یاد روز حماسه مهار و کنترل فوران چاه ۵۰ اهواز بدست متخصصان توانمند صنعت نفت کشورمان در سال ۱۳۷۲
به گزارش هورنیوز و به نقل از روابط عمومی شرکت ملی حفاری ایران در این حماسه که گامی بزرگ در جهت پاسداری از ارزش های انقلاب اسلامی و قطع وابستگی به بیگانگان بود، متخصصان و کارشناسان شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب و شرکت ملی حفاری ایران نقش اساسی بر عهده داشتند.
چاه شماره ۵۰ کریت اهواز یکی از چاههای مناطق نفت خیز جنوب است که نفت تولیدی آن به واحد شماره یک اهواز برای تفکیک ارسال میشود . چاه شماره ۵۰ اهواز در سال ۱۳۵۲ تکمیل و از مخزن آسماری آن نفت استخراج میگردد.
این چاه در۲۵/۱۱/۷۱ توسط ایادی اسکتبار به قصد ضربه زدن به نظام مقدس جمهوری اسلامی به آتش کشیده شد.
طبق برآوردهای اولیه پس از به آتش کشیدن شدن این چاه ، روزانه ۶۰ تا ۵۰ هزار بشکه نفت خام و ۵۰ میلیون فوت مکعب گاز از آن خارج شده و در آتش میسوخت .
ارتفاع شعله آتش این چاه ، بیش از۱۰۰ متر تخمین زده میشد و ۲۱۰۸ فوت در ثانیه نیز ، سرعت فوران چاه بوده است. درجه حرارت ایجاد شده در مرکز شعله بالغ بر ۴۱۵۰ درجه فرانهایت محاسبه گردیده است.
از همان ابتدای آتش گرفتن چاه ، فعالیتهای گوناگونی برای خاموش کردن آن با بکارگیری دستگاههای حفاری به منظور حفاری انحرافی و بستن چاه از اعماق زمین و تشکیل سیستم اطفاء حریق ، جهت مهار مستقیم چاه از سطح زمین شد.
عملیات اطفاء حریق از روز ۲۶ بهمن ، چند ساعت پس از آتش گرفتن چاه آغاز گردید و با توجه به سرعت فوران چاه و حجم آتش ، گروهی را عقیده بر این بود که عملیات مهار توسط مهارگران داخلی امکان پذیر نیست . ولی مهارگران صنعت نفت بدون توجه به این نجواها کار عظیم خود را آغاز کردند.در اولین مرحله کار ، محوطه سازی اطراف چاه ، برای دسترسی به آن آغاز گردید . پس از محوطه سازی و تسطیح اطراف چاه ، حوضچههای ذخیره آب احداث گردید ، تا آب مورد نیاز عملیات در آن ذخیره گردد . احداث این حوضچهها ، با ابعاد ۱۰۰*۷۰ متر مربع و به عمق ۵/۳ متر انجام گرفت و آب مورد نیاز تأمین گردید .برای نزدیک شدن به چاه میبایست ابتدا دودکش بر روی چاه نصب گردد ، تا با هدایت آتش به بالا، امکان نزدیک شدن به آن بوجود آید ، به این منظور ابتدا یک دودکش ۴۲ اینچ آزمایش گردید که به علت کمی آب جهت خنک کردن ، دودکش از فرم اصلی خارج شد و موفقیتی حاصل نگردید.
سپس یک دودکش ۵۶ اینچ به سمت چاه هدایت گردید که بدلیل فشار زیاد چاه ، نصب آن نیزمیسر نگردید . این عملیات در چندین نوبت انجام گرفت ولی به لحاظ فشار بالای گاز و نفت به نتیجه نرسید .مهارگران چاه ، عملیات نصب دودکش را بار دیگر با دودکش ۴۲ اینچ آزمایش کردند که بدلیل فشار چاه و همچنین کمبود آب ، موفق به نصب دودکش نشدند .با راهاندازی تلمبههای آب استخرهای اصلی ، با تلاش زیاد مهارگران موفق گردیدند دودکش ۵۶ اینچ را بر روی چاه نصب کنند.پس از نصب دودکش ، محوطه اطراف چاه بوسیله آب پاشهای مستقر شده تحت پوشش آب قرار گرفت و نتیجتاً شدت حرارت قدری کاهش یافته و اعضای گروه توانستند برای بررسی میزان خرابی شیرهای چاه به آن نزدیک شوند و خسارات وارده را از نزدیک بررسی نمایند . پس از بررسی مشخص گردید که فلنچهای بالایی کاملاً صدمه دیده و شیر توپی و شیرهای جانبی یا خسارت دیده یا از بین رفته است.
مهارگران صنعت نفت و سپاه پاسداران به منظور خاموش کردن چاه ، روشهای گوناگونی را بررسی نمودند و سرانجام تصمیم گرفته شده که بوسیله بمبهای هدایت شونده ، کار جداسازی فلنچ از سرچاه انجام شود.
با تلاش گروههای عملیات ، بمبهای هدایت شونده به کار گرفته شد ولی نتیجه مثبتی بدست نیامد و در این راه به لحاظ مکش شدید ، یکی از اعضای عملیات گروه سپاه پاسداران بنام عزیز الماسی به لقاء ا… پیوست.
گروههای عملیات با استفاده از دستگاه برش ، پیچهای فلنچ ۱۲ اینچ را بریده و توانستند با مهارت خاصی شیرتوپی معیوب را از سر چاه بردارند .
برش پیچهای فلنچ ۱۲ اینچ بوسیله آتش در جایی که روزانه ۵۰ میلیون فوت مکعب گاز آماده اشتعال و ۵۰ هزار بشکه نفت خام با فشار بی امانی در حال خروج از چاه بود ، از بارزترین نمونههای شهامت و ایثار است که به منظور نا امید کردن دشمنان با خط زرین در تار و پود تاریخ این سرزمین مقدس نگاشته شد.
اعضای گروه مهارگر پس از برداشتن شیر توپی معیوب آماده گردیدند ، تا شیر توپی جدیدی را بر روی چاه نصب کنند . ابتدا میبایست چاه خاموش گردد ، تلاشهای وسیعی برای خاموش کردن چاه صورت گرفت که به لحاظ فشار بیش از حد چاه ، کارساز نبود.در نهایت تصمیم گرفته شد که در عین شعله ور بودن چاه ، عملیات نصب شیر توپی انجام گیرد ، یعنی در یک عملیات هم شیر توپی نصب گردد و هم شعله به مهار در آید .
این روش بدیع برای اولین بار در دنیا توسط متخصصان صنعت نفت ایران به کار گرفته میشد و برای انجام آن میبایست مقدمات کار فراهم گردد. در این اثناء دومین شهید این عملیات بنام دوستی نیا نیز به خیل کاروان شهیدان سرزمین جمهوری اسلامی ایران پیوست و یاران خود را در غم از دست دادنش داغدار کرد.
در ادامه اعضای گروه عملیات ، یک شیر ایمنی را با توجه به شرایط چاه طراحی کردند که میبایست بر روی چاه نصب گردد . برای نصب این شیر میبایست مقدار زیادی آب بر روی چاه فرستاده میشد تا هم آتش را از دهانه چاه دور کند و هم ، محوطه برای عملیات خنک سازد .
در همین رابطه دو دستگاه توربو پمپ دیگر در محوطه نصب گردید که آب را با فشار ۲۰۰ پوند بر اینچ مربع و با ۸۰۰۰ گالن در دقیقه تأمین میکرد در این مرحله دودکش ۴۲ اینچ با شیر توپی تعبیه شده در آن نیز آماده گردید ، عملیات مهار چاه به آخرین مراحل خود نزدیک میشد.
در تاریخ ۸ فروردین ۷۲ دودکش ۴۲ اینچ و شیر توپی بر روی چاه قرار گرفت و در طی ۴ روز اعضای گروه عملیات ، کار بستن پیچهای فلنچ چاه را اتمام رساندند .
جایی که محوطه مملو از گاز و نفت و آماده اشتعال بود و با یک جرقه همه چیز به آتش کشیده میشد ، در حالی که در چند متری بالای دودکش ، آتش عصیانگر به آسمان میرفت ، در یک کار بینظیر و بدیع مهارگران متعهد و متخصص از یک غیر ممکن، ممکن ساخته و یاوهگوییهای رسانههای استکبار را که معتقد بوده ، ایرانیان قادر به کنترل چاه نیستند بی اعتبار ساخت.
شیر توپی پس از روزها تلاش خستگی ناپذیر بر سر چاه پیوند خورد و چاه آماده مهار گردید . در این مرحله سیال حفاری از طریق شیر جانبی به چاه تزریق گردید و در عین حال ، شیر اصلی نیز به وسیله یک دسته کنترل ، از فاصله ۱۵ متری تحت کنترل قرار گرفت و اعضای گروه با احتیاط شروع به بستن شیر چاه کردند .
با تزریق سیال حفاری ، فشار چاه کم کم کاهش یافت و نهایتاً چاه۵۰ به کنترل مهارگران در آمد.
مهارگران آتش در یک کار جهادی پس از گذشت ۴۵ روز یکی از پرفشارترین چاههای نفت را که توسط ایادی استکبار و مزدوران دشمن به آتش کشیده شده بود در یک عملیات ابتکاری به کنترل خود در آورده و یک بار دیگر ثابت کردند که قادرند سختترین و دشوارترین مأموریتهای محوله را با بذل جان به انجام رسانند .