هورنیوز – تا چند سال قبل پهپادها وسایلی بودند که در دست دولت ها و نیروهای نظامی کشورها انجام وظیفه می کردند اما در مدت زمانی کوتاه، توسعه پهپاد های کوچک و ساده باعث شده مردم عادی با بهایی بسیار ناچیز بتوانند پهپادهای کوچکی مثل کوادکوپترها را تهیه و استفاده کنند.

این پهپادهای کوچک در نگاه اول شاید هیچ گونه خطر یا زیانی نداشته باشند اما تجارب نبردهای اخیر در سوریه و عراق شکل بسیار ترسناکی از کارایی این پرنده های بدون سرنشین کوچک را نشان داد چراکه با نصب یک دوربین فیلم برداری کوچک تجاری با کیفیت بالا که توان ارسال تصاویر را به صورت زنده را دارد گروه های تروریستی به راحتی در سوریه و عراق صاحب پهپادهای شناسایی با توان ارسال زنده تصاویر شدند که این امر توان بسیار بالایی در شناسایی و موقعیت یابی را به آنها می دهد.

با ادامه نبرد در این مناطق، نمونه های انتحاری و یا مسلح به بمب های پرتابی نیز از این پهپادهای کوچک وارد میدان نبرد شده و به نیروهای رو به رو حمله کردند و حتی در برخی موارد، نقش خودروهای انتحاری نیروهای تکفیری و تروریستی به این پرنده های کوچک محول شده تا هم امکان هدفگیری آنها سخت تر شود و هم نیروی انسانی محفوظ بماند.

مشکل مقابله با این پهپادها چیست؟

مقابله با پهپادی مثل سری پردیتور یا هرمس به نوعی شبیه به مقابله با هر وسیله پرنده بزرگ دیگری است. این پهپادها در ارتفاع متوسط یا بالا پرواز کرده و سطح مقطع راداری مشخصی دارند و می توان با انواع رادار یا سیستم های شناسایی اپتیکی و توپ یا موشک های ضد هوایی آنها را هدف قرار داد.

اما پهپادهای تجاری کوچک و کوادکوپترها در ارتفاعی بسیار کمتر – در بسیاری از اوقات بین ۱۰۰ الی ۳۰۰ متر از سطح زمین – پرواز کرده، اندازه آنها بسیار کوچک بوده و شناسایی آنها با امواج رادار یا سامانه های اپتیکی نظامی که برای رهگیری پهپاد یا هواپیماهایی با استانداردهای نظامی تنظیم شده است، امری بسیار مشکل -اگر نگوییم غیرممکن- خواهد بود.

در بحث درگیری و انهدام اینگونه وسایل نیز خصوصا در سناریوهایی که این وسایل پرنده کوچک بر فراز مناطق مسکونی پرواز می کنند، مسلما برخورد سخت و نابودی وسیله پرنده مورد نظر خالی از خطر نخواهد بود. در میدان جنگ هم نیروهای درگیر در صورت رو به رو شدن به این گونه از پهپادها سلاحی برای مقابله با آنها در اختیار ندارند.

نبرد با پهپادها بر سرزمین امواج

اما راه دیگری که برای مقابله این تهدید در دنیا کم کم در حال گسترش است، بحث استفاده از اخلالگرهایی است که سیگنال های هدایت کننده این پهپادها را مختل کرده و می تواند با از کار انداختن این سامانه های کنترلی باعث سقوط این وسایل بشوند. امروزه این نوع تسلیحات در حال گسترش بوده و نمونه هایی از آن خصوصا در ایالات متحده آمریکا در حال گسترش است، اما هنوز به صورت سازمانی و در تعداد بالا به ارتش این کشور تحویل نشده است.

DroneDefender و Dronegun دو مدل از سلاح های تولید شده در این سری توسط شرکت های خصوصی در آمریکا هستند که با ایجاد اخلال در سیگنال های این پهپادها و با بردی در حدود ۴۰۰ متر می توانند پرنده های بدون سرنشین را مختل و ساقط کنند.

امروزه با توجه به افزایش تعداد پهپادهای کوچک و تجاری در آمریکا و زیاد شدن موارد نفوذ به حریم و املاک خصوصی اشخاص به نظر این نوع سلاح ها بازار پر فروشی را پیش رو خواهد داشت.

آفند داعشی و پدافند ارتشی

در منطقه غرب آسیا نیز سوء استفاده از پهپادهای سبک و تجاری وارد مرحله نظامی و انتحاری شده و گروهای تروریستی مثل داعش و النصره به سرعت از آنها در نقش شناسایی و حتی تهاجمی استفاده می کنند. این حجم بالای استفاده در حدود یک سال اخیر کاملا افزایش یافته و حتی در فیلم های تبلیغاتی این گروه ها نیز در حجم بالایی مورد استفاده قرار می گیرد.

می توان گفت در پاسخ به این گونه اقدامات بود که در رزمایش اخیر نیروی زمینی ارتش از سامانه اخلالگر پهپاد قابل حمل توسط نفر رونمایی شد. این سامانه که بنا به گفته مسئولین امر در حال حاضر به برخی یگان های عملیاتی تحویل شده است، دارای بردی در حدود ۳ کیلومتر بوده و در محدوده باند S و فرکانس ۲٫۳ الی ۲٫۵ گیگاهرتز با توان تشعشی ۳۰ وات فعالیت می کند.

سامانه اخلالگر ساخت جهاد خودکفایی نزاجا

فرکانس ۲٫۳ الی ۲٫۵ گیگاهرتز از جمله طول فرکانس هایی هست که برای ارسال تصویر به صورت زنده به یک گیرنده دیگر مثل یک ایستگاه زمینی ارسال می شود و با اخلال این فرکانس ها می توان عملکرد پهپاد مورد نظر را مختل کرد.

از طرف دیگر و از نظر برد عملیاتی نیز سامانه اخلالگر مورد نظر در مقایسه با مدل های شناخته شده ای که در حال حاضر در بازار جهانی عرضه شده اند از برتری فاحشی برخوردار است و به عنوان مثال همان سامانه های آمریکایی DroneDefender و Dronegun که در بالا به آنها اشاره شد، فقط در حدود ۴۰۰ متر برد عملیاتی دارند اما نمونه ایرانی علاوه بر سبک بودن و سهولت استفاده، حدود ۱۰ برابر نمونه آمریکایی برد عملیاتی دارد.

از سوی دیگر، حمل این سامانه و منبع تغذیه آن که در پشت کاربر قرار می گیرد بسیار ساده بوده و هر یگانی می تواند با سادگی آن را در هر منطقه ای با خود به همراه داشته و از آن استفاده کند. این سهولت، در مواردی که نیروهای مدافع، در مناطقی مثل سوریه و عراق حضور دارند و انواع تجهیزات دیگر را نیز با خود حمل می کنند، بیشتر اهمیت پیدا خواهد کرد.

چرا این سامانه در تهران استفاده نشد؟

یکی از رخدادهای خاص امنیتی که چندی پیش در تهران اتفاق افتاد و مورد توجه رسانه ها قرار گرفت، هدف قرار دادن یک دستگاه کوادکوپتر در حوالی میدان انقلاب بود. قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء(ص) درباره شلیک سامانه های پدافندی در تهران در همان زمان اعلام کرد که این پرنده کوچک برای ساخت یک فیلم مستند، بدون هماهنگی اقدام به پرواز بر فراز شهر تهران کرده بود و مورد اصابت سامانه های پدافندی قرارگاه پدافند هوایی قرار گرفت.

با توجه به ساخت و بهره برداری عملیاتی یگانهای قرارگاه پدافند هوایی از این سامانه اخلالگر، این سوال مطرح می شود که چرا از این سیستم برای مقابله با موادکوپتر مذکور استفاده نشده است؟

می توان اینگونه موضوع را پاسخ داد که اگر سامانه مذکور به یگانهای پدافندی حاضر در قلب تهران نیز تحویل شده باشد (ممکن است شروع تحویل از مناطق مرزی باشد که احتمال فعالیت تروریست ها و اشرار در آن مناطق بیشتر است)، اخلال در فعالیت آن که با سقوط پرنده کوچک همراه خواهد بود، در نقاط خاص پایتخت به صلاح نبوده و بهتر بود در آسمان منهدم شود.

این نکته از آنجا حائز اهمیت است که تجربه نشان داده برخی گروههای تروریستی، از این کوادکوپترها برای انتقال مواد منفجره حساس و با دایره تخریب بالا استفاده می کنند که سقوط کوادکوپتر مذکور در صورت هدایت احتمالی توسط تروریست ها، می توانست منجر به فعال شدن این موادمنفجره شود اما انهدام دقیق آن در آسمان، جلوی هرگونه خسارت احتمالی را گرفت.

از سوی دیگر با توجه به عدم نظارت نهادهای مسئول در زمینه نحوه ورود و فروش چنین پرنده هایی در داخل کشور، به نظر می رسد فعالیت های پیشگیرانه و تلاش های متخصصان صنعت دفاعی کشورمان برای جلوگیری از ایجاد تهدیدات امنیتی و نظامی با استفاده از این پرنده ها، باید بیش از پیش ارج نهاده شود.