هورنیوز – آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش خود اعلام کرده میزان ذخائر اورانیوم دارای غنای کم ایران کمتر از محدوده تعیین شده در برجام است.

خبرگزاری رویترز گزارش داده میزان ذخائر اورانیوم کم‌غنای ایران تقریباً یک سوم میزان مجاز تحت برجام است.

در بخشی از این گزارش آمده است: «تا تاریخ ۱۸ فوریه ۲۰۱۷، میزان اورانیوم U235 غنی‌شده تا سطح ۳٫۶۷ درصد ایران برابر با ۱۰۱٫۷ کیلوگرم بوده است.»

ایران طبق مفاد توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ مجاز به نگهداری نزدیک به ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده است.

متن کامل این گزارش به شرح زیر است. (این ترجمه غیر رسمی است.)

راستی آزمائی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱  (۲۰۱۵) شورای امنیت

گزارش مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی

A. مقدمه

۱٫ این گزارش مدیر کل به شورای حکام و همزمان به شورای امنیت سازمان ملل (شورای امنیت) در خصوص اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران (ایران) ذیل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و در خصوص موضوعات مرتبط با راستی آزمائی و نظارت در ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت می‌باشد. این (گزارش) همچنین اطلاعاتی درخصوص موضوعات مالی، و مشورتها و تبادل اطلاعات آژانس با کمیسیون مشترک ایجاد شده توسط برجام، ارائه می دهد.

B. سابقه

۲٫ در تاریخ ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵، چین، فرانسه، آلمان، فدراسیون روسیه، انگلیس، ایالات متحده آمریکا، به مراه نماینده عالی اتحادیه اروپا برای امور خارجی و سیاست امنیتی (E3/EU+3) و ایران درمورد برجام توافق کردند. در تاریخ ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۵ شورای امنیت قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) را به تصویب رساند که در آن از جمله از مدیرکل درخواست نمود که “راستی آزمائی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته ای ایران برای کل دوره تعهدات یادشده درچارچوب برجام را برعهده گیرد”.[۱] در اوت ۲۰۱۵، شورای حکام به مدیرکل اجازه داد تا راستی آزمائی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران همانگونه که در برجام پیش بینی شده را انجام داده و بر همین اساس برای کل دوره تعهدات یادشده در پرتو قطعنامه شماره ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل، منوط به در اختیار داشتن منابع مالی و منطبق با رویه‌های پادمانی استاندارد آژانس، گزارش ارائه نماید. شورای حکام همچنین اجازه داد که آژانس با کمیسیون مشترک همچنانکه در سند GOV/2015/53 و اصلاحیه یک آن آمده، مشورت و تبادل اطلاعات نماید.

۳٫ در نامه‌هایی به تاریخ ۲۱ دسامبر ۲۰۱۶ و ۱۱ ژانویه ۲۰۱۷، هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک (برجام) ۹ سند که به تأیید تمامی مشارکت‌کنندگان کمیسیون مشترک رسیده را به آژانس تحویل نمود. این اسناد، توضیحاتی را درباره اجرای اقدامات هسته‌ای ایران به نحو مشخص شده در برجام ارائه می‌کنند. هماهنگ‌کننده از مدیر کل خواست این اسناد را در اختیار کشورهای عضو  قرار دهند.

۴٫ هزینه سالانه تخمینی آژانس برای اجرای پروتکل الحاقی ایران و برای راستی آزمایی و نظارت تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران به شرح مندرج در برجام مبلغ ۹٫۲ میلیون یورو در سال می‌باشد. از آنجا که اجرای برجام در تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ آغاز شده است، میزان بودجه‌های لازم برای سال ۲۰۱۶، برابر با ۸٫۸ برآورد شده است. تا پایان سال ۲۰۱۶، مبلغ ۸٫۵ میلیون یورو هزینه شده است. در تاریخ ۲۱ فوریه ۲۰۱۷، ۱۳٫۷ میلیون یورو توسط کشورهای عضو به عنوان کمک‌های فرابودجه‌ای برای فعالیت‌های مرتبط با برجام وعده داده شده است.

C. فعالیتهای راستی آزمایی و نظارت بر برجام (JCPOA)

۵٫ از تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ (روز اجرای برجام) آژانس اجرای تعهدات مرتبط هسته ای ایران ذیل برجام را راستی آزمایی و نظارت نموده و از زمان انتشار گزارش فصلی قبلی مدیرکل , بشرح ذیل گزارش می دهد.

C.1 . فعالیت‌های مربوط به آب سنگین و بازفرآوری

۶٫ ایران ساخت رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک (رآکتور IR-40) موجود را طبق طراحی اولیه آن پیگیری نکرده است. ایران قرص‌های اورانیوم طبیعی، میله‌های سوخت یا مجموعه‌های سوخت طراحی شده به صورت ویژه برای راکتور IR-40 طبق طراحی اولیه را تولید یا آزمایش نکرده و همه قرص‌های سوخت اورانیوم طبیعی و مجموعه های سوخت موجود در انبار تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده است (بندهای ۳ و ۱۰).

۷٫ ایران به اطلاع رسانی به آژانس در خصوص موجودی آب سنگین در ایران و تولید آب سنگین در کارخانه تولید آب سنگین(HWPP) ادامه و به آژانس اجازه داده است که بر میزان ذخایر آب سنگین ایران و مقدار آب سنگین تولید شده در HWPP نظارت نماید (بند ۱۵). همانطور که پیشتر گزارش شد، در تاریخ ۸ نوامبر ۲۰۱۶، آژانس راستی‌آزمایی نمود که ذخیره آب سنگین ایران به ۱۳۰٫۱ متریک تن رسیده است.[بند ۱۴] همچنین همانطور که قبلا گزارش شد، در تاریخ ۲۱ نوامبر ۲۰۱۶، ایران به آژانس اطلاع داد ۱۱ متریک تن از آب‌سنگین درجه هسته‌ای را در تاریخ ۱۹ نوامبر ۲۰۱۶ و ۶ دسامبر ۲۰۱۶ به خارج از ایران منتقل کرد. آژانس راستی‌آزمایی نمود که میزان ۱۱ متریک تن از آب‌سنگین درجه هسته‌ای در مقصد خود خارج ایران رسید. از زمانی که آن انتقال انجام شد، ذخایر آب‌سنگین ایران بیش از ۱۳۰ متریک تن نبوده است. در تاریخ ۱۴ فوریه ۲۰۱۷ آژانس راستی‌آزمایی نمود که ذخایر آب‌سنگین ایران ۱۲۴٫۲ متریک تن بوده است.

۸٫ ایران فعالیت‌های مربوط به بازفرآوری را در رآکتور تحقیقاتی تهران (TRR) و تأسیسات تولید ایزوتوپ مولیبدن، ید و زنون(MIX) و یا در هر تأسیسات اعلام شده دیگر به آژانس، انجام نداده است (بند ۱۸ و ۲۱).

C.2 . فعالیت‌های مربوط به غنی سازی و سوخت

۹٫ در کارخانه غنی سازی سوخت (FEP) در نطنز بیش از ۵۰۶۰ سانتریفیوژ IR-1 به صورت نصب شده در ۳۰ آبشار  به شکل محاسبه شده در واحدهای عملیاتی در زمان توافق پیرامون برجام (بند ۲۷) به صورت نصب شده باقی نمانده اند. ایران تعداد ۱۲۱ سانتریفیوژ IR-1 را از میان سانتریفیوژهای در حال نگهداری در انبار به منظور جایگزینی با سانتریفیوژهای آسیب دیده یا خراب نصب شده در FEP خارج کرده است (بند ۲۹٫۱).

۱۰٫ ایران به غنی سازی UF6 در FEP ادامه داده است. ایران غنی سازی بالاتر از ۳٫۶۷ درصد از اورانیوم ۲۳۵ را انجام نداده است (بند ۲۸).

۱۱٫ همانطور که قبلا گزارش شد، آژانس در نامه مورخ ۲۳ آگوست ۲۰۱۶، از ایران خواست تا میزان اورانیوم غنی‌شده در خطوط  فرآوری (جامانده) در کارخانه پودر دی‌اکسید اورانیوم غنی شده (EUPP) در اصفهان را ارزیابی کند و گزارش قبلی خود را مطابق با آن بازنگری کند. در نامه مورخ ۱۹ فوریه ۲۰۱۷، ایران گزارشی را به آژانس حاوی میزان تخمینی بازنگری شده ارائه کرد. مقدار تخمینی بازنگری شده ۹۹٫۹ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده با ارزیابی آژانس از مواد جامانده همخوانی دارد. در تاریخ ۳۱ ژانویه ۲۰۱۷، درپی تصمیم کمیسیون مشترک ۱۰ ژانویه ۲۰۱۷، ایران خوراک‌دهی اورانیوم‌های تضعیف شده را از طریق خطوط فرآوری در EUPP و تحت نظارت و راستی‌آزمایی آژانس آغاز کرد. میزان تخمینی اورانیوم‌های غنی‌شده در تجهیزات EUPP و مواد خروجی درمقابل ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران بحساب نمی‌آید.

۱۲٫ کل موجودی ذخیره شده اورانیوم غنی سازی شده ایران از میزان ۳۰۰ کیلوگرم UF6 غنی شده تا میزان ۶۷/۳ درصد اورانیوم ۲۳۵ (یا معادل آن در اشکال مختلف شیمیایی) فراتر نرفته است (بند ۵۶). میزان ۳۰۰ کیلوگرم UF6 برابر است با ۲۰۲٫۸ کیلوگرم اورانیوم.

۱۳٫ بر اساس برجام و تصمیمات کمیسیون مشترک، در تاریخ ۱۸ فوریه ۲۰۱۷، مقدار اورانیوم ۲۳۵ غنی‌شده ایران تا سطح ۳٫۶۷ درصد یک ۱۰۱٫۷ کیلوگرم بود.

۱۴٫ در کارخانه غنی سازی سوخت فردو (FFEP) تعداد ۱۰۴۴ سانتریفیوژ  IR-1 در یک بال از تأسیسات مزبور قرار داده شده اند (بند ۴۶)، که تعداد ۱۰۴۲ سانتریفیوژ IR-1 به صورت نصب شده در شش آبشار باقی مانده اند و دو سانتریفیوژ IR-1 به صورت جداگانه به منظور انجام «تحقیقات اولیه و فعالیت های تحقیق و توسعه مربوط به تولید ایزوتوپ پایدار» نصب شدند. ایران در بازه زمانی گزارش هیچ گونه غنی سازی اورانیوم یا فعالیت های تحقیق و توسعه مرتبط در این کارخانه انجام نداده و هیچ گونه مواد هسته ای در کارخانه وجود نداشته است.

۱۵٫ همان‌طور که پیش‌تر بیان شد، در تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۱۷، مدیر کل تائید کرد که در تاریخ ۱۵ همان ماه، آژانس اقدامات ایران تحت بند ۱۵٫۱۲ ضمیمه ۵ برجام را راستی آزمایی کرده است. اقدامات انجام شده توسط ایران عبارت بودند از:
•  برداشتن کابل‌های الکتریکی آبشارها و کابین‌های کنترل آبشار،  پمپ‌های خلاء از یک بال کارخانه غنی‌سازی فردو (واحد ۲) و ذخیره‌سازی تمام سانتریفیوژهای اضافه و زیرساخت‌های مربوطه در سالن B مربوط به FEP نطنز که تحت پایش مستمر آژانس قرار دارد؛ و
•  برداشتن کابل‌های الکتریکی آبشارها و کابین‌های کنترل آبشار،  پمپ‌های خلاء و پایه‌های سانتریفیوژ از بال دیگر کارخانه غنی‌سازی فردو (واحد ۱)؛ و ذخیره‌سازی تمام سانتریفیوژهای اضافه و زیرساخت‌های مربوطه در سالن B مربوط به FEP نطنز که تحت پایش مستمر آژانس قرار دارد.

۱۶٫ همه سانتریفیوژهای انبار شده به همراه متعلقات آنها در انبار، تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده‌اند (بندهای ۲۹، ۴۷، ۴۸ و ۷۰) آژانس دسترسی منظم به ساختمان های مرتبط در نطنز شامل همه FEP و کارخانه نیمه صنعتی غنی سازی (PFEP) را ادامه داده و دسترسی روزانه طبق درخواست آژانس انجام شده است.

۱۷٫ ایران فعالیت های غنی سازی اش را در راستای برنامه بلند مدت  غنی سازی و تحقیق و توسعه غنی سازی خود به همان صورت ارائه شده به آژانس در تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ انجام داده است.

۱۸٫ در تاریخ ۴ فوریه ۲۰۱۷، آژانس تحویل اولین افزوده ۵ کیلوگرمی U3O8 غنی‌شده تا سطح ۲۰ درصد از کشوری دیگر به ایران، در قالب صفحات سوخت نیمه‌آماده رآکتور تهران را راستی آزمایی کرد.

۱۹٫ ایران هیچکدام از تأسیسات اعلام شده را به منظور تبدیل صفحات سوخت یا ضایعات به UF6 مورد استفاده قرار نداده و از ساخت تأسیساتی جدید بدین منظور به آژانس اطلاعی نداده است (بند ۵۸)۱۲٫ کل موجودی ذخیره شده اورانیوم غنی سازی شده ایران از میزان ۳۰۰ کیلوگرم UF6 غنی شده تا میزان ۶۷/۳ درصد اورانیوم ۲۳۵ (یا معادل آن در اشکال مختلف شیمیایی) فراتر نرفته است (بند ۵۶). میزان ۳۰۰ کیلوگرم UF6 برابر است با ۲۰۲٫۸ کیلوگرم اورانیوم.

C3- تحقیق و توسعه، تولید و موجودی سانتریفیوژ

۲۰٫ در ۲۱ ژانویه ۲۰۱۷  تحت نظارت و راستی آزمایی آژانس، ایران برای اولین بار شروع به تغذیه UF6 طبیعی به یک سانتریفیوژ IR-8 کرد.(بند۳۸) هیچ اورانیوم غنی شده ای از طریف فعلیتهای تحقفیق و توسعه سانتریفیوژ انباشت نشده است  و فعالیت‌های تحقیق و توسعه ایران با و بدون اورانیم با استفاده از سانتریفیوژها در محدوده تعریف شده در JCPOA انجام شده است.(بند ۳۲-۴۲)

۲۱٫ ایران تولید و موجودی لوله‌های روتور سانتریفیوژ و بیلوز (Bellows) را به آژانس ارائه نموده و اجازه راستی آزمایی آنرا به آژانس داده است.( بند۱/۸۰) آژانس به طور مداوم به نظارت خود از طریق استفاده از ابزارهای نظارتی و کنترلی ادامه داده است و راستی آزمایی کرده که تجهیزات اعلام شده برای تولید لوله های روتور و بیلوزها برای تولید سانتریفیوژ فقط برای فعالیت‌های مشخص شده در برجام استفاده شده‌اند. (بند ۸۰٫۲) ایران هیچگونه سانتریفیوژ IR-1 را برای جایگزینی با آنهایی که خراب شده و یا از کار افتاده اند تولید نکرده است(بند ۶۲)

۲۲٫ همه لوله های روتور اعلام شده، بیلوزها و مجموعه های روتور شامل لوله روتورها و بیلوزهایی که از روز اجرا تولید شده اند تحت نظارت مداوم آژانس قرار داشته اند. (بند ۷۰) ایران لوله‌های روتور را با استفاده از فیبر کربن که توسط آژانس نمونه‌گیری و آزمایش شده بود، تولید کرد، که قدامات نظارتی و کنترلی آژانس بر تمام آنها اعمال شد.

D- اقدامات شفاف ساز 

۲۳٫ ایران کماکان به آژانس اجازه داده تا از نظاره گرها و مهر و موم‌های الکترونیکی آنلاین در زمینه غنی سازی استفاده نماید تا بدین وسیله  وضعیت آنها در اماکن هسته‌ای به بازرسان آژانس مخابره و جمع آوری خودکار ثبت سوابق اندازه گیری توسط ادوات اندازه گیری نصب شده آژانس تسهیل گردد. (۶۷٫۱) ایران بنا به درخواست، نسبت به صدور روادید درازمدت برای بازرسان منصوب آژانس اقدام کرده و برای آژانس در اماکن هسته‌ای، محل کار مناسب فراهم کرده و استفاده از محل کار در مکان‌های نزدیک سایت‌های هسته‌ای در ایران را تسهیل کرده است. (۶۷٫۲) ایران با حضور بازرسان بیشتر آژانس که برای این کشور تعیین شده‌اند، موافقت کرده است.

۲۴٫ ایران کماکان به آژانس اجازه داده تا از طریق اقدامات مورد توافق با ایران از جمله از طریق اقدامات محدود کننده و نظارتی، نظارت کند که همه اورانیوم کنسانتره شده(UOC)  تولید شده در ایران یا کسب شده از دیگر منابع به تاسیسات تبدیل اورانیوم(UCF)  در اصفهان منتقل شده است.(بند ۶۸) در ۸ فوریه ۲۰۱۷ آژانس راستی آزمایی کرد که ایران ۱۲۵٫۴ متر مکعب اورانیوم طبیعی را به شکل UOC دریافت کرده که به تاسیسات تبدیل اورانیوم(UCF) منتقل شده بود. ایران تمامی اطلاعات ضروری برای قادر کردن آژانس جهت راستی آزمایی تولید کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) و موجودی انبار UOC تولید شده در ایران یا کسب شده از هر منبع دیگری را ارایه نموده است.

E- اطلاعات مرتبط دیگر

۲۵٫ ایران، همچنان به اجرای موقت پروتکل الحاقی موافقت‌نامه پادمان‌ها بر اساس ماده ۱۷ (b)، تا زمان لازم‌الاجرا شدن آن و ااز ترتیبات فرعی موافقتنامه پادمان‌ها ادامه می‌دهد. آژانس کماکان انجام دسترسی‌های مکمل ذیل پروتکل الحاقی بر طبق پروتکل الحاقی به سایت‌ها و سایر اماکن در ایران را ادامه داده است.

۲۶٫ در دوره این گزارش، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جلسات کارگروه تدارکاتی کمیسیون مشترک (برجام، ضمیمه ۵، کمیسیون مشترک، پاراگراف ۶٫۴٫۶) شرکت نکرده است.

F- خلاصه

۲۷٫ آژانس به راستی‌آزمایی عدم انحراف مواد هسته‌ای اعلام شده در تاسیسات هسته‌ای و مکان‌های خارج از تاسیسات اعلام شده  مزبور که مواد هسته‌ای عموما در آنها به کار می‌رود (LOFs) ادامه می‌دهد. ارزیابی‌های مربوط به عدم وجود مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده همچنان ادامه دارد.

۲۸٫ از روز اجرای برجام، آژانس به راستی‌آزمایی و پایش اجرای تعهدات هسته‌ای ایران تحت برجام، اشتغال داشته است.

۲۹٫ مدیر کل به گزارش‌دهی در زمان مقتضی ادامه می‌دهد.