منشا نام بختیاری از کجاست؟
هورنیوز – ۱ – ﻣﻨﺸﺎ ﻧﺎﻡ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﮐﺠﺎﺳﺖ؟
۲- ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﻧﺎﻡ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭ , ﺍﺯ ﻧﺎﻡ ﯾﮏ ﻓﺮﺩ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﻭ ﺍﺯ ﯾﮏ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺳﺮﺯﻣﯿﻦ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺗﯿﺮﻩ ﺍﺯ ﻗﻮﻡ ﻟﺮ ﺍﻃﻼﻕ ﺷﺪ؟
۳- ﭼﺮﺍ ﺍﻭﻻﺩ ﺣﺴﯿﻨﻘﻠﯽ ﺧﺎﻥ ﺍﯾﻠﺨﺎﻧﯽ ﯾﻌﻨﯽ ﻃﺒﻘﻪ ﺧﻮﺍﻧﯿﻦ , ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ” ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ” ﻭ ﺗﻮﺩﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﺍﯾﻼﺕ ﻭ ﺭﻋﺎﯾﺎ ﺭﺍ ” ﻟﺮ ” ﻣﯽ ﺧﻮﺍﻧﺪﻧﺪ ! ﺣﺎﻝ ﺁﻧﮑﻪ ﺧﻮﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺻﻼ ﺍﺯ ﻧﺴﻞ ﺣﯿﺪﺭ ﮐﻮﺭ ﺍﺯ ﻃﺎﯾﻔﻪ ﻟﺮ ﭘﺎﭘﯽ ﺍﺯ ﻟﺮﺳﺘﺎﻥ ﻓﯿﻠﯽ ﺑﻮﺩﻧﺪ!!؟
۴- ﭼﻪ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﯿﻦ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻟﺮ ﻭ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﮐﻢ ﮐﻢ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺍﯾﺠﺎﺩ ﺷﺪ؟
ﺑﺮﺍﯼ ﻓﻬﻢ ﻣﻮﺿﻮ ﻉ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﻣﺎ , ﺑﺎﯾﺪ ﻋﺰﯾﺰﺍﻥ , ﺑﺎ ﺩﻭ ﺍﺻﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﯽ/ﻣﺮﺩﻡ ﺷﻨﺎﺳﯽ , ﺍﻧﺪﮐﯽ ﺁﺷﻨﺎﯾﯽ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﻓﻬﻢ ﻭ ﻫﻀﻢ ﺍﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﮐﻪ ﭼﻄﻮﺭ ﻧﺎﻡ ﯾﮏ ﻓﺮﺩ (ﺑﺨﺘﯿﺎﺭ ﭘﺪﺭ ﺟﺪ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺣﮑﻤﺮﺍﻧﺎﻥ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ) ﺑﺮ ﺭﻭﯼ ﯾﮏ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺑﺮ ﺭﻭﯼ ﯾﮏ ﺳﺮﺯﻣﯿﻦ (ﺧﺎﮎ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺗﺎﺑﮑﺎﻥ ﻟﺮﺑﺰﺭﮒ) ﺍﻃﻼﻕ ﺷﺪ, ﺑﺮﺍﯼ ﺷﻤﺎ ﻋﺰﯾﺰﺍﻥ ﺁﺳﺎﻥ ﺷﻮﺩ ﻭ ﻫﻤﯿﻨﻄﻮﺭ ﺍﯾﻨﮑﻪ ﭼﺮﺍ ﺗﺎ ﯾﮏ ﺳﺪﻩ ﭘﯿﺶ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻓﻘﻂ ﺑﺮ ﺳﺮﺯﻣﯿﻦ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻭﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﺣﮑﻤﺮﺍﻧﺎﻥ ﻭ ﻃﺒﻘﻪ ﺧﻮﺍﻧﯿﻦ ﺍﻃﻼﻕ ﻣﯽ ﺷﺪ ﻭ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻫﺎ ( ﻃﺒﻘﻪ ﺧﻮﺍﻧﯿﻦ ) ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻟﺮ ﻧﻤﯽ ﺧﻮﺍﻧﺪﻧﺪ ﻭ ﻟﺮ ﺑﻬﺘﻮﺩﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﻭﺭﻋﺎﯾﺎ ﻭ ﺍﯾﻼﺕ ﻭ ﻋﺸﺎﯾﺮ ﻫﻔﺘﻠﻨﮓ ﻭ ﭼﺎﻟﻨﮓ ﺍﻃﻼﻕ ﻣﯽ ﺷﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺑﻪ ﺍﻭﻻﺩ ﺣﺴﯿﻨﻘﻠﯽ ﺧﺎﻥ ﺍﯾﻠﺨﺎﻧﯽ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺻﻼ ﻧﻪ ﺍﺯ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻟﺮﺳﺘﺎﻥ ﻓﯿﻠﯽ ﻭ ﺍﺻﻼ ﻟﺮ ﭘﺎﭘﯽ ﺑﻮﺩﻧﺪ!
ﺍﻟﻒ: ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺍﺕ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﯽ, ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﻫﺎﯼ ﺣﮑﻮﻣﺘﮕﺮ, ﻧﺎﻡ ﺳﻠﺴﻪ ﻭ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﺧﻮﯾﺶ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﺎﻡ ﻧﯿﺎ ﻭ ﺟﺪ ﭘﺪﺭﯼ ﺍﺧﺬ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ. ﻧﯿﺎﯼ ﺳﺎﺳﺎﻧﯿﺎﻥ ﺳﺎﺳﺎﻥ ﺑﻮﺩ , ﻧﯿﺎ ﻭ ﺟﺪ ﺁﻝ ﻃﺎﻫﺮ ﻭ ﯾﺎ ﻃﺎﻫﺮﯾﺎﻥ , ﻃﺎﻫﺮ ﻧﺎﻣﯽ ﺑﻮﺩ , ﺟﺪ ﻭ ﻧﯿﺎﯼ ﺁﻝ ﺳﺎﻣﺎﻥ ﯾﺎ ﺳﺎﻣﺎﻧﯿﺎﻥ ﺳﺎﻣﺎﻥ ﻧﺎﻣﯽ ﺑﻮﺩ ﻧﯿﺎ ﺳﻠﺠﻮﻗﯿﺎﻥ ﺳﻠﺠﻮﻕ ﻧﺎﻣﯽ ﺑﻮﺩ ﻧﯿﺎﯼ ﻋﺜﻤﺎﻧﯿﺎﻥ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﻧﺎﻣﯽ ﺑﻮﺩ ! ﻧﯿﺎﯼ ﺁﻝ ﺳﻌﻮﺩ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﺳﻌﻮﺩ ﻧﺎﻣﯽ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ . ﺑﺮﺧﯽ ﺍﯾﻦ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻫﺎ ﻭ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﮐﻪ ﻧﺎﻡ ﻧﯿﺎ ﻭ ﺟﺪ ﭘﺪﺭﯼ ﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﺎﻡ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻭ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﺧﻮﺩ ﺑﺮ ﮔﺰﯾﺪﻧﺪ ( ﯾﺎ ﺩﯾﮕﺮﺍﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﻧﺎﻡ ﻣﯽ ﺧﻮﺍﻧﺪﻧﺪ ) ﺑﻌﺪﻫﺎ ﻧﺎﻡ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﺮﺯﻣﯿﻨﯽ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﻣﯽ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﯾﺎ ﺩﯾﮕﺮﺍﻥ ﺁﻥ ﺳﺮﺯﻣﯿﻦ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻥ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﻣﻨﺴﻮﺏ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ . ﻣﻨﺠﻤﻠﻪ ﺳﺮﺯﻣﯿﻦ ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻧﺎﻡ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ ﻭ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ ﻧﯿﺰ ﻧﺎﻡ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺟﺪ ﭘﺪﺭﯼ ﺷﺎﻥ ﺷﺎﻥ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﯾﺎ ﮐﺸﻮﺭ ﺳﻌﻮﺩﯼ ( ﺍﻟﻤﻤﻠﻜﺔ ﺍﻟﺴﻌﻮﺩﻳﺔ ) ﮐﻪ ﻧﺎﻡ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﺳﻌﻮﺩ ﻭ ﭘﺪﺭ ﻧﯿﺎﯼ ﺍﯾﻦ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﮐﻪ ﺳﻌﻮﺩ ﻧﺎﻡ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ.
ﺍﺯ ﻫﻤﯿﻦ ﺭﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﺮﺍﺽ ﺍﺗﺎﺑﮑﺎﻥ ﻟﺮ ﮐﺒﯿﺮ ( ﻟﺮﺳﺘﺎﻥ ﺑﺰﺭﮒ ) ﺩﺭﺳﺎﻝ ۸۵۰ ﻩ . ﻕ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻟﺮ ﺑﺰﺭﮒ ﺍﺯ ﻫﻢ ﭘﺎﺷﯿﺪ ﻭ ﻟﺮﻫﺎ ﭘﺮﺍﮐﻨﺪﻩ ﻭ ﺷﺎﺧﻪ ﺷﺎﺧﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﯾﮏ ﺻﺪ ﺳﺎﻝ ﺑﻌﺪ , ﺩﺭ ﻋﻬﺪ ﺷﺎﻩ ﺗﻬﻤﺎﺳﺐ ﺻﻔﻮﯼ , ﻣﺮﺩﯼ ﺑﻨﺎﻡ ” ﺗﺎﺟﻤﯿﺮ ﺧﺎﻥ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ” ﺍﺯ ﺳﺮﺍﻥ ﻃﺎﯾﻔﻪ ” ﺁﺳﺘﺮﮐﯽ ” , ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﺻﻔﻮﯼ ﻟﻘﺐ ﺳﺮﺩﺍﺭﯼ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺣﮑﻤﺮﺍﻧﯽ ﺑﺨﺶ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺯ ﻟﺮ ﺑﺰﺭﮒ ﺑﻪ ﻭﯼ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺷﺪ ! ﻭﯼ ﺑﺎﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﺷﺎﻫﺰﺍﺩﮔﺎﻥ ﺻﻔﻮﯼ ﻭﺻﻠﺖ ﮐﺮﺩ ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﯾﻦ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ” ﻣﯿﺮ ﺟﻬﺎﻧﮕﯿﺮﺧﺎﻥ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ” ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺟﺎﻧﺸﯿﻦ ﭘﺪﺭﺵ ﻭ ﺣﮑﻤﺮﺍﻥ ﺳﺮﺯﻣﯿﻨﯽ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻨﺎﻡ ﺍﯾﻦ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﺑﻪ ” ﺳﺮﺯﻣﯿﻦ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺷﺪ ﻭ ﻧﺎﻡ ﮔﺮﻓﺖ!
ﺣﺎﻝ ﺍﯾﻦ ﻧﺎﻡ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﮐﺠﺎ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ ؟ ﻣﺆﻟﻒ ﮐﺘﺎﺏ ” ﻋﺎﻟﻢ ﺁﺭﺍﯼ ﻋﺒﺎﺳﯽ ” ﺩﺭ ﺷﺮﺡ ﺗﺎﺟﻤﯿﺮ ﺧﺎﻥ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﺪ ﮐﻪ”:
ﺍﻣﯿﺮ ﺗﺎﺟﻤﯿﺮﺧﺎﻥ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺍﺑﺎﻋﻦ ﺟﺪ ( ﭘﺪﺭ ﺩﺭ ﭘﺪﺭ ) ﻣﯿﺮ ﻭ ﻣﯿﺮﺯﺍﺩﻩ ﺍﻟﻮﺍﺭ ( ﻟﺮﻫﺎﯼ ) ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺑﺎ ﻫﯿﭻ ﮐﺲ ﺭﺍﻡ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ ﻭﻓﻮﺭ ﻋﻘﯿﺪﺕ ﻭ ﺍﺧﻼﺹ ﺑﻪ ﺩﺭﮔﺎﻩ ﺷﺎﻩ ﺻﻔﻮﯼ ﺷﺮﻓﯿﺎﺏ ﺷﺪ”…
ﮐﻪ ﻣﺸﺤﺺ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﺍﯾﻦ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﭘﺪﺭ ﺩﺭ ﭘﺪﺭ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺣﮑﻤﺮﺍﻧﯽ ﻭﺳﺎﺑﻘﻪ ﺍﺷﺮﺍﻓﯽ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻟﺮﺑﺰﺭﮒ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﻧﺪ . ﺩﺭ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﭘﺪﺭ ﺟﺪ ﺗﺎﺟﻤﯿﺮ ﺧﺎﻥ , ﺑﻬﺮﺍﻡ , ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﺍﻣﺴﺮ ( ﺳﺮ ﻭ ﺳﺮﻩ ﺩﺭ ﻟﺮﯼ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺭﻫﺒﺮ ﺍﺳﺖ ) ﻭﺍﻟﯽ ﻭ ﺍﻣﯿﺮ ﺩﺭ ﻟﺮﺑﺰﺭﮒ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﻭﯼ ﯾﻌﻨﯽ ﺟﺪ ﺗﺎﺟﻤﯿﺮ ﺧﺎﻥ ﻓﺮﺩﯼ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ” ﺑﺨﺘﯿﺎﺭ ” ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﮐﻪ ﺗﺎﺟﻤﯿﺮ ﺧﺎﻥ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ , ﻧﺎﻡ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻭ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﺍﺵ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﺎﻡ ﻧﯿﺎ ﻭ ﺟﺪﺵ ” ﺑﺨﺘﯿﺎﺭ ” ﺍﺧﺬ ﮐﺮﺩ . ﻭ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺍﯾﻦ ﻧﺎﻡ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﻗﻠﻤﺮﻭ ﺣﮑﻤﺮﺍﻧﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﯿﺰ ﺍﻃﻼﻕ ﺷﺪ ﻭ ” ﻭﻻﯾﺖ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ” ﯾﺎ ﺑﻪ ﻗﻮﻝ ﺧﻮﺩ ﻟﺮﻫﺎ ” ﺧﺎﮎ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ” ﻧﺎﻡ ﮔﺮﻓﺖ ! ﻭ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘﺲ ﻣﺮﺩﻣﺎﻥ ﻭ ﭘﺪﯾﺪﻩ ﻫﺎ ﻭ ﭼﯿﺰﻫﺎﯼ ﻣﻨﺴﻮﺏ ﺑﻪ ﺍﯾﻦ ﺳﺮﺯﻣﯿﻦ ﺭﺍ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻣﯽ ﺧﻮﺍﻧﺪﻧﺪ ﻣﺜﻼ : ﻟﺮ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ! ﺍﺭﺍﻣﻨﻪ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ! ﻗﺎﻟﯽ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ! ﮐﺒﺎﺏ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ! ﮐﻮﻩ ﻫﺎﯼ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ!
ﯾﻌﻨﯽ ﺩﺭ ﺍﺳﺎﺱ ﻧﺎﻡ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ , ﻧﺎﻡ ﻧﯿﺎﯼ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺑﻮﺩﻩ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺭﻭﯼ ﺑﺨﺶ ﻭﺳﯿﻌﯽ ﺍﺯ ﺟﻐﺮﺍﻓﯿﺎﯼ ﻟﺮ ﺑﺰﺭﮒ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺧﺎﮎ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﯾﺎ ﻭﻻﯾﺖ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪ ﺗﺎ ﻋﻬﺪ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ.
ﻟﯿﮑﻦ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻋﻤﻠﯿﺎﺕ ﻓﺘﺢ ﻟﺮﺳﺘﺎﻥ ﺑﺪﺳﺖ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﻟﺮﻫﺎﯼ ﻓﯿﻠﯽ ﺳﺮﮐﻮﺏ ﻭ ﻟﺮﺳﺘﺎﻥ ﻓﯿﻠﯽ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻭ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﺍﯾﻼﻡ ﻭ ﻟﺮﺳﺘﺎﻥ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻭ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﮔﺮﺩﯾﺪ , ﺧﻮﺍﻧﯿﻦ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻧﯿﺰ ﺳﺮﮐﻮﺏ ﻭ ﻭﻻﯾﺖ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻭ ﺑﯿﻦ ﺍﺳﺘﺎﻥ ﻫﺎﯼ ﺍﺻﻔﻬﺎﻥ , ﺧﻮﺯﺳﺘﺎﻥ ﻟﺮﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﭼﻬﺎﺭﻣﺤﺎﻝ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮔﺮﺩﯾﺪ ﻭ ﻋﻤﻼ ﻭﻻﯾﺖ ﻭ ﺳﺮﺯﻣﯿﻨﯽ ﺭﻭﯼ ﻧﻘﺸﻪ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﮐﺸﻮﺭ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺩﯾﮕﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﻭ ﻧﺎﻡ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﯾﮏ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺟﻐﺮﺍﻓﯿﺎﯾﯽ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻋﯿﻨﯽ ﺍﺵ ﺭﺍ ﺍﺯﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩ . ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﭼﻨﺪ ﺩﻫﻪ ﺍﺧﯿﺮ ﺑﻪ ﻋﻠﻠﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ” ﺏ ” ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺗﻮﺿﯿﺢ ﺧﻮﺍﻫﻢ ﺩﺍﺩ , ﺗﻮﺳﻂ ﻗﺸﺮﯼ ﺍﺯ ﺗﺤﺼﯿﻠﮑﺮﺩﮔﺎﻥ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ , ﻧﺎﻡ ﺟﻐﺮﺍﻓﯿﺎﯾﯽ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﮐﻢ ﮐﻢ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻗﻮﻣﯿﺘﯽ ﮔﺮﻓﺖ ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ” ﻟﺮ ” ﻧﺸﺴﺖ ” ﻭ ﺣﺘﯽ ﺍﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﺗﻌﻤﯿﻢ ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺯﺑﺎﻥ ﻟﺮﯼ , ﺍﺻﻄﻼﺡ ﻏﻠﻂ ” ﺯﺑﺎﻥ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ” ﺩﺍﺭﺩ ﻣﺘﺪﺍﻭﻝ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ ! ﺍﻣﺎ ﭼﺮﺍ ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺪ ﻭ ﭼﻪ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺳﺒﺐ ﺍﯾﻦ ﺗﺤﻮﻝ ﮔﺮﺩﯾﺪﻩ ﺍﺳﺖ?
ﺏ: ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﺍﺻﻮﻝ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﯽ , ﻃﺒﻘﺎﺕ ﺣﺎﮐﻤﻪ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﮐﻮﭺ ﻧﺸﯿﻦ ﻭ ﻋﺸﺎﯾﺮﯼ ( ﺧﺎﻥ ﻫﺎ , ﻣﯿﺮ ﻫﺎ , ﺁﻗﺎﻫﺎ , ) , ﭘﺲ ﺍﺯ ﯾﮑﺠﺎﻧﺸﻨﯿﻨﯽ ﻭ ﻃﯽ ﭘﺮﻭﺳﻪ ﺭﻭﺳﺘﺎﻧﺸﯿﻨﯽ ﻭ ﺷﻬﺮﻧﺸﻨﯽ , ﺍﺯ ﻋﺼﺒﯿﺖ ﻫﺎﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻋﺸﯿﺮﻩ ﺍﯼ ﻭ ﺗﻌﻠﻘﺎﺕ ﻗﻮﻣﯽ ﻋﺸﯿﺮﻩ ﺍﯼ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎﻩ ﺧﻮﯾﺶ , ﮐﻢ ﮐﻢ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﯾﮑﺠﺎﻧﺸﯿﻨﯽ ﻭ ﺯﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﺷﻬﺮﯼ ﻭ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺛﺮﻭﺕ ﻭ ﻣﮑﻨﺖ , ﺧﻮﺩ ﻃﺒﻘﻪ ﺍﯼ ﺍﺷﺮﺍﻓﯽ ﻭ ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ ﺍﺯ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺍﯾﻠﯽ ﯾﺎ ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﭘﯿﺮﺍﻣﻮﻥ ﺷﺎﻥ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺍﯾﻦ ﺗﻤﺎﯾﺰ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ , ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﭘﯿﺶ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ ﮐﻪ ﺍﯾﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﺧﻮﺍﺹ ﮐﻪ ﺭﻭﺯﯼ ﺍﺯ ﺩﻝ ﻗﺸﺮ ﻋﻮﺍﻡ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ , ﺗﺒﺎﺭ ﻭ ﺧﻮﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺁﻧﺎﻥ ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ ﻣﯽ ﺷﻤﺎﺭﻧﺪ ﻭ ﻣﻨﺰﻩ ﻧﮕﻪ ﻣﯽ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﺎ ﺁﻧﺎﻥ ﺣﺘﯽ ﻭﺻﻠﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ!
ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ ﻫﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻓﺘﺢ ﺳﺮﺯﻣﯿﻦ ﺭﻭﻡ ﺷﺮﻗﯽ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻗﺒﺎﯾﻞ ﺗﺮﮐﻤﻦ ( ﺗﺮﮎ ) , ﮐﻢ ﮐﻢ ﺍﯾﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﭼﻨﺎﻥ ﺟﺬﺏ ﺯﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﺷﻬﺮﯼ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﻋﺸﺎﯾﺮ ﻭ ﺭﻭﺳﺘﺎﯾﯿﺎﻥ ﺗﺮﮎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺩﯾﮕﺮ ﺍﮐﺮﺍﻩ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﺮﮎ ﺑﺨﻮﺍﻧﻨﺪ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ” ﻋﺜﻤﺎﻧﻠﯽ ” ﻣﯽ ﺧﻮﺍﻧﺪﻧﺪ . ﻋﺜﻤﺎﻧﻠﯽ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﺣﺎﮐﻢ ﻭ ﻧﺠﯿﺐ ﺯﺍﺩﮔﺎﻥ ﻭ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﻭ ﺍﺷﺮﺍﻑ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺗﺮﮐﺎﻥ ﻃﺒﻘﻪ ﻋﻮﺍﻡ!
ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻧﮑﻪ ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻋﺮﺏ , ﺍﻣﭙﺮﺍﻃﻮﺭﯼ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻨﺪ ﮐﻢ ﮐﻢ ﻃﺒﻘﻪ ﺍﻋﺮﺍﺏ ﺍﺷﺮﺍﻑ ﺷﻬﺮﯼ ﻭ ﻧﺠﯿﺐ ﺯﺍﺩﮔﺎﻧﯽ ﭘﺪﯾﺪ ﺁﻣﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻋﺮﺏ ﺑﺎﺩﯾﻪ ﻧﺸﯿﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻋﻤﯿﻖ ﺩﺍﺷﺖ ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺍﺻﻄﻼﺡ ” ﺍﻋﺮﺍﺑﯽ ” ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺑﺪﻭﯼ ﺑﻮﺩﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭ ﯾﺎﻓﺖ ﻭ ﺩﺍﺷﺖ!
ﺩﺭﺑﯿﻦ ﮐﺮﺩﻫﺎ ﻧﯿﺰ , ﺑﺎ ﺍﯾﺠﺎﺩ ﻃﺒﻘﺎﺕ ” ﺁﻗﺎ ” ﻫﺎ ﮐﻪ ﺣﮑﻢ ﺣﮑﻤﺮﺍﻧﺎﻥ ﻭ ﻧﺠﯿﺒﺰﺍﺩﮔﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻗﺒﺎﯾﻞ ﻭ ﻋﺸﺎﯾﺮ ﮐﺮﺩ ( ﮐﺮﻣﺎﻧﺞ ) ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ , ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﭘﯿﺶ ﺭﻓﺖ ﮐﻪ ﻋﻤﻼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﮐﺮﺩ ﺑﻪ ﺩﻭﺑﺨﺶ ﺁﻗﺎ ( ﻧﺠﯿﺐ ﺯﺍﺩﮔﺎﻥ ﺣﮑﻤﺮﺍﻥ ) ﻭ ﮐﺮﺩ ( ﮐﺮﻣﺎﻧﺞ – ﺭﻋﯿﺖ ) ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ.
ﺩﺭﺑﯿﻦ ﻟﺮﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺨﺼﻮﺹ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺑﺮﺳﺮ ﮐﺎﺭ ﺁﻣﺪﻥ ﺍﯾﻠﺨﺎﻧﯽ ﺣﺴﯿﻨﻘﻠﯽ ﺧﺎﻥ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻭ ﺩﻭﺩﻣﺎﻥ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭ ﻫﺎ ( ﮐﻪ ﺍﺻﻼ ﻟﺮ ﭘﺎﭘﯽ ﻭ ﺍﺯ ﻟﺮﺳﺘﺎﻥ ﻓﯿﻠﯽ ﺑﻮﺩ ﺟﺪﺷﺎﻥ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺣﯿﺪﺭ ﮐﻮﺭ ) ﭘﺲ ﺍﺯ ﺷﮑﻠﮕﯿﺮﯼ ﯾﮏ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﯾﻠﺨﺎﻧﯽ ﻗﻮﯼ ﻭ ﻣﺴﺘﺤﮑﻢ , ﻫﻤﯿﻦ ﻧﻈﺎﻡ ﮐﺎﺳﺘﯽ ﻭ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﻋﻤﯿﻖ ﺩﺭ ﻭﻻﯾﺖ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻫﻢ ﺷﮑﻞ ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺮﺯﻣﯿﻦ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﺩﻭ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﻫﺎ – ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻫﺎ ( ﺧﻮﺍﻧﯿﻦ ﻭ ﮐﻼﻧﺘﺮﺍﻥ ) ﻭ ﻟﺮ ( ﺗﻮﺩﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﻋﺎﺩﯼ , ﻋﺸﺎﯾﺮ ﻭ ﺭﻋﺎﯾﺎ ﻫﻔﺖ ﻟﻨﮓ ﻭ ﭼﺎﻟﻨﮓ ) ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮔﺮﺩﯾﺪ!
ﺧﻮﺍﻧﯿﻦ ﮐﻪ ﻫﻤﮕﯽ ﻧﺎﻡ ﻓﺎﻣﯿﻠﯽ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺍﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭ ﻫﺎ ﯾﻌﻨﯽ ﺧﺎﻥ ﻫﺎ ﻭ ﺑﯽ ﺑﯽ ﻫﺎ ﻭﺻﻠﺖ ﻣﯽ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﻧﻪ ﺑﺎ ﻟﺮ ﻫﺎ ! ﮐﻼﻧﺘﺮﺍﻥ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺷﮑﻞ ! ﻭﻟﯽ ﮔﺎﻩ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺧﺎﻧﯽ ﯾﺎ ﮐﻼﻧﺘﺮﯼ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﯾﮏ ﺑﯽ ﺑﯽ ( ﻧﺠﯿﺐ ﺯﺍﺩﻩ ﻭ ﺍﺷﺮﺍﻓﯽ ) ﻭ ﯾﮏ ﺯﻥ ﻟﺮ ( ﺗﻮﺩﻩ ﻣﺮﺩﻡ – ﺍﯾﻠﯿﺎﺗﯽ -ﺭﻋﯿﺖ ) ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﺯﻥ ﻟﺮ ﺭﺍ ” ﻟﺮﺯﺍ ” ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ ! ﻭ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻓﻼﻥ ﮐﻼﻧﺘﺮ ﯾﺎ ﺧﺎﻥ ﯾﮏ ﺯﻥ ﺑﯽ ﺑﯽ ﻭ ﯾﮏ ﺯﻥ ﻟﺮ ﺩﺍﺭﺩ ﯾﺎ ﻓﻼﻥ ﺑﭽﻪ ﮐﻼﻧﺘﺮ ﺍﺯ ﺯﻥ ﻟﺮﺵ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﺍﺯ ﺯﻥ ﺑﯽ ﺑﯽ ﺍﺵ!!
ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺩﻭﺭﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﻋﺎﺩﯼ ﻭ ﺗﻮﺩﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﻋﺸﺎﯾﺮﻫﻔﺘﻠﻨﮓ ﻭ ﭼﺎﻟﻨﮓ , ﻟﺮ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ . ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺳﮑﻮﻧﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﻭﻻﯾﺖ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻭ ﺧﻮﺍﻧﯿﻦ ﺁﻧﺠﺎ ﺭﺍ , ﺧﻮﺍﻧﯿﻦ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻣﯽ ﺧﻮﺍﻧﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺍﻏﻠﺐ ﻧﺎﻡ ﻓﺎﻣﯿﻠﯽ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭ ﯾﺎ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ !
ﺩﺭ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺗﺎ ﺩﻭﺭﻩ ﻗﺎﺟﺎﺭ ﻭ ﭘﻬﻠﻮﯼ ﺍﻭﻝ , ﺩﺭ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻭ ﺟﺮﺍﯾﺪ ﻭ ﺍﺷﻌﺎﺭ ﺷﺎﻋﺮﺍﻥ ﻭﻗﺘﯽ ﺻﺤﺒﺖ ﺍﺯ ﺳﻮﺍﺭ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺧﺎﮎ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺍﺭﺍﻣﻨﻪ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻗﺎﻟﯽ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺧﺎﻥ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ , ﺳﻮﺍﺭ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻫﺴﺖ , ” ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ” ﺩﻭ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺩﺍﺭﺩ ﯾﮑﯽ ﺳﺮﺯﻣﯿﻦ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﯾﮕﺮﯼ ﻃﺒﻘﻪ ﺧﻮﺍﻧﯿﻦ ﻭ ﺧﺎﻧﺰﺍﺩﻩ ﻫﺎ ﻭ ﺑﯽ ﺑﯽ ﻫﺎ ﻭ ﺗﻮﺩﻩ ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﮐﻪ ﻣﺮﺩﻣﺎﻥ ﺍﯾﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻟﺮ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﺪﻧﺪ . ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺎ ﺩﺭ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﺩﻭ ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺰﺭﮒ ﻟﺮﯼ ﺳﺮﺍﯼ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﻼ ﺯﻟﻔﻌﻠﯽ ﮐﺮﻭﻧﯽ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﺏ ﺍﻓﺴﺮ , ﻧﺎﻡ ﻟﺮ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺗﻮﺩﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻧﺪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﮐﺮﺍﺕ ﻣﯽ ﺑﯿﻨﯿﻢ! ﻭ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺎﻣﯽ ﺍﺯ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻗﻮﻡ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﯾﺎ ﻓﺮﺩ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ , ﺣﺘﯽ ﯾﮏ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻤﯽ ﺑﯿﻨﯿﻢ ﻣﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻭﻻﯾﺖ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ !
ﺑﺮﻋﮑﺲ , ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ , ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺎﻟﻬﺎ , ﺩﺭ ﻣﺎﻧﯿﻔﺴﺖ ﻭ ﺍﺳﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺣﺰﺏ ﺳﺘﺎﺭﻩ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺧﺎﻧﺰﺍﺩﮔﺎﻥ ﭼﭙﮕﺮﺍ ﻭ ﺑﻮﻡ ﮔﺮﺍ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﺭﺍﻩ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻨﺪ , ﻭﻗﺘﯽ ﺻﺤﺒﺖ ﺍﺯ ” ﺣﺰﺏ ﺳﺘﺎﺭﻩ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ” ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ” ﺣﺰﺑﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﺴﻮﺏ ﺑﻪ ﻭﻻﯾﺖ ﻭ ﺍﯾﺎﻟﺖ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﺍﻣﺎ ﻭﻗﺘﯽ ﺁﻧﺠﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﺍﺯ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ ﮐﻪ ” ﻓﻘﻂ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﻋﻀﻮ ﺍﯾﻦ ﺣﺰﺏ ” ﺷﻮﻧﺪ ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺍﺯ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ , ﻃﺒﻘﻪ ﺧﻮﺍﻧﯿﻦ ﻭ ﺧﺎﻧﺰﺍﺩﮔﺎﻥ ﻭ ﺍﺷﺮﺍﻑ ﺍﻧﺪ ! ﯾﺎ ﺣﺘﯽ ﺩﺭ ﻓﻼﻥ ﻣﻮﻗﻮﻓﻪ ﺷﯿﺮﺧﻮﺍﺭﮔﺎﻩ ﯾﺎ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﮐﻪ ﻓﻼﻥ ﺑﯽ ﺑﯽ ﻭ ﺧﺎﻥ ﺧﯿﺮﺧﻮﺍﻩ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻭﻗﻒ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩﻩ “: ﻓﻘﻂ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺍﺯ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺍﺵ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺷﻮﻧﺪ , ” ﻣﻘﺼﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﻃﺒﻘﻪ ﺧﻮﺍﻧﯿﻦ ﻭ ﻧﺠﯿﺐ ﺯﺍﺩﮔﺎﻥ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﻧﻪ ﻟﺮﻫﺎ ﯼ ﭘﺎﭘﺘﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺩﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﯾﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﻮﺩﻧﺪ!
ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺍﺯﺍﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﻭ ﺗﺤﺼﯿﻠﮑﺮﺩﮔﺎﻥ ﻭ ﺗﻮﻟﯿﺪﮔﺮﺍﻥ ﻭ ﺁﻏﺎﺯﮔﺮﺍﻥ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ ﻫﺎﯼ ﻧﻮﮔﺮﺍ ﯾﺎﻧﻪ / ﻣﻠﯽ ﮔﺮﺍ ﯾﺎﻧﻪ / ﭼﭙﮕﺮﺍ ﯾﺎﻧﻪ / ﺣﺘﯽ ﺩﯾﻦ ﮔﺮﺍ ﯾﺎﻧﻪ و ﺣﺘﯽ ﻗﻮﻡ ﮔﺮﺍﯾﺎﻧﻪ – ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﮔﺮﺍﯾﺎﻧﻪ , ﻫﻤﯿﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻫﺎ ﻭ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭ ﻫﺎ ﯾﻌﻨﯽ ﺧﻮﺍﻧﯿﻦ ﻭ ﺧﺎﻧﺰﺍﺩﮔﺎﻥ ﻭ ﮐﻼﻧﺘﺮﺍﻥ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺑﻮﺩﻧﺪ , ﺑﺎﻟﺘﺒﻊ ﺍﯾﻦ ﺍﻧﺪﯾﺸﻪ ﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﯿﻦ ﺧﺎﻧﺰﺍﺩﮔﺎﻥ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻧﻤﺎﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ ﮐﺸﻒ ﻧﻔﺖ , ﻭ ﻣﺪﺍﺭﺱ ﺟﺪﯾﺪ ﺩﺭ ﮔﺮﻣﺴﯿﺮ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ( ﻏﺮﺏ ﺧﻮﺯﺳﺘﺎﻥ ) ﻋﻠﯽ ﺍﻟﺨﺼﻮﺹ ﻣﺴﺠﺪﺳﻠﯿﻤﺎﻥ ﮐﻪ ﮐﻢ ﮐﻢ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺍﯾﺠﺎﺩ ﻃﺒﻘﻪ ﺗﺤﺼﯿﻠﮑﺮﺩﻩ ﻏﯿﺮ ﺧﺎﻧﺰﺍﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺗﻮﺩﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﻟﺮ ﯾﻌﻨﯽ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﻋﺸﺎﯾﺮ ﺯﺍﺩﻩ ﺷﺪ ﺑﻮﺩ ﮐﻢ ﮐﻢ , ﺍﯾﻦ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﺍﺷﺮﺍﻓﯽ ﻃﺒﻘﻪ ﺧﺎﻧﺰﺍﺩﮔﺎﻥ ﺑﯿﻦ ﻃﺒﻘﺎﺕ ﻟﺮﺯﺍﺩﮔﺎﻥ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ ﻭ ﻫﻢ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﯾﺎﻓﺖ ﻣﻨﺠﻤﻠﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﭘﺮﻫﯿﺰ ﺍﺯ ﻟﻔﻆ ﻟﺮ ﻭ ﻓﺎﺧﺮ ﺩﺍﻧﺴﺘﻦ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺗﺎ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ آﻥ ﻣﺨﺼﻮﺹ ﺧﻮﺍﻧﯿﻦ ﻭ ﺧﺎﻧﺰﺍﺩﮔﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻃﺒﻘﻪ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮ ﻋﺸﺎﯾﺮ ﺯﺍﺩﻩ ﻣﺜﻼ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺯ ﺗﻮﺩﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺗﺎﺳﯽ ﻭ ﭘﯿﺮﻭﯼ ﺍﺯ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﺧﺎﻧﺰﺍﺩﻩ , ﻟﻔﻆ ﻟﺮ ﺭﺍ ﺑﻪ ظاهر ﺣﺎﺷﯿﻪ ﺭﺍﻧﺪﻧﺪ ﻭﺍﺻﻄﻼﺡ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺩﯾﮕﺮ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﻻﯾﺖ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻋﻤﻼ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩﯼ ﻧﺪﺍﺷﺖ, ﺩﺭ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﺗﺎﺯﻩ ﻭ ﻓﺮﺍﮔﯿﺮ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺍﯼ ﻃﺒﻘﻪ ﺧﺎﻧﺰﺍﺩﮔﺎﻥ ﺍﺷﺮﺍﻓﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﻤﻪ ﺗﻮﺩﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﻋﺎﺩﯼ ﻫﻢ ﺑﮑﺎﺭﺑﺮﺩﻧﺪ!
ﭼﻨﺪ ﻋﺎﻣﻞ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺟﺎﺍﻓﺘﺎﺩﻥ ﺍﯾﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ ﯾﻌﻨﯽ ﺣﺎﺷﯿﻪ ﺭﺍﻧﺪﻥ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﻟﺮ ﻭ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻧﺎﻡ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺩﺭ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻗﻮﻣﯽ , ﮐﻤﮏ ﮐﺮﺩ ﻭ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﻮﺩ
۱- ﺩﯾﮕﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻭ ﻭﻻﯾﺘﯽ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺭﻭﯼ ﻧﻘﺸﻪ ﺟﻐﺮﺍﻓﯿﺎﯾﯽ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﺨﺸﯽ ﮐﻮﭼﮏ ﻭ ﮔﻤﻨﺎﻡ ﺗﺤﺖ ﻧﺎﻡ ﺑﯽ ﻣﺴﻤﯽ ﭼﻬﺎﺭﻣﺤﺎﻝ ﻭ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ!
۲- ﻧﺎﻡ ﻟﺮ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻋﻤﻠﯿﺎﺕ ﻓﺘﺢ ﻟﺮﺳﺘﺎﻥ ﺑﺎ ﺗﺒﻠﯿﻐﺎﺕ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺣﺎﮐﻤﻪ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﻭ ﭘﻬﻠﻮﯼ ﺩﻭﻡ ﻭ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ ﻭ ﻧﺸﺮﯾﺎﺕ ﻭ ﺭﺍﺩﯾﻮ ﻭ ﺗﻠﻮﺯﯾﻮﻥ ﻭ ﺑﺎ ﻓﺘﻮﺣﺎﺕ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﻭ ﺳﺮﮐﻮﺏ ﻭ ﻗﺘﻞ ﻋﺎﻡ ﻟﺮﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﻧﺎﻡ ﯾﺎﻏﯽ ﻭ ﺍﺷﺮﺍﺭ , ﺩﺭ ﺍﻓﻮﺍﻩ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻭ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﺟﻤﻌﯽ ﺍﯾﺮﺍﻧﯿﺎﻥ ﻭ ﻧﺎﺳﯿﻮﻧﺎﻟﯿﺴﻢ ﺍﯾﺮﺍﻧﯽ , ﺑﺪﻧﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﺎ ﺷﺮﺍﺭﺕ ﻭ ﻋﺼﯿﺎﻥ ﻭ ﯾﺎﻏﯿﮕﺮﯼ ﮔﺮﻩ ﺧﻮﺩﻩ ﺑﻮﺩ , ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺩﺭ ﻋﻬﺪ ﭘﻬﻠﻮﯼ ﺍﻭﻝ , ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﻟﺮﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺭﺿﺎﺧﺎﻥ ﺳﻤﺒﻞ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﮔﯽ ﻭ ﺳﻨﺖ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﺪﺭﻧﯿﺘﻪ ﻗﻠﻤﺪﺍﺩ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﻟﺮﻫﺎ ﻧﻤﺎﺩ ﺳﻨﺖ ﻭ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﮔﯽ ﻭ ﻣﺪﺭﻧﯿﺘﻪ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮﯼ ﻗﺒﻮﻻﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ , ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺨﺒﮕﺎﻥ ﻋﺸﺎﯾﺮ ﺯﺍﺩﻩ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﻣﻠﯽ ﮔﺮﺍ ﻫﺎ ﻧﻪ ﻣﯽ ﭘﺴﻨﺪﯾﺪ ﻧﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺑﻪ ﺻﻼﺡ ﺧﻮﺩ ﻣﯽ ﺩﯾﺪ ﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻫﻮﯾﺖ ﻟﺮﯼ ﺷﺎﻥ ﺗﮑﯿﻪ ﻭ ﺗﺎﺋﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪ.
۲- ﻧﺎﻡ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺗﺎ ﭘﯿﺶ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺧﺎﺹ ﺧﻮﺍﻧﯿﻦ ﺑﻮﺩ , ﺍﺷﺮﺍﻓﯽ ﻭ ﻓﺎﺧﺮ ﺑﻮﺩ ﺣﺎﻝ ﺁﻧﮑﻪ ﻧﺎﻡ ﻟﺮ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻭ ﺗﺒﺎﺭ ﻋﺎﻣﯽ ﻭ ﻓﺮﻭﺩﺳﺖ ﻋﺸﺎﯾﺮﯼ ﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﯾﺎﺩﺷﺎﻥ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ ﮐﻪ ﺑﻮﯼ ﻓﻘﺮ ﻭ ﺗﻬﯿﺪﺳﺘﯽ ﻭ ﮔﻤﻨﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﺍﺷﺖ.
ﺑﻪ ﻫﺮﺟﻬﺖ ﺗﺎﺭﯾﺦ ﺳﯿﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻃﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﻭ ﻫﻢ ﻟﺮ ﻭ ﻫﻢ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺩﻭﺑﺨﺶ ﺟﺪﺍﯾﯽ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺍﺯ ﺍﺟﺰﺍ ﻫﻮﯾﺖ ﻗﻮﻣﯽ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ ﺩﻫﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﻫﯿﭻ ﮐﺪﺍﻡ ﺳﺎﻧﺴﻮﺭ ﻭ ﺣﺬﻑ ﺷﻮﻧﺪ ! ﻟﺮﺑﻮﺩﻥ , ﻣﺎﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺭﯾﺎ ﯼ ﻣﯿﻠﯿﻮﻧﯽ ﻫﻤﺘﺒﺎﺭﺍﻥ ﻭ ﻫﻤﺰﺑﺎﻧﺎﻥ ﻟﺮ ﭘﯿﺮﺍﻣﻮﻥ ﻣﺎﻥ ﭘﯿﻮﻧﺪ ﻣﯽ ﺯﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻭ ﭘﺸﺘﻮﺍﻧﻪ ﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺑﻼﯾﺎ ﻭ ﻣﺨﺎﻃﺮﺍﺕ ﭘﯿﺶ ﺭﻭﯼ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﯾﻦ ﺟﻐﺮﺍﻓﯿﺎﺉ ﭘﺮ ﺗﻬﻠﯿﮑﻪ ﻭ ﺧﻄﺮ ﻭ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺑﻮﺩﻥ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻭ ﺍﻣﺘﯿﺎﺯ ﻣﺎﺳﺖ.
ﻟﺮ ﻧﺎﻡ ﻫﻮﯾﺖ ﻗﻮﻣﯽ ﻭ ﻟﺮﯼ ﻧﺎﻡ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﺎﺩﺭﯼ ﻣﺎﺳﺖ ﻭ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺑﻪ ﻭﺍﻗﻊ ﻧﺎﻡ ﺳﺮﺯﻣﯿﻦ ﺍﺟﺪﺍﺩﯼ ﻣﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺎﻡ ﺍﺵ ﺭﺍ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﺣﮑﻤﺮﺍﻧﺎﻥ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﮐﻪ ﺁﻥ ﺧﺎﻧﺪﺍﻥ ﻧﯿﺰ ﺍﯾﻦ ﻧﺎﻡ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﯿﺎ ﺧﻮﺩ ” ﺑﺨﺘﯿﺎﺭ ” ﺍﺧﺬ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ .
ﻟﺮ ﺭﻭﺡ ﻫﻮﯾﺖ ﻗﻮﻣﯽ ﻣﺎﺳﺖ ﻭ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﮐﺎﻟﺒﺪ ﺍﯾﻦ ﺭﻭﺡ !
ﺑﯽ ﮔﻤﺎﻥ ﻟﺮ ﺑﻮﺩﻥ ﻭ ﺑﺨﺘﯿﺎﺭﯼ ﺑﻮﺩﻥ ﺩﺭ ﺗﻀﺎﺩ ﻭ ﺿﺪﯾﺖ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﯿﺴﺖ ﻭ ﻫﺮﺩﻭ ﻫﻮﯾﺖ ﻭ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺎﺭﯾﺨﯽ ﻣﺎ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ ﻗﻮﻣﯽ ﺁﯾﻨﺪﻩ ﻣﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺍﻧﮑﺎﺭﺵ ﮐﺮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻫﺮﺩﻭ ﺍﯾﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﺟﺪﺍﯾﯽ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﻫﻮﯾﺖ ﻗﻮﻣﯽ ﺧﻮﯾﺶ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺟﺎﻥ ﺩﻝ ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﻢ ﻭ ﻭ ﮐﻮﺷﺎ ﺩﺭ ﺗﺮﻗﯽ ﺧﻮﺩ , ﻫﻮﯾﺖ ﻗﻮﻣﯽ ﺧﻮﺩ ﻭ ﺳﺮﺯﻣﯿﻦ ﺍﺟﺪﺍﺩﯼ ﻣﺎﻥ ﺑﺎﺷﯿﻢ.
ﻧﻮﺭﻋﻠﯽ ﻣﺮﺍﺩﯼ ﺑﺌﻮﺍﺭ ﺍﻟﯿﻤﺎ
امامی زراسوند
درود بر مهندس مرادی . مقاله کامل وجالبی بود.
