هورنیوز – هرچند حامیان متعصب رئیس جمهور می گویند که او در انتخابات دوازدهم بی رقیب است، اما برخی شواهد نشان می دهد که دولت باید در آخرین سال فعالیت خود به برخی مطالبات بر زمین مانده پاسخ دهد تا در انتخابات اردیبهشت ۹۶ دست برتر را در اختیار داشته باشد.

جریان شناسی انتخابات ۹۶

کمتر از یک سال مانده تا انتخابات ۹۶، دست کم می توان سه جریان سیاسی آماده رقابت در انتخابات ریاست جمهوری ۹۶ را بازشناسی کرد.

۱)جریان اول، جریان حامی دولت است که با تابلو اعتدال بار دیگر به میدان خواهد آمد. این جریان اگرچه از فقدان یک پایگاه رای مستقل رنج می برد اما در عوض طیف وسیعی از نخبگان سیاسی را حامی خود می بیند. نخبگانی از بدنه راست اصلاح طلب و اصولگرا که شاید بتوانند همچون سال ۹۲، بدنه اجتماعی حامی خود را به سود حسن روحانی بسیج کنند.

۲)جریان دوم اما جریان موسوم به اصلاح طلب است. این جریان هرچند گفته از روحانی حمایت می کند اما در پس همه اظهارنظرهای فعالان سیاسی اصلاح طلب، تمایل به معرفی یک نامزد در سایه به چشم می خورد. شبیه همان پازل سال ۹۲ که اگرچه اصلاح طلبان رویاروی نامزد اعتدالیون قرار نگرفتند اما هیچ وقت حاضر نشدند حضور انتخاباتی خود را در سطح جریان اول تقلیل دهند. از محمدرضا عارف و یا شاید کمال خرازی و محمدجواد ظریف به عنوان نامزدهای بالقوه این جریان برای رقابت های ۹۶ نام برده می شود. با این حال معرفی یک نامزد کم رای که تنها نمایشی از حضور مستقل جریان اصلاحات در انتخابات باشد، کمی محتمل تر به نظر برسد.

۳)سومین جریان حاضر در عرصه رقابت های ۹۶ که به نظر می رسد جدی ترین رقیب حسن روحانی محسوب می شود، جریان اصولگراست. این جریان البته خود به دو طیف راست و چپ تقسیم می شود، درست مانند اصلاح طلبان. جریان راست اصولگرایان مانند راست گرایان اصلاح طلب، خود را حامی حسن روحانی نشان می دهند (البته شاید این طیف در نهایت یک نامزد در سایه مانند اصلاح طلبان معرفی کند که شانسی برای رای آوری نداشته باشد اما تابلوی اصولگرایی سنتی را نمایندگی کند) اما جریان چپ آن فراتر از چپ گرایان اصلاح طلب که از نوعی «حمایت انتقادی از روحانی» سخن به میان می آورند، به دنبال نامزدی می گردند که توان رقابت با روحانی را داشته باشد. کسی مانند محمود احمدی نژاد یا شاید عزت الله ضرغامی که گفته می شود در حال شکل دادن به یک دوتایی با رئیس جمهور سابق است.

راهبردهای ممکن برای انتخابات دوازدهم

اما فراتر از جریان شناسی انتخابات، آنچه سرنوشت انتخابات اردیبهشت ۹۶ را رقم می زند، راهبردهای انتخاباتی است. راهبردهایی که چرخش گردونه سیاست به سود هر یک از این سه جریان را رقم خواهد زد.

۱) با توجه به اینکه دولت روحانی مهمترین دستاورد خود را برجام می داند، طبیعی است که مانند انتخابات مجلس دهم به ایجاد نوعی دوقطبی «برجامیان و نابرجامیان» دست خواهد زد. دولت کوشش می کند نشان دهد که اگر رقیب اصولگرا (کسی از جنس احمدی نژاد) به قدرت برسد، شرایط به دوره تحریم بازخواهد گشت و تنها انتخاب دوباره روحانی است که اجرای برجام را تضمین می کند.

۲) در برابر این دوقطبی، احتمالا رقیب اصولگرا تلاش می کند تا با برجسته کردن شکاف اقتصادی، از نوعی دوتایی «رکودگرایان و آبادگران» پرده برداری کند. این راهبرد می گوید که هرچند ممکن است روحانی رئیس جمهور خوبی برای دوران مذاکره باشد، اما او الزاما رئیس جمهور مناسبی برای دوره پسابرجام نیست. نشانه اش هم رکود اقتصادی، حتی در دوره رفع تحریم هاست. اصرار دولت روحانی بر پایان رکود، نشان می دهد که استراتژیست های دولتی متوجه خطر این دست تحلیل ها شده و تلاش می کنند با تغییر صورت مساله رکود اقتصادی، از دستاوردهای متعدد برجام سخن بگویند.

۳) سومین راهبرد از سوی طیفی مطرح می شود که ریزش بدنه رای روحانی را پیگیری می کنند. آن ها می گویند که حسن روحانی نتوانست در چهار سال گذشته به مطالبات مردم پاسخ بگوید. او نتوانست بهبود قابل ملاحظه ای در وضعیت معیشتی مردم ایجاد کند – هرچند جلوی تشدید شرایط بد اقتصادی را گرفت – او نتوانست به شعار رفع حصر عمل کند، او نتوانست از حقوق مردم دفاع کند و جلوی برخی اقدامات را بگیرد و مسائلی از این دست. این راهبرد را باید راهبرد همیشگی طیفی از تحریم کنندگان انتخابات دانست که سال ۹۶ با تاکید بر تجربه انتخابات مجلس به ویژه در تهران، دوباره فعال خواهند شد. این راهبرد احتمالا از سوی طیفی از جریان رادیکال اصلاح طلب حمایت می شود.

آینده پژوهی یک انتخاب

با در نظر گرفتن سه پارادایم غالب انتخاباتی و با نگاهی به سه جریان سیاسی فعال در معادلات سیاسی کشور و بدون در نظر گرفتن مولفه های سیاست خارجی بر انتخابات دوازدهم – عناصری مانند نتیجه انتخابات آمریکا، آینده جنگ سوریه، فرجام همکاری های ایران و روسیه، نحوه اجرای برجام از سوی غرب و مولفه های احتمالی دیگر – باید گفت که نتیجه انتخابات سال آینده بستگی به سیاست های دولت در آخرین سال دارد.

به نظر می رسد که اگر دولت بتواند چنانکه رهبر انقلاب توصیه کردند، با «عمل» به وعده ها، تبلیغات خود را جلو ببرد، آنگاه دنبال کنندگان تحریم انتخابات و یا مدعیان ناتوانی دولت در پسابرجام، برگ برنده خود را از دست خواهند داد و اما اگر دولت بخواهد با افتادن در دام گفتمان رقیب، مثلا با کنار گذاشتن احتیاط در خروج از رکود که افزایش تورم را به همراه خواهد داشت، از ریل عملیاتی خود خارج شود، آنگاه انتخابات آتی غیرقابل پیش بینی خواهد بود.

دولت راست گرای روحانی باید با شناخت دقیق حامیان خود، متوجه این اصل کلی باشد که چپ گرایان اصلاح طلب با دیده تردید به سیاست های دولتی می نگرند و چپ گرایان اصولگرا هم هیچ نسبتی میان خود با این دولت نمی بینند. در چنین شرایطی، دولت نباید به هوس جذب رای از میان چپ گرایان در زمین این طیف – چه از نوع اصولگرایش و چه اصلاح طلب – بازی کند. دولت روحانی، دولتی برخاسته از طیف راست دو جریان تاریخی – سیاسی ایران است و ادامه حرکت در همین میانه دو جریان، می تواند تنها برگ برنده دولت در انتخابات اردیبهشت سال آینده باشد.

مصطفی انتظاری هروی