خطرات ظروف یکبار مصرف
هورنیوز – علاوه بر آبمیوه فروشی ها، بستنی فروشی‌ها، پیتزا فروشی‌ها، سلف سرویس ادارات و دانشگاه‌ها، پای ظروف یک بارمصرف به میهمانی‌های خانگی هم باز شده است و بسیاری ترجیح می‌دهند هنگام پخش غذای نذری و در مراسم هایی مانند جشن تولدهای کودکانه دردسر شستشوی ظرف را به کلی از برنامه حذف کنند و از بشقاب و لیوان‌های رنگارنگ پلاستیکی استفاده کنند.
طبیعی است که وقتی کالایی این چنین جای خود را در سبد خانوار باز می‌کند، با چند اطلاعیه بهداشتی مصرف آن محدود نمی‌شود، اما استفاده صحیح از این پدیده حداقل کاری است که می‌توان نسبت به آن امید داشت. ضمن اینکه استفاده از ظروف یک بار مصرف گاهی اوقات محاسنی هم به همراه دارد و اطلاعیه ی دانشگاه علوم پزشکی ایران دقیقاً به همین موضوع اشاره دارد:
«به منظور جلوگیری از مسمومیت‌های ناشی از آلودگی ظروف توصیه می‌شود جهت توزیع مواد غذایی و آشامیدنی از ظروف یک بار مصرف استفاده شود.»
البته به نظر نمی‌رسد این توصیه دانشگاه علوم پزشکی ایران با اطلاعیه‌های قبلی وزارت بهداشت منافاتی داشته باشد که این گونه بود:
«حتی المقدور در مکان‌هایی که ظرفشویی حداقل دو مرحله‌ای شستشو- آبکشی موجود و امکان شستشوی صحیح و ضد عفونی مناسب وجود دارد، توصیه می‌شود ظروف شیشه‌ای (پیرکس)، استیل و چینی سالم بدون ترک خوردگی و لب پریدگی به جای ظروف یک بار مصرف مورد استفاده قرار گیرند.»
ظرف شفاف به‌علاوه ی غذای داغ مساوی است با سرطان
اگر به هشدارهای کارشناسان در مورد ظروف یک بار مصرف دقت کنیم، متوجه می‌شویم که فصل مشترک تمام این اطلاعیه‌ها یک جمله است: ظروف یک بار مصرف بی‌رنگ و شفاف فقط برای غذاها و نوشیدنی‌های سرد مناسب هستند و نباید برای نوشیدنی‌ها و غذاهای داغ استفاده شوند. همچنین ظروف یک بار مصرف سفید رنگ و فوم دار برای مواد غذایی سرد، گرم و مرطوب مناسب هستند، ولی برای مواد غذایی داغ نباید استفاده شوند و استفاده از این ظروف مثلاً برای پیتزایی که در دمای ۱۴۰ درجه سانتیگراد طبخ می‌شود، توصیه نمی‌شود.
استفاده نابجا از ظروف پلی‌اتیلن(پلاستیکی) موجب آزاد شدن مواد آلی و ترکیبات شیمیایی موجود در دیواره ظروف و ورود آنها به داخل مواد غذایی می‌شود که مصرف آنها برای سلامتی مضر است و ممکن است مشکلات گوارشی و حتی بروز برخی بدخیمی‌ها در افراد را به دنبال داشته باشد.
در ساخت ظروف یک بار مصرف، به منظور جلوگیری از شکنندگی ظروف، از مواد پلاستیکی لایزر استفاده می‌شود. بنابراین اگر در درون این ظروف آب جوش یا غذای داغ مانند آش ریخته شود، این مواد حل شده، وارد بدن می‌شوند و به دلیل داشتن ترکیبات خاص منجر به بروز سرطان‌های مختلف می‌شود. این خاصیت به خصوص در مورد ظروف یک بار مصرف شفاف که درصد بالاتری از مواد سرطان‌زا را دارا هستند و در جامعه کاربرد بیشتری هم دارند، بسیار حائز اهمیت است.
اما نکته مهم دیگر در استفاده از ظروف یک بار مصرف به نوع رنگی این ظروف مربوط می‌شود که استفاده از آنها احتیاط بیشتری را می‌طلبد، چرا که اصولاً جنس یک بار مصرف‌ها به گونه‌ای است که توانایی نگهداری رنگ را ندارند و هنگام تماس با چای یا غذای داغ رنگ حل می‌شود و یک لایه از آن همراه غذا یا چای میل می‌شود. اما از آنجایی که خوردن رنگ در هیچ شرایطی توصیه نمی‌شود، اگر در میهمانی خود قصد استفاده از تکنولوژی‌های نوین را دارید، لطفاً به این بهانه رنگ به خورد خلایق ندهید!
استاندارد را فراموش نکنیم
اما علاوه بر انواع پلاستیک‌هایی که به عنوان ظروف یک بار مصرف در سرو چای یا غذا مورد استفاده قرار می‌گیرند، دسته‌ای دیگر از این مواد به عنوان ظروف آشپزخانه، ظروف نگهداری غذا در یخچال، ظروف بسته بندی مواد غذایی به خصوص لبنیات مانند ماست و پنیر و همچنین بطری‌های آب معدنی استفاده می‌شوند که استفاده از این ظروف نیز مستلزم رعایت نکات ایمنی خاصی است.
دکتر کشاورز، متخصص تغذیه، در این زمینه می‌گوید: «به طور کلی پلاستیک‌ها، پلیمرهایی هستند که از سنتز مواد اولیه‌ای به نام مونومر تهیه می‌شوند. مونومرها موادی سمی و برای سلامت انسان مضر هستند؛ در حالی که پلیمرها خنثی هستند و مشکلی ندارند. اما اشکال کار اینجاست که معمولاً در فرایند تهیه پلیمرها مقداری مونومر باقی می‌ماند. اگر این فرآیند اصولی و مطابق استانداردهای لازم صورت گرفته باشد، مشکلی برای سلامت افراد به وجود نمی‌آورد. برای همین در استفاده از پلاستیک‌ها به عنوان ظروف غذا باید بسیار محتاط بود و در ضمن به هرنوع پلاستیکی نباید مجوز بسته بندی مواد غذایی داده شود.»
نکته دیگری که دکتر کشاورز به آن اشاره می‌کند، مطلبی است که استفاده کنندگان از ظروف هم باید به آن توجه کافی داشته باشند و ظروف یک بار مصرف پلاستیکی را حتماً از مراکز معتبر که از مواد اولیه مرغوب و مطلوب استفاده می‌کنند؛ تهیه کنند.
اما در میان تمام انواع ظروف یک بار مصرف شاید بتوانیم از بطری‌های آب آشامیدنی به عنوان پرمصرف ترین انواع این ظروف نام ببریم. بطری‌هایی که در ماه‌های گرم سال حتی اگر حاوی آب معدنی نباشند، به طور مرتب از آب شهری پُر می‌شوند و درون یخچال قرار می‌گیرند تا آب خنک مصرفی خانواده را تامین کنند و در دیگر ایام هم برای نگهداری موادی چون آب لیمو و آب غوره مورد استفاده قرار می‌گیرند.
دکتر کشاورز در زمینه استفاده از این بطری‌ها می‌گوید: «معمولا جنس این بطری‌ها از PVC است که مشکلی هم برای سلامت انسان به وجود نمی‌آورد. اما اگر آب بیش از ۶ ماه در این ظروف نگهداری گردد، آلوده می‌شود. بنابراین خانواده‌ها باید از استفاده مکرر این ظروف برای نگهداری آب در یخچال خودداری کنند.»
طبیعتاً وقتی برای نگهداری آب استفاده طولانی مدت از بطری‌های یک بار مصرف توصیه نمی‌شود، هیچ عقل سلیمی حکم نمی‌کند که مواد ترشی مانند آب لیمو، آب غوره و سرکه را در طولانی مدت در این ظروف نگهداری کنیم؛ به خصوص که خاصیت اسیدی این مواد تاثیر بیشتری بر بطری دارد.
هشدار! ظروف یکبار مصرف را فقط یک بار استفاده کنید!
موادی که در تولید ظروف یک بار مصرف می شوند عامل بیماری های مهلک سرطان دیابت و . . . هستند.
این مواد تعداد هیدروکربن و آلیاژهای چند حلقه‌ای ساخته شده‌اند که میزان فراوانی ازآلودگی های محیطی در فرآورده‌های غذایی متعلق به تولید این مواد است.
این مواد مضر قابلیت حل نشدن در چربی‌‌ها را دارند و به ذرات و مواد غذایی جذب می شوند.
این متخصص تغذیه همچنین تصریح کرد: این مواد بر اثر سوختن ناقص مواد آلی تولید می‌شوند و تمام هیدروکربن‌ها و هیدروژن‌هایی که در این مواد آلی وجود دارد در نقش ماده پیش ساز (سوبسترا) جهت تولید هیدروکربن حلقه‌ای استفاده می‌شود.
بیماری‌هایی که ممکن است در اثر استفاده از آن بروز یابد سرطان‌ها، از جمله بیماری‌هایی هستند که دراثر استفاده و مصرف غذا در ظروف یک بار مصرف بروز می‌یابد.
علاوه بر این بیماری مهلک انواع دیگری از بیماری‌ها که جزء دسته بیماری‌های غیر واگیر طبقه بندی می‌شوند مانند بیماری قند خون و یا حتی کم کار شدن غدد فوق کلیوی (آدرنالین) که در پی آن باعث احساس ضعف و بروز سوء هاضمه- مشکلات دیگر برای فرد می‌شود هم در فرد قدرت بروز دارد.
نارسایی غدد درون ریز هم یک نشانه از خطرات استفاده از این ظروف است.