هورنیوز – دبیرکل حزب نواندیشان ایران اسلامی می گوید: اصولگرایان از وحدت درونزا برای انتخابات سال آتی ناامید شده و سیاست صبر و انتظار را در پیش گرفته اند تا گناه شکست احتمالی بر گردن آنها نیفتد. امیرمحبیان در گفت و گو با ایرنا می افزاید:

قانون سپر مردم بی دفاع است نه سلاح دارندگان قدرت و ثروت؛ و ملتی که از حقوق شهروندی برخوردار نباشد حتی اشتغالش هم بیگاری است.

امیر محبیان پیش تر با روزنامه اصولگرای رسالت شناخته می شد و اکنون با نقدهایی که از هر دو جناح سیاسی کشور انجام می دهد.

۵۴سال دارد، دکتری فلسفه غرب خوانده و همان را درس می دهد. اندکی دروس حوزوی را هم چاشنی آن کرده است. حزب نواندیشان ایران اسلامی و خبرگزاری و مرکز مطالعات استراتژیک آریا را تاسیس و دوبار نیز رتبه نخست سرمقاله نویسی مطبوعات کشور را به دست آورده است.

چشم‌های بسته، دهان‌های گشوده (فراتحلیلی پیرامون وقایع پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸) از جمله کتب وی است.

گفت و گو با محبیان از منشور حقوق شهروندی شروع و به مجلس دهم کشیده شد. در انتخابات سال آتی درنگ و برجام را ارزیابی کرد. اما روی کارآمدن ترامپ، قانون دسترسی آزاد به اطلاعات و افق ۱۰ سال آینده کشور را هم نادیده نگرفت.
متن این گفت و گو پیش روی شماست:

** قانون باید سپر مردم بی دفاع باشد
برای شروع بحث، ارزیابی خویش را از منشور حقوق شهروندی بفرمایید؟
محبیان: مشکل حقوق شهروندی ، قانونگذاری نیست که مهمتر از همه قانون اساسی حقوق را بر شمرده است. مشکل اساسی، اجرای این حقوق و رعایت آن از سوی اصحاب قدرت است.

در این باره سوالی از جانب منتقدان این منشور وجود دارد و آن اینکه وقتی به فصل سوم قانون اساسی درباره حقوق مردم عمل نمی شود واقعا از دست این منشور چه برمی آید؟

محبیان: برای آن که دولت حقوق شهروندی را نهادینه کرده و به عنوان یک فرهنگ در جامعه استوار کند؛ ابتدا باید خود مجری و مطیع دقیق آن باشد. جهت باز شدن فضا برای حقوق شهروندی لازم است که دولت و اصحاب قدرت از بسیاری از حوزه ها که حضور غیرلازم دارند ؛ خارج شوند. تکرار می کنم آنچه که فضا را برای شهروندان تنگ می کند، دخالت های دولت و اصحاب قدرت است.

از دولت که بگذریم مجلس و قوه قضائیه چه نقشی در تحقق بندهای منشور یاد شده دارند؟

محبیان: ببینید مجلس باید در مسیر قانونگذاری همواره این اصل را مد نظر داشته باشد که مردم صاحب کشور بوده و قوانین باید در جهت تامین حقوق آنها باشد و اصحاب قدرت در استخدام مردم هستند و نه بالعکس!
قوه قضاییه هم توان خود را برای حفاظت از حریم مردم و برای جلوگیری تجاوز اصحاب قدرت و ثروت در چارچوب قانون قرار دهد. قانون سپر مردم بی دفاع است نه سلاح دارندگان قدرت و ثروت.

نیازی به تصویب قوانین جدید برای عملی شدن این منشور هم وجود دارد؟

محبیان: همین بدیهیات و اصول اولیه رعایت شود باعث تحول بسیاری خواهد شد. وقتی قانون زیاد شد اجرای قانون در گیر اما و اگرها و ابهامات قانونی خواهد شد.

البته برخی منتقدان مشکل اصلی کشور را بیکاری گسترده می دانند نه حقوق شهروندی. ارزیابی تان چیست؟

محبیان: برداشت غلطی است. ملتی که حقوق و حرمت نداشته باشد کارش هم می شود عین بیگاری و بردگی!
حتما حقوق شهروندان و رعایت آن باید به فرهنگ ملی تبدیل شود ولی حقوق شهروندی برای بیکاران و ملت گرسنه هم مانند وصف خوراک خوشمزه برای گرسنگان در مرز مرگ، فقط درد را بیشتر می کند.

** نقض انصاف و خطوط امنیتی توسط برخی نماینده های اصولگرا
سراغ مجلس دهم برویم. لیست امید با سه شعار ‘ امید، آرامش، رونق اقتصادی’ پا به مجلس گذاشت. صرف نظر از موانع کار، این فراکسیون تا چه حد از ظرفیت خود برای تحقق شعارهایش استفاده کرد؟

محبیان: البته ارزیابی دقیق عملکرد این فراکسیون محتاج کار کارشناسی است اما اجمالا روشن است که میان شعار تا عمل فرق بسیار است.

ائتلاف اصولگرایان نیز با سه شعار ‘ معیشت، امنیت و پیشرفت’ پا به عرصه انتخابات گذاشت. آنها تا چه حد در عمل به این شعارها موفق بودند؟

محبیان: ائتلاف اصولگرایان کار ساده تری داشت و آن انتقاد بود. به گمانم در انتقاد موفق عمل کرد و حتی شدیدتر از حد عادی، که گاه مرزهای انصاف و خطوط امنیتی هم زیر پا گذاشت. ما در نقد هم مرز داریم و آن حریم اخلاق و انصاف و منافع ملی و خطوط قرمز امنیت ملی است.

** ناامیدی اصولگرایان از وحدت درونزا
ارزیابی تان از انتخابات سال آتی ریاست جمهوری چیست؟ آیا در همچنان بر پاشنه روحانی می چرخد؟

محبیان: موقعیت دولت روحانی زیاد خوب نیست و این به ناتوانی این دولت در دفاع از عملکرد خود در نزد افکار عمومی بر می گردد. اما از رانت بر سر قدرت بودن برخوردار است. پیروزی روحانی ممکن است به وسیله اصولگرایان متحد و قدرت تهییج افکار عمومی توسط آنها به چالش کشیده شود. هرچند اصولگرایان کار دشواری پیش رو دارند.

نتیجه انتخابات آتی ریاست جمهوری و شوراها چه تاثیری در توسعه سیاسی و اقتصادی کشور خواهد داشت؟

محبیان: حتما سیاست ها و رویکردهای دولت ها و پیروزمندان شوراها می تواند تاثیر زیادی بر توسعه و تعالی کشور داشته باشد. ولی متاسفانه دولت ها و پیروزمندان پیشین همیشه درگیر حواشی شده و مردم و سیاست های توسعه را از یاد برده و مستی شراب قدرت و میل به بقای به هر قیمت آنها را از راه بدر می برد. همین تجربیات، ما و مردم را بدبین کرده است.

در صورت ریاست جمهوری مجدد آقای روحانی، ارزیابی تان از دوره دوم ایشان چیست؟

مجبیان: به نظرم در صورت پیروزی روحانی اگر تغییر جدی در سیاست و رویکرد خود برای اقناع افکار عمومی نداشته باشد زیر فشار از هر سه سو یعنی مردم، اصولگرایان و اصلاح طلبان قرار خواهد گرفت.

و پیش بینی جنابعالی از آرایش سیاسی اصولگرایان در انتخابات آتی ریاست جمهوری و شوراها چیست؟

محبیان: اجمالا اصولگرایان چون از وحدت درونزا ناامید شده اند؛ مکانیزم های وحدت برونزا فعال شده است. فعلا سیاست همه ‘صبر و انتظار’ و حتی تایید صوری تحرکات فعلی است تا گناه شکست احتمالی بر گردن آن ها نیفتد، ولی در هر حال باید منتظر شد و دید. افق هنوز روشن نیست.

پیش بینی تان از آرایش سیاسی اصلاح طلبان ؟

محبیان: اصلاح طلبان مجبور به حمایت از روحانی هستند و گزینه ای دیگر ندارند. ولی من احساس می کنم کسانی از چهره های اصلاحات هم زمان را برای انتقام از بی اعتنائی های روحانی مهیا دیده و می کوشند سیاست حمایتی اصلاح طلبان را زیر سوال برند. احتمالا به زودی تحرکات بیشتری از سوی آنها خواهید دید.
اما در شورای شهر فکر می کنم اصلاح طلبان خواهند کوشید شوراها را تسخیر کنند تا سکویی برای انتخابات ریاست جمهوری ١۴٠٠ داشته باشند.

و اعتدال گرایان؟

محبیان: اعتدال گرایان در ریاست جمهوری حامی مطلق روحانی و در شوراها ذیل اصلاح طلبان عمل خواهند کرد زیرا پتانسیل تشکیلاتی مستقلی ندارند.

اگر خودتان رئیس جمهور بودید چه اقداماتی را در سطح ملی انجام می دادید؟

محبیان: نخست احیای اعتماد ملی به دولت که سخت مخدوش شده است و سپس جلب اعتماد نخبگان که آن هم مخدوش است. آن گاه ایجاد تعادل میان سیاست های زود بازده و سیاست های کلان نگر. مهمتر از همه ساماندهی تیمی از مدیران که دغدغه کشور را بیش از دغدغه خود و جناحشان داشته باشند.
و در پایان، اولویت بندی مشکلات کلان کشور که از تعداد انگشتان دو دست بیشتر نیست و در دوران خود می کوشیدم حداقل چند مشکل را برای همیشه حل کنم و البته تامین آینده و سلامت جسم و ذهن جامعه مهمترین آن می بود. زیرا جامعه ما بسوی پیر شدن می رود ولی آینده برای آنان اطمینان آور نیست.
والبته بالاتر از همه اولویت نخست را به آموزش و پرورش و بویژه معلمان ابتدایی می دادم. اگر ملتی فرهیخته و پیشرفته می خواهیم باید کار را از کودکستان ها و مدارس ابتدایی شروع کنیم.

و اگر شهردار تهران بودید چه کارهایی را انجام می دادید؟

محبیان: درکنار امور مهم روزانه با تمام قدرت بر روی فرهنگ سازی زیست شهری کار می کردم. معتقدم سرمایه گذاری بر روی فرهنگ حتما سودده خواهد بود.
ثانیا مردم و توان و نیت خیرخواهانه آنها را در حل مشکلات شهر بکار می گرفتم. ما به دور از شعار، مردم خیرخواه و خوش فهمی داریم که ظرفیت حمایتی بالایی دارند که از آن غفلت شده است.

** توافق هسته ای بهتر از عدم توافق بود
جناب محبیان. شاید توافق هسته ای را بتوان پرکشمکش ترین موضوع یک سال اخیر جامعه ایران دانست. یکسال از برجام گذشته است. در صورت نبود برجام وضع کنونی کشور در ابعاد مختلف چگونه بود؟

محبیان: از جهاتی وضع ما در صورت ادامه تنگنای برجام، سخت تر و دشوار تر بود ولی ما عادت داریم که به محض خروج از سختی همه چیز را فراموش می کنیم و حتی دوستانی که ما را یاری کردند و گره گشودند کنار می زنیم. این رفتاری است که در سختی های آینده ، ما را با فقدان یار مواجه خواهد کرد. متاسفانه زود فراموش می کنیم و زود مغرور می شویم.

دستاوردهای برجام چیست؟

محبیان: ببینید شناسایی این دستاوردها بعضا قابل تشخیص بوده و برخی نیاز به گذشت زمان دارد. در مجموع حتما این توافق بهتر از عدم توافق بوده است. البته طبعا کارکردها نسبی است و توقع مطلق انگارانه هم نداریم.

دستاوردهای برجام تا کنون چه بوده است؟

محبیان: کاهش فشار ذهنی و اقتصادی بر دولت که البته این کاهش فشار را مردم هنوز احساس نکرده اند و حتی بعضا معکوس هم بوده است.

** بدون دسترسی آزاد به اطلاعات، اجرای حقوق شهروندی امکان پذیر نیست
سراغ فضای مجازی برویم. افزایش دسترسی به اینترنت و بالتبع آن شبکه های اجتماعی، در سالیان اخیر چه تاثیری بر تحقق شعار استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی داشته و خواهد داشت؟

محبیان: اینترنت و جوامع مجازی بر گستره دانایی افزوده ولی از عمق آن کاسته است و البته بر سطح توقع ملی از حاکمان افزوده است. در صورتی که این افزایش انتظار و توقع ملی از سوی حاکمان درک و پاسخ مناسب به آن داده نشود می تواند بذرهای اعتراض را در جامعه بارور کند.

اهمیت اجرای قانون دسترسی آزاد به اطلاعات چیست؟

محبیان: اجرای قانون دسترسی آزاد به اطلاعات مهم و رعایت و اجرای آن از همه دیگر بندهای منشور حقوق شهروندی مهمتر است. زیرا بدون اجرا، همه این قوانین شعاری پوچ بیش نیست.

** آمدن ترامپ به ضرر روحانی است
به زودی دونالد ترامپ به کاخ سفید راه می یابد. حضور وی چه اثری در فضای سیاسی داخل ایران خواهد گذاشت؟

محبیان: حتما حضور ترامپ بر وجهه دولت روحانی و رویکرد او اثر منفی دارد. امیدوارم رفتارهای تند و نابخردانه دولت ترامپ بر استحکام و عقلانیت و هوشمندی مواضع ایران بیفزاید نه بر تندی و هیجانات آن. راه مقابله با قدرت خشن و مهاجم ؛ استفاده از قدرت هوشمند است.

و چند سوال متفرقه. عدم شکل گیری گفت و گوی ملی درباره مسائل مهمی چون بحران آب، آلودگی هوا و مسائل محیط زیستی چیست؟

محبیان: حاشیه های نامفید غالب در فضای گفت و گوی ملی به علاوه سیاسی کردن این مباحث باعث شده است که مشکلات لاینحل بماند و مردم هم علیرغم سختی کشیدن ، امیدی به حل امور از سوی مسئولان دولتی نداشته باشند.

و افق ۱۰ سال آینده کشور را چگونه می بینید؟

محبیان: کوتاهی افق دید مسئولان به روز و هفته و ماه ما را وامی دارد که از نگاه به برنامه های ١٠ ساله خودداری کنیم. مسئولان گاهی در حالی که ستاره ها را رصد می کنند به چاله های پیش پا فرو می افتند و گاه برای خروج از چالش های روز، آینده را از یاد می برند.

دغدغه محیط زیستی شما چیست؟

آلودگی روانی، آلودگی محیط زیست اخلاقی و مهمتر از همه حل معضل بی اعتنائی مسئولان به زیست بهینه مردم. درضمن حتما اگر مسئولان محیط زیست یا اقتصادی و … سخن سیاسی می گفتند و به بازی های پوچ و سخنان بی معنا روی می آوردند بدون تامل آنها را چنان کنار می زدم که درس عبرتی برای دیگران باشد. تا در حالی که مردم تدریجا در حال مرگ بر سر اثر مسمومیت بخاطر آلودگی آب و هوا هستند به بازیگری های پوچ قدرت طلبانه روی نیاورند.