دختران پشت حصار شیشه‌ای
هورنیوز – پس از تغییراتی که وزارت ورزش و جوانان در ماه‌های اخیر داشته است و باید منتظر تصمیم‌های وزیر جدید این مجموعه در ماه‌های پایانی عمر دولت یازدهم باشیم، مجموعه وزارت ورزش که در چند سال اخیر امیدوارتر به حل مشکلات جوانان پیش رفته است از پا ننشسته و بنای اتفاق جدیدی را گذاشته است. روز گذشته نخستین کنگره ملی مدیریت امور جوانان با حضور معاون‌اول رئیس‌جمهور و معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده و وزیر ورزش و جوانان برگزار شد و در اتفاقی درخور توجه تعداد زیادی از استانداران در این کنگره حضور داشتند.
هنوز عده‌ای جوانی را مساوی جرم می‌دانند
اسحاق جهانگیری، معاون‌اول رئیس‌جمهوری که به عنوان میهمان اصلی این مراسم که در ابتدای صحبت‌های خود شهادت جمع زیادی از آتش‌نشانان و فوت تعدادی از شهروندان را تسلیت گفت، از اینکه در میان جمع زیادی از جوانان موفق قرار گرفته ابراز خشنودی کرد و گفت: جوانی یک فرصت است نه تهدید، نباید شرایط به گونه‌ای باشد که عده‌ای پا به سن گذاشته برای جوانان تصمیم بگیرند و جوانان را ملزم به اجرا بدانیم. متأسفانه هنوز هم عده‌ای هستند که جوانی را با جرم یکی می‌دانند درصورتی‌که این برداشت‌ها اشتباه است.
وی با بیان اینکه بیش از یک‌سوم جمعیت کشور جوان هستند خاطرنشان کرد: در توسعه کشور باید به موضوع جوانان به عنوان سرمایه‌های اجتماعی توجه داشته باشیم زیرا یکی از شاخصه‌های توسعه ملی موفقیت در حوزه جوانان است. شناخت حقوق جوانان و بالابردن سطح مشارکت زمینه‌ساز توسعه پایدار است.
مشارکت جوانان به عنوان سرمایه نهفته و بالقوه کشور باید در برنامه‌های مختلف مورد توجه قرار گیرد.
وی با اشاره به اینکه آموزه‌های اسلام به موضوع جوانان به عنوان یکی از جهت‌گیری‌های اصلی پرداخته است، افزود: فرهنگ و تمدن ایرانی سرشار از پرداختن به مسائل جوانان است و در دوره معاصر مهم‌ترین تحولات اجتماعی از انقلاب تا جنگ تحمیلی و دوران سازندگی و اصلاحات بر پایه فعالیت جوانان شکل گرفته است.
جهانگیری به دیدگاه‌های معماران اصلی انقلاب درباره جوانان و سپردن کار به آنها اشاره کرد و گفت: این نگاه‌ها همواره به سمت‌وسوی جوانان بوده است. جهانگیری استارت‌آپ‌هایی را که درحال‌حاضر در دنیا و ایران فعال شده‌اند در کنار شرکت‌های ریسک‌پذیر ازجمله ظرفیت‌های پیش‌رو دانست و افزود: جوانان با امکانات و اعتبارات محدود فعالیت‌هایی را شروع کردند که در زمینه‌های مختلف اقدامات سنتی را به‌طور کامل تحت‌تأثیر قرار داده است.
وی با تأکید بر اینکه ناگزیریم به جوانان نگاهی فرصت‌‌جویانه داشته باشیم نه تهدیدگونه، افزود: باید به فکر امید و نشاط جوانان باشیم و با صدای بلند بگوییم که جوانی یک فرصت عظیم اجتماعی است، نه جرم. نباید به گونه‌ای باشد که افراد پا به سن گذاشته در مراکز تصمیم‌گیری برای جوانان تصمیم‌گیری کنند و جوانان را مکلف به اجرا بدانیم. نباید تشخیص خود را به جوانان تحمیل کنیم و در مراکز تصمیم‌گیری باید جوانان حضور داشته باشند.
جهانگیری اضافه کرد: شورای‌عالی جوانان، نهاد اصلی در پرداختن به مسائل جوانی است و دولت یازدهم نگاهی امیدوارانه به جوانان دارد. جوانان باید به آینده امیدوار باشند و به آینده شغلی خود، رعایت حرمت انسانی و منزلت اجتماعی اطمینان داشته باشند که این وظیفه دولت و نظام است. او در ادامه همچنین از راه‌اندازی خانه جوان در همه استان‌ها اظهار امیدواری کرد و خطاب به استانداران از آنها خواست این خانه‌های جوان را جدی بگیرند.
دختران پشت حصار شیشه‌ای
در ادامه این کنگره شهیندخت مولاوردی، معاون رئیس‌جمهوری در امور زنان و خانواده با انتقاد از افزایش نرخ بی‌کاری در میان دختران جوان و اینکه آنها پشت حصارهای شیشه‌ای برای اشتغال قرار گرفته‌اند، گفت: براساس آمار سال ٩۴، تعداد ١٠میلیون‌و ۵٧۴ هزار دختر در کشور زندگی می‌کنند که ٢٧,١ درصد از جمعیت زنان کشور را تشکیل می‌دهند.
وی با بیان اینکه گرایش دختران جوان به تحصیل به‌ویژه در مقاطع عادی رو به افزایش است و حتی تمایل‌شان به این حوزه بیشتر از پسران است، گفت: در کشور ما عدالت جنسیتی تحقق نیافته و مشکلات عدیده‌ای پیش‌روی زنان جوان است و مهم‌ترین مشکلات کشور از نظر دختران جوان بی‌کاری، تورم، فقر و… است.
دختران جوان دسترسی کمتری به فرصت‌های شغلی مناسب دارند و در صورت دسترسی به این فرصت‌ها، کمتر امکان پیشرفت در شغل خود را پیدا می‌کنند و کمتر در پست‌های مدیریتی قرار می‌گیرند، درواقع با سقف و حصار شیشه‌ای مواجه هستند؛ بنابراین با عدم انعطاف‌پذیری نهادی مواجه هستیم و حوزه‌های مختلف مانند مدرسه، دانشگاه و ازدواج انعطاف لازم را دراین‌زمینه ندارند. معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده، تصریح کرد: وضعیت دختران جوان متأثر از وضعیت عمومی جامعه است و این گروه جمعیتی مسائل اختصاصی خود را دارند. مولاوردی درباره روند نرخ بی‌کاری جوانان در ٢٠ سال گذشته، گفت: این روند در ٢٠ سال اخیر صعودی بوده است. در مقایسه با روند نرخ بی‌کاری مردان جوان و میانگین کل مردان و زنان جوان، مشخص می‌شود که نرخ بی‌کاری زنان جوان به مراتب بیشتر است.
در پی این سال‌ها نرخ بی‌کاری جوانان در کشور افزایش یافته است، به‌طوری‌که از ١۴.٨ درصد در سال ٧۵ به ٢١.٩ درصد در سال ٩٣ رسیده است. در سال ٩٠ نیز استان‌های کرمانشاه، خوزستان و لرستان بیشترین نرخ بی‌کاری زنان و دختران جوان را در کشور داشته‌اند. وی با اشاره به بی‌کاری و آسیب‌های اجتماعی، گفت: در سال ٩۴ نرخ بی‌کاری دختران جوان دارای بالاترین رقم در ٢٠ سال اخیر بوده است و این موضوع در میان دختران دانش‌آموخته مشهودتر است.
از جمله تبعات این وضعیت، به تجمیع مطالبات زنان در حوزه فرهنگی و سیاسی و احتمال گرایش‌های منحرفانه اخلاقی برای استقلال مادی می‌توان اشاره کرد. وی درباره برخی از برنامه‌های مشترک معاونت امور زنان و خانواده با دستگاه‌های اجرائی و جامعه مدنی، گفت: حمایت از اجرای طرح ملی تهیه بسته جامع سیاست‌گذاری و راهبردهای عملیاتی برای ارتقای وضعیت فرهنگی، اجتماعی و رفاهی خوابگاه‌های دانشجویان دختر، حمایت از طرح ملی آسیب‌شناسی روانی – اجتماعی دانشجویان و دختران دوم متوسطه و توانمندسازی سازمان‌های مردم‌نهاد با رویکرد کسب‌وکار و کارآفرینی ازجمله این برنامه‌هاست.
معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده، در ادامه پیشنهاداتی برای آینده مدیریت امور زنان جوان و دختران ارائه کرد و گفت: براساس توسعه پایدار، پایان‌بخشیدن فقر و گرسنگی، لازم است تضمین زندگی لازم و تضمین آموزش باکیفیت، در دستور کار قرار گیرد. برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار برای مشارکت، بر دربرگیری و شمول و شفافیت تأکید می‌شود و در این راستا، باید از همه ظرفیت‌های جامعه ازجمله نیروی انسانی زنان بهره برد. مولاوردی افزود: کمیسیون اقتصادی و اجتماعی ملل متحد در سال ٢٠٠٧ درباره منطقه آسیا-پاسیفیک اعلام کرد این منطقه سالانه ۴٠ تا ۴٢میلیارد دلار به‌دلیل محدودیت دسترسی زنان به اشتغال و ١۶ تا ٣٠میلیارد دلار را به‌دلیل شکاف جنسیتی در دسترسی به آموزش، از دست می‌دهد. همچنین کارشناسان بانک جهانی معتقد هستند فقر و عدالت جنسیتی به هم مرتبط است و رشد اقتصادی، همبستگی مثبتی با عدالت جنسیتی دارد. وی با اشاره به مسائل و مشکلات جوانان، گفت: ازدواج و اشتغال ازجمله دغدغه‌های جوانان است.
تا‌زمانی‌که دستگاه‌های مختلف دراین‌زمینه درگیر نشوند، ما نمی‌توانیم اقداماتی جدی برای حل مسائل و مشکلات جوانان ازجمله دختران جوان انجام دهیم. درحال‌حاضر اصطلاح تجرد قطعی برخی دختران جوان با توجه به افزایش سن ازدواج و کاهش نرخ ازدواج مطرح است؛ بنابراین باید فکری برای این دختران بکنیم. مولاوردی با اشاره به تغییر ساختار سنی جمعیت، گفت: افزایش سهم جوانان از ساختار سنی جامعه موجب شکل‌گیری پنجره جمعیتی شده است. این پنجره خودبه‌خود عمل نمی‌کند و لازم است فرصت‌های مناسب را برای جوانان به وجود آوریم؛ درغیراین‌صورت، بی‌توجهی به جوانان به چالشی برای سیاست‌گذاران تبدیل می‌شود. این پنجره جمعیتی با دهه دوم ١۴٠٠ در اختیار ایران است.
در این دوره سیاست‌گذاری‌ها باید بر جوانان متمرکز باشد. معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده گفت: متأسفانه برنامه‌ریزی مطلوبی برای استفاده از این ظرفیت، به‌ویژه دختران جوان، نشده و آنان با چالش‌های متفاوتی مواجه هستند؛ بنابراین مدیریت مسائل دختران ضروری است.
پسابرجام جوانان توانمند می‌خواهد
در این جلسه که با حضور جمع زیادی از جوانان استان‌های مختلف به همراه مدیران استانی و استاندارانشان برگزار شد، مسعود سلطانی، وزیر ورزش‌وجوانان ابراز امیدواری کرد: وضعیت جوانان در برنامه ششم توسعه دچار یک تحول مهم می‌شود و گفت: دوره طلایی پسابرجام نیازمند جوانان آموزش‌دیده و توانمند است.
او به اقدامات دولت یازدهم در امور جوانان از سال ٩٢ اشاره کرد و گفت: از سال ۹۲ ستاد ساماندهی در سطح ملی، استانی و شهرستانی در دستور کار قرار گرفت و تاکنون بیش از سه‌هزار جلسه ستاد برگزار شده و نتایجی پذیرفتنی داشته است.
بر حضور جوانان منتخب و سازمان‌های مردم‌نهاد در جلسات ستاد ساماندهی، همواره تأکید شده است و بالابردن سطح امیدواری جوانان را در پی دارد. سلطانی‌فر امیدوارکردن جوانان را بالاترین وظیفه همه مسئولان دانست و گفت: نیازمند مشارکت ستاد ساماندهی امور جوانان در بالابردن سطح رضایت جوانان هستیم و باید با افزایش مشارکت جوانان در مسائل جامعه این مهم را تحقق ببخشیم.
وی شکل‌گیری مجمع ملی جوانان را در همین راستا عنوان کرد و گفت: با راه‌اندازی مجمع ملی جوانان مسئولان و همه افراد جامعه در قبال پرداختن به مسائل جوانان مصمم‌تر خواهند شد.
درحال‌حاضر تعداد سازمان‌های مردم‌نهاد جوانان به هزار و ۵۰۰ سمن رسیده است و با افزایش بودجه حوزه جوانان در برنامه ششم توسعه و بودجه سال ۹۶ این بخش در آستانه یک تحول قرار دارد.
وزیر ورزش و جوانان تأکید کرد: تحول کیفی و کمی در سازمان‌های مردم‌نهاد نیازمند بودجه‌ای فراتر است زیرا کمترین دستاورد سمن‌ها افزایش سرمایه اجتماعی در میان جوانان است. سلطانی‌فر خاطرنشان کرد: فعالیت جوانان در سازمان‌های مردم‌نهاد موجب آمادگی آنان برای پذیرش مسئولیت‌های اجتماعی می‌شود و به پرورش مدیران توانمند برای اداره آینده کشور کمک می‌کند.
مسئله اصلی رهاشدگی امور جوانان است
اما محمدرضا رستمی، معاون ساماندهی امور جوانان به عنوان برگزار‌کننده این کنگره در صحبت‌های خود چالش‌های اصلی حوزه جوانان را بازخوانی کرد و گفت: دولت یازدهم از ابتدای شکل‌گیری با سه بخش چالش‌ها در حوزه جوانان روبه‌رو بود که شامل چالش‌های ارزشی، چالش‌های نگرشی و چالش‌های رفتاری است.
در بخش ارزش‌ها مشکل ما جوان‌ترسی و جوان‌هراسی بود که به دلایل مختلف ریشه عمیقی پیدا کرده و مانع از ورود جوانان به دستگاه‌ها و مسئولیت‌های کشوری می‌شد، دوم، چالش‌های نگرشی بود که مربوط به نگاه امنیتی به جوانان به‌ویژه نخبگان اجتماعی است که مانعی بر سر راه مشارکت اجتماعی جوانان شده بود؛ ضمن اینکه فقدان اعتمادبه‌نفس را در جوانان ایجاد کرده بود. رستمی تصریح کرد: سومین چالش مربوط به حوزه رفتاری است و مسئله اصلی از نظر ما رهاشدگی امور جوانان در ساختار مدیریتی کشور است.
گفتمان دولت یازدهم در بخش چالش‌های ارزشی، جوان‌دوستی و جوان‌باوری است.
وی نگاه دولت یازدهم در بخش چالش‌های رفتاری را هماهنگی و هم‌گرایی همه بخش‌های دولت در پرداختن به امور جوانان دانست و افزود: در این راستا جلسات ستاد ساماندهی امور جوانان در سه سطح ملی، استانی و شهرستانی ساماندهی شده و تاکنون سه‌هزار و ۲۶۷ جلسه این ستاد در کشور برگزار شده است.
رستمی در توضیح چالش‌های اجتماعی در حوزه جوانان گفت: در حوزه اجتماعی نیز با چالش‌هایی مانند توسعه فردگرایی، رشد ناتوانی و مهارت اجتماعی و همچنین رشد آسیب‌های اجتماعی روبه‌رو بوده‌ایم که نگاه دولت یازدهم دراین‌خصوص توسعه نهادمند مشارکت اجتماعی جوانان از طریق افزایش سازمان‌های مردم‌نهاد جوانان است و خوشبختانه توانستیم از آغاز فعالیت دولت، سمن‌های جوان را از ۵۰ سمن به هزارو ۵۰۰ سمن برسانیم و امیدواریم تا پایان این دولت، این تعداد به دو هزار سمن جوان برسد. معاون ساماندهی امور جوانان ادامه داد: با این پیشینه و اقدامات عنوان‌شده، دو مسیر حرکتی پیش‌بینی شده، ابتدا هماهنگی و ساماندهی امور جوانان در ستادهای ملی، استانی و شهرستانی و دوم توسعه نهادمند مشارکت اجتماعی جوانان از طریق سازمان‌های مردم‌نهاد جوانان. به‌منظور حرکت در این مسیرها ۱۰ کمیسیون تخصصی با حضور همه دستگاه‌های اجرائی حوزه جوانان برگزار شد و در این کمیسیون‌ها به بررسی و انتخاب مهم‌ترین و بحرانی‌ترین مسائل و موضوعات مرتبط با جوانان پرداختیم که در نهایت ۱۰ مورد از ۷۴۷ مورد شناسایی در حوزه جوانان به عنوان اولویت تعیین شد.