میزان نفت تولید شده پس از کسر مالیات سهم خواهد برد.

قراردادهای بیع متقابل

در قراردادهای خدماتی بیع متقابل، شرکت سرمایه­گذار بیگانه، تمامی وجوه سرمایه­گذار مانند نصب تجهیزات، راه­اندازی و انتقال تکنولوژی را برعهده می­گیرد. و پس از راه­اندازی پروژه، آن را به کشور میزبان واگذار می­کند. بازگشت سرمایه و نیز سود سرمایه شرکت، از طریق دریافت محصولات تولیدی انجام می­گیرد.

دلیل طبقه­بندی قرارداد بیع متقابل در رده قراردادهای خرید خدمت این است که انجام بازپرداخت اصلی و سود سرمایه­گذاری از محل نفت خام و فرآورده­های آن صورت می­گیرد. پرداخت­ها به صورت نقدی و غیرنقدی امکان­پذیر است. این نوع قرارداد در کشورهایی که قوانین آنها، هرگونه مالکیت بخش خصوصی و یا خارجی را بر صنعت نفت منتفی دانسته­اند، مورد بهره­برداری قرار می­گیرد.

سرمایه گذاری خارجی

انواع سرمایه گذاری خارجی در ایران بر اساس قانون شامل موارد زیر است:

۱) سرمایه گذاری مستقیم یا فاینانس (finance )

۲) روش ساخت، بهره برداری و واگذاری BOT (Build-Operate-Transfer )

۳) ساخت، تملک، بهره برداری BOO (Build – Own – Operate )

الف) ساخت، تملک، بهره برداری، واگذاری BOOT (Build-Own-Operate-Transfer )

ب) ساخت، اجاره، واگذاری BLT (Build – Lease – Transfer )

۴) قراردادهای بیع متقابل (Buy Back )

۵) مشارکت مدنی JV (Joint Venture )

منابع:

پایگاه اطلاع رسانی وزارت نفت

پایگاه اطلاع رسانی شرکت ملی نفت ایران

آرشیو روابط عمومی مناطق نفت خیز جنوب

وب سایت مطالعات سیاستی نفت  و گاز